جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیشرفت دانش پزشکی در ابعاد مختلف، زندگی بشر را با تحولات گسترده ای رو به رو ساخته است. پیشرفتهای این دانش در شیوه های نوین جداسازی و پیوند اعضای بدن انسان، گسترده هایی را فراهم آورده است تا از نظر پزشکی ، مشکل بیماران ونقص عضوی و معیوب حل شود؛ اما به موازات این توانایی، مسا ئل پیچیدهْ و جدید دیگری در رشته های علوم انسانی همچون روان شناسی ، جامعه شناسی، فلسفه، فقه و حقوق نسبت به وضعیت حقوقی اعضا و همچنین رابطهْ انسان با اعضای بدن خویش مطرح می شود که ضرورت دارد تا دانشهای مزبور به آنها بپردازند و آثار استفاده از این روشها را بر پایهْ مبانی خود مطالعه و ارزیابی کنند وراهکارهای متناسب با آنها را ارائه دهند. با توجه به استدلالهای انجام گرفته برپایه مبانی نظامهای حقوق ایران و فقه امامیه می توان چنین نتیجه گرفت که منشأ حقوق انسان نسبت به اعضای بدن خود یک واقعه حقوقی بنام تولد است. رابطه حقوقی انسان با اعضای بدن خویش داخل در گستره مالکیت ذاتی است. اعضای بدن انسان، با توجه به امکان جداسازی و تأثیری که بر سلامت دهنده عضو دارند به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم می شوند. اعضای اصلی به دلیل تأثیری که بر سلامت فرد دارند، در زمان حیات غیر قابل انتقال است لکن اعضای فرعی به دلیل تأثیر جزئی بر سلامت دهنده آن وبا توجه به قاعده ضرورت و بحث اهم و مهم در زمان حیات قابل انتقال است. انتقال اعضای بدن میت و مبتلایان به مرگ مغزی نیز با توجه به قواعد مذکور جایز است. هر چند قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است قسمتی از ابهامات موجود را برطرف کرده است، لکن عدم پیش بینی انتقال اعضای فرعی انسان زنده ولو با مضیق کردن دایره شمول این اعضا و از طرفی خرید و فروش بدون ضابطه آن در جامعه، مشکلاتی را ایجاد کرده که رفع آن نیازمند مداخله قانونگذار است.

پایان نامه حاضر با رویکردی تطبیقی به بررسی احکام فقهی تشریح (کالبد شکافی) افراد پس از مرگ می‌پردازد و مشروعیت (جواز) و عدم مشروعیت آن را از دیدگاه فقه امامیه و فقه اهل سنت پی‌گرفته و اقوال و ادله فقهای فریقین را در این زمینه تجزیه و تحلیل می‌کند. نویسنده می‌کوشد دلیل‌های فریقین را درباره حرمت یا جواز خرید و فروش اعضای میت، پیوند آن به بدن فردی دیگر و شکافتن بدن میت پس از مرگ به جهت مصالح پزشکی را ارزیابی و با توجه به مورد نیاز بودن و جدید بودن این مسأله، ابعاد مختلف فقهی آن را بیان کند. وی در سه فصل فتاوای فریقین را در این زمینه تجزیه و تحلیل فقهی کرده است. نگارنده در فصل اول برخی اصطلاحات مربوط به تحقیق خصوصا واژه تشریح را از لحاظ لغوی، اصطلاحی، فقهی و طبی معنا کرده و اقسام تشریح، تاریخچه علم تشریح، فواید علمی و پزشکی تشریح، اهمیت و اغراض آن را بیان می‌نماید. در فصل دوم اقوال علمای اهل سنت و امامیه و ادله آنان در حرمت نفس تشریح به دلیل حرمت داشتن جسد مومن حتی پس از مرگ و عدم جواز تأخیر در دفن آن مطرح شده و جواز این کار به جهت داشتن منافع و مصالحی برتر از تأخیر دفن و شکافتن جسم مومن تبیین شده است. در فصل سوم بعضی احکام فقهی متفرقه مربوط به تشریح، مانند حکم خرید و فروش اجزای بدن میت، حکم کندن اعضا از بدن میت، وجوب دوختن محل تشریح، احکام وصیت در مورد تشریح، حکم غسل بدن کالبد شکافی شده، حکم جنین خارج شده از بدن شکافته شده، مقدار دیه شخص کالبد شکافی شده، حرمت نگاه کردن به عورت میت و موارد جواز تشریح بیان گردیده و فتاوای فقهای امامیه و اهل سنت در این باره منعکس می‌شود. نگارنده همچنین برخی استفتائات در مقوله تشریح و پیوند اعضا و اهدای عضو از علمای معاصر امامیه را، همراه با پاسخ آن‌ها درج کرده است.

علی رغم پیشرفت های سال های اخیر در زمینه پیوند عضو، مشکل کمبود اعضای پیوندی کماکان به قوت خود باقی است. کودکان به عنوان بخشی از افراد جامعه به دلیل شرایط خاص خود همواره در معرض سوء استفاده و بی عدالتی قرار دارند و به همین دلیل مساله استفاده از کودکان به عنوان دهندگان عضو نیازمند دقت و توجه ویژه است.این مطالعه به صورت مروری انجام شده و منابع و ماخذ آن از طریق بررسی سیستماتیک موتورهای جست و جوی google . yahoo، خزانه های اطلاعاتی Pubmed، Iran Medex و Ovid و کتابخانه مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی و موزه علوم و با استفاده از کلمات کلیدی مرتبط، گردآوری شده است. منابع جمع آوری شده به شیوه سیستماتیک و برای یافتن پاسخ سوال های مشخص مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته اند.هیچ یک از صاحب نظران حیطه اخلاق با استفاده از کودکان به عنوان دهنده عضو موافق نیستند و این امر را تنها با درنظر داشتن شرایط خاصی نظیر مواردی چون در دسترس نبودن دهنده دیگر برای اهداء عضو و پایین بودن خطر جراحی برای کودک و مواردی از این دست مجاز شمرده اند و پیش شرط اخذ رضایت آگاهانه مورد تایید مراجع اخلاقی را نیز اجباری دانسته اند.علی رغم مجاز شمرده شدن پیوند از کودکان در شرایط خاص، نگرانی در خصوص سوء استفاده از کودکان برای پیوند مساله ای بسیار جدی بوده و نیازمند دقت و توجه ویژه ای است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.