جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آموزش فرهنگ در یادگیری زبان خارجی و کاربرد متناسب آن در بافت های مختلف نه تنها مؤثر است، بلکه در مواردی گریزناپذیر. برای آموزش فرهنگ همراه با زبان خارجی روش های گوناگونی را می توان در پیش گرفت. در واقع آموزش زبان خارجی، خارج از بافت فرهنگی زبانِ هدف، تنها زمانی کارامد خواهد بود که با آموزش دست کم برخی از ویژگی های فرهنگی جامعة زبانی هم زمان باشد. در این پژوهش، از یک سو، تلاش شده است تا با نگاهی به دو مفهوم زبان و فرهنگ نقش این دو در آموزش زبان بررسی شود. برای نیل به این هدف، مباحث نظری ارائه شده در این زمینه و برخی از پژوهش های انجام شده مرور می شوند و مثال هایی برای روشن شدن بحث ارائه می شوند. ازسوی دیگر، مباحث مرتبط با فرایند آموزش و یادگیری زبان و نیازهای پژوهشی این حیطه بررسی می شود. در این مقاله از روش توصیفی ـ تحلیلی برای مرور پژوهش ها استفاده شده است.

مساله اساسی این مقاله، تصویر سوررئالیستی است. تصویر سوررئالیستی از نظر ماهیت معرفتی و زیبا شناختی، اساسا با تصویر کلاسیک، رمانتیک، نمادگرا و ایماژیستی متفاوت است. مقاله، نخست با اشاره به پیشینه نگارش سوررئالیستی، سابقه این شیوه نگارش را از کتاب مقدس و عصر افلاطون تا تصوف اسلامی نشان داده است. آنگاه به بررسی مبانی نظری تصویر سوررئال پرداخته و مبانی معرفت تصویر سوررئالیستی را کاویده و بر این اساس، درباره ماهیت تصویر سوررئال و زیبایی شناسی آن بحث می کند، سپس نقش و ارزش تصویر سوررئالیستی را مطرح و جایگاه تصویر را در بافت نوشتار سوررئالیستی بررسی کرده است. هدف آن است تا خواننده تفاوت روند آفرینش، ارزش زیبایی شناختی و خاستگاه معرفتی و منطق تصویرگری سوررئالیستی را با تصویرگری در شیوه های سنتی و رومانتیک و حتی نمادگرا دریابد و نسبت آن با زبان و مجازهای معمول بداند.

در این مقاله تلاش می شود میان «هرمنوتیک» به عنوان نظریه و راهی برای تفسیر متن، و «تحلیل گفتمان» به عنوان نظریه سازوکار شکل گیری و ساخت معنا در بافت های مختلف ارتباط برقرار شود. به این منظور، پس از مرور دیدگاه های مربوط به آن ها در هرمنوتیک و تحلیل گفتمان، عناصر تشکیل دهنده اصلی هر تفسیری معرفی و توصیف خواهد شد و با ارایه مثال هایی نشان داده خواهد شد که هر کدام از این عناصر تشکیل دهنده یا سازنده معنایی در گفتمان های متفاوت می تواند در تفسیری که از متن در ذهن خواننده (خوانشگر یا مفسر) شکل می گیرد تاثیر بگذارد. به طور کلی می توان این عناصر سازنده و تاثیرگذار بر معنا و تفسیر متن را در چهار عنوان کلی ارایه کرد: 1- متن؛ 2- بافت (بافت بلافصل، بافت کلان)؛ 3- تولید کننده (مولف)؛ 4- فهمنده (بازتولید کننده/ تفسیرگر).

در این مقاله ضمن بررسی عمده ترین دیدگاه هایی که در زمینه رابطه زبان با معنا، مرجع و مصداق ارایه شده است (برای نمونه سعید 1997، لاینز 1977، صفوی 1383) به بحث و نقد آن دیدگاه ها خواهیم پرداخت و کوشش می کنیم تصویر دیگری که در اساس مبتنی بر نشانه شناسی لایه ای (سجودی 1382) است، ارایه دهیم. در این بحث به رد قایل شدن وابستگی اثبات گرایانه زبان به جهان خواهیم پرداخت؛ خلط مفاهیم دلالت و ارجاع از یک سو و خلط بین مفاهیم دلالت و مصداق را از سوی دیگر نقد خواهیم کرد و کوشش می کنیم نشان دهیم که معنا در درون شبکه نظام صوری زبان شکل می گیرد و سپس در روابط بین نظام های نشانه ای و در بافت کلام بسط می یابد و در یکی از کارکردهایش البته می تواند به جهان خارج ارجاع دهد و ارجاع، خود یک کارکرد زبانی است که با توسل به دیگر نظام های نشانه ای تحقق می یابد.

از جمله مسایل مطرح در معنی شناسی و تحلیل واژگان متون، اهمیت دادن به «معنای نسبی» کلمات در کنار «معنای پایه» است. در این مساله برخی معنای نسبی را رجحان بخشیده، بافت متن و عناصر درونی و بیرونی آن را برخوردار از سهم اصلی در تحلیل معنا دانسته اند. گروهی نیز بافت را در حوزه خاص زمینه و موقعیت فرهنگی – اجتماعی پیدایش گفتار یا متن محدود نموده، بافت اجتماعی را عنصر اصلی معنا دانسته اند. همچنان که پیداست جهت گیری در این مساله و نوع ارزیابی آن، تاثیر بسیار شگرفی در تفسیر متون دینی قرآن و سنت بر جای می نهد. مقاله حاضر به بررسی این مساله می پردازد. در این پژوهش ضمن ملاحظه برخی دیدگاه های جدید، تلاش می شود تا در نگاهی متوازن عناصر درون متنی و فرامتنی اثر گذار در معنای نسبی ارزیابی شود. بر این اساس عوامل زبانی و فرازبانی مولد معنا از نقطه نظر عالمان مسلمان مورد جستجو قرار می گیرد که در عین حال نوعی نگرش مقایسه ای میان دیدگاه های اندیشمندان مسلمان و رویکردهای جدید در معناشناسی است.

هدف نوشتار ذیل بررسی این مساله است که واژگان بسیط قرآن در چه نوع معنایی استعمال شده است و با چه روشی می توان معنای مقصود آنها را باز یافت؟ در این مقاله با اشاره به سه نوع حقیقت لغوی، عرفی و شرعی و تحلیل مفاد وضع به ویژه از منظر اصولیان شیعه و بیان نقش بافت سخن و فرهنگ قرآن در ترسیم معنای واژه های آن، مفردات قرآن در سه گروه مفهوم لغوی، معنای عرفی و معنای خاص قرآنی دسته بندی می شود و آنگاه پی جویی گام به گام سه سنخ معنای وضعی، معنای عرفی متداول در عصر نزول و معنای برخاسته از بافت و فرهنگ خاص قرآن، به عنوان مولفه های موثر در شناخت مفاهیم قرآن معرفی می گردد که با روش تدریجی و گام به گام قابل دستیابی است.

سابقه توجه به معانی اسماء و صفات الهی در اسلام علاوه بر تجلی در نهج‌البلاغه به بررسی‌های متکلمان و حکماء و عرفا بر می‌گردد. علم معناشناسی جدید، کلمه را در جمله و بافت معنی می‌کند. بافت، مجموعه عواملی است که در دریافت معنی از سوی مخاطب اثرگذار است و معنایی ‌دقیق و هماهنگ با متن واژگان مشخص می‌شود و نهج‌البلاغه به ‌عنوان متنی ‌که ‌‌در اوج بلاغت است به گونه-ای که ‌‌استخدام واژگان در بافتی دقیق، هدفمند و منسجم قرار گرفته است. این تحقیق به ‌بررسی اسماء و صفات الهی براساس بافت زبانی و موقعیتی با روش استنادی-تحلیلی در نهج‌البلاغه پرداخته است: با بررسی و مقایسه مترادف‌های یک اسم یا صفت الهی در یک بافت، یا مقایسه آن اسم و بافتش با نظیرش در قرآن کریم، ‌‌معنای دقیق و متناسب با بافت دریافت شده است و گاهی معنای اسم و صفت الهی در حالی که آن اسم، در مرکزیت همنشین‌های معنایی خود قرار گرفته، متجلی می-شود در پایان دست آورد ما این است که واژه «الله» با تکرار 952 مرتبه و واژه «حق» با تکرار 213 مرتبه و واژه‌ی «ربّ» با تکرار80 مرتبه بیشترین فراوانی را نسبت به سایر اسماء و صفات دارا می‌باشند و بعضی از اسماء و صفات الهی مانند: اول، آخر، قریب و.. را امام علی علیه‌السلام در نهج-البلاغه معنی نموده‌اندو تفاوتهای ظریف موجود در اسماء مترادف در بافت کلام به وضوح متجلی شده است هم چون: آوردن«مانح»به جای سایر اسماء مترادف آن چون: معطی و جواد و... و در پی آن به کارگیری«کاشف»در معنای«زداینده»در خطبه83 تمام تفاوتهای موجود بین «مانح» و سایر مترادفهای معنایی آن را به صراحت تبین می‌کند.در نهج‌البلاغه، اسماء و صفات الهیبر اساس معانی قرآنی و الهی آنها در ساختاری بی‌نظیر کهاز قرآن الهام گرفته شده و نسبت و به موقعیت ها و جایگاه مخاطب در بافتی منسجم ارایه شده که طراوت ظاهر و باطن آنها همیشگی است و معنای اسماء و صفات الهی با تمام جوانب معنایشان در بافت متن نهج‌البلاغه به ظهور رسید همانند به کارگیری واژه «حیٌّ»درخطبه 134 که ازآیه58سوره فرقان الهام گرفته شده لذا این نگاه و پژوهش قدمی نو در درک معانی اسماء و صفات الهی است.کلید واژه: اسماء و صفات الهی، سیاق، بافت، تناسب معنایی، نهج‌البلاغه

بافت یکی از شهرستانهای جنوب شرقی استان کرمان می باشد و در فاصله 35-65 درجه طول جغرافیایی و 30-29 درجه عرض جغرافیایی با مساحت 13160 کیلومتر مربع در شرق وجنوب شرقی کوههای لاله زار (کوه شاه)واقع شده است. اکثر مردم آن فارس زبان و به گویش بافتی صحبت می کنند. دین آنها اسلام و مذهبشان شیعه است. از نظر فرهنگی ویژگیهای خاص خود را دارا هستند. در این واژه نامه 525 واژه گویش بافت وتقریبا به همین تعداد واژه های پهلوی و فارسی نو بررسی شده اند. در ریشه شناسی هر کدام از این واژه ها تا حد امکان ریشه باستانی آنها در زبانهای هند و ایرانی و گاهی هند و اروپایی آمده است. علاوه بر واژه های هم ریشه واژگان گویش بافتی، واژگان زبانها و گویش های ایرانی نو نیز مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه این واژه ها نشان می دهد که الف: گویش بافتی وابسته به گروه زبانهای ایرانی است و از نظر خصوصیات آوایی، واژگان و معنایی رابطه مستقیم با این زبانها دارد. ب: به مرور زمان تحولات قانونمندی از نظر آوایی در واژگان زبانها و گوش ها روی داده است. ج: همه این زبانها و گویش ها از طریقی به یک زبان مادر بستگی دارند. د: با استفاده از ریشه شناسی واژه ها، آموزش زبانهای خویشاوند برای گویشوران یکدیگر آسانتر خواهد شد. - تحولات آوایی1- ‏‎/a/‎‏ پهلوی و فارسی نو اگر بیش از همخوان ‏‎/n/‎‏ پدیدار شود و پس از این همخوان نیز واکه به کار رفته باشد، در این گویش در بعضی مناطق ‏‎/o/‎‏ و در بعضی مناطق دیگر به صورت ‏‎/u/‎‏ ظاهر می شود. 2- درگویش بافتی و در فارسی امروز ‏‎/v/‎‏ آغازی پهلوی و زبانهای باستانی به ‏‎/g/‎‏ تبدیل شده است. 3- گاهی اوقات ‏‎/v/‎‏ بستانی و میانه در آغاز واژه در فارسی و در گویش بافتی به ‏‎/b/‎‏ تبدیل می شود و ممکن است در بعضی کلمات در این گویش ‏‎/v/‎‏حفظ شود. 4- ‏‎/ow/‎‏ در فارسی، در بافتی به شکل ‏‎/ew/‎‏ نمودار می شود.5- ‏‎/oh/‎‏ فارسی، در گویش بافتی به شکل ‏‎/a/‎‏ ظاهر می شود. 6- ‏‎/a/‎‏ بیش از همخوان ‏‎/m/‎‏ در فارسی، در بافتی به شکل ‏‎/o/‎‏ ظاهر می شود. 7- برخلاف پهلوی و فارسی نو در بسیاری از واژه ها، واکه ‏‎/a/‎‏ در بافتی به شکل ‏‎/e/‎‏ نمایان می شود. 8- در بعضی واژه ها که همخوان ‏‎/p/‎‏ پهلوی در فارسی امروز تبدیل به ‏‎/f/‎‏ شده است در این گویش خود ‏‎/p/‎‏ حفظ شده است. 9- ‏‎/v/‎‏ پهلوی و فارسی در بعضی از واژه ها در این گویش تبدیل به ‏‎/b/‎‏ می شود.10- ‏‎/d/‎‏ پهلوی و فارسی در بعضی کلمات به خصوص در پایان کلمه هنگامیکه بعد از یک همخوان واقع شود به ‏‎/t/‎‏ تبدیل می شود.

این پژوهش به مقایسه‌ی تطبیقی بافت (سیاق) در دو علم تفسیر و زبان شناسی می پردازد و در آن انواع بافت قرآن، ابزار‌های ایجاد پیوستگی بافتی و تعارض بافت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. از دیرباز در میان تفاسیر و دیگر آثار علوم اسلامی، از مقولاتی همچون سیاق، قرینه، نظم، تناسب و نظایر آن ها سخن گفته می شود که هدف از همه آن ها، بررسی ارتباط اجزای کلام با یکدیگر است. گفتمان و تحلیل آن در علم زبان شناسی، معادل سیاق و بررسی سیاقی متون در علم تفسیر است. علما و زبان شناسان اسلامی به دلیل ضرورت پرداختن ایشان به متونی همچون قرآن و سنت، قرن ها زودتر از زبان شناسان غربی، از مباحث مربوط به سیاق کلام آگاهی یافتند. در مباحث سنتی، از سیاق تنها ارتباط لفظی اجزای کلام اراده می شد؛ اما در دوره معاصر با تأثیرپذیری از مباحث بافت و تحلیل گفتمان در زبان شناسی، حدود آن توسعه یافت و شامل ارتباط اجزای کلام با موقعیت نیز شد. در این معنا، سیاق با قرینه ترادف کامل پیدا می کند؛ زیرا قرینه را بر دو قسم می دانند: قرینه لفظی و قرینه حالی. بر همین قیاس، سیاق را نیز به دو قسم تقسیم می کنند: سیاق لفظی و سیاق حالی. نگاه جامع به ابعاد مختلف سیاق و کاربرد آن می تواند نقشی تأثیرگذار در ارتقای مباحث تفسیری داشته باشد. سیاق حالی یا موقعیتی قرآن عبارت از اسباب نزول به معنای عام است. این بررسی همچنین نشان می دهد که در صورت تعارض میان بافت ها، اصالت با سیاق لفظی است.