جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توسعه پایدار نقطه ایدئال صنعت گردشگری و بسیاری صنایع دیگر در قرن بیست و یکم است. این رویکرد از توسعه بر حفظ یکپارچگی و تنوع زیست محیطی، برآوردن نیازهای اساسی انسان، نگهداری منابع به منظور استفاده نسل های آتی و کاهش بی عدالتی تاکید دارد، بنابراین تاکید بر دید بلندمدت و توازن بین افراد، در نسل حاضر و بین انسان ها و سایر ارگانیسم ها در این نگرش وجود دارد. اگر توسعه پایدار یکی از اهداف عینی این عصر از صنعت گردشگری است، پس اندازه گیری عملکرد و اثرات جنبه های اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی آن در مقصدهای گردشگری، یک ضرورت است. هدف این پژوهش، بررسی پایداری جنبه اجتماعی فرهنگی توسعه گردشگری در مقصد گردشگری جزیره کیش است. این جزیره در میان جزایر ایرانی خلیج فارس، مهم ترین و پرسابقه ترین کانون گردشگری است. برای سنجش پایداری اجتماعی فرهنگی توسعه گردشگری در جزیره کیش، مراحل تحقیق طی فرایندی هدفمند به کار گرفته شده اند. در نهایت، نتایح حاصل از پیمایش میدانی و پرسشنامه ای تحقیق، دلالت بر تبلورنیافتگی پایداری اجتماعی فرهنگی در توسعه گردشگری جزیره کیش دارد. در پایان پژوهش به همین منظور پیشنهادهایی به منظور هرچه پایدارتر کردن منافع اجتماعی فرهنگی حاصل ا ز توسعه گردشگری برای جامعه میزبان ارائه شده است.

اگرچه «توسعه پایدار» به آرمانی جهانی بدل شده است، اما دستیابی به آن، نیازمند بازشناسی و بازاندیشی مفاهیم و بایسته های هم گرا با این پنداره زیست گرایانه است. ازاین رو، بخش گسترده ای از این نگاشته، مفهومی است؛ چراکه هدف این جستار، افزون بر بازکاوی مفاهیمی همچون «سرمایه اجتماعی» و کژراه هایی که روایت کنونی توسعه می پیماید، پافشاری بر نقش نهادهای تولید دانش و بایسته های بنیادین ماهیت دانشی است که می تواند بر کمیت و کیفیت سرمایه اجتماعی و درنهایت، بر توسعه پایدار، اثرگذار باشد. مفهوم پردازی و بهره گیری از رویکردی تحلیلی و نقادانه، نیازمند بازنگری نظام مند، تحلیلی و نقادانه است که بخشی از روش شناسی این نگاشته را پوشش می دهد و موجب دگرنویسی در سبک آن نیز شده است؛ اما پویشی در زیست تجربه های نهادهای بین المللی و برخی از کشورهای پیشرو، جنبه عملی تر بدان بخشیده است. بحث و جمع بندی، بر پایه بنیان های نظری و زیست تجربه ها نگاشته شده است و بر کیفیت، تناسب آموزش، بایسته های مفهومی و رویکردهای نوین آموزش آینده پای می فشارد؛ مفاهیمی که بازتاب آن در سرمایه اجتماعی شهروندان، می تواند مسیر توسعه پایدار را هموار سازد.

حرکت و رسیدن به پایداری شهرها، زمانی محقق خواهد شد که تخصیص و توزیع خدمات و امکانات میان واحدهای فضایی و اجتماعی شهرها، مطابق با نیازهای جمعیتی و بر مبنای عدالت اجتماعی صورت گیرد. در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است تا با ارزیابی توزیع امکانات و خدمات در نواحی شهری متناسب با جمعیت آن ها، به اولویت بندی نواحی بر اساس سطح برخورداری و نهایتا ارائه راهبردهایی در جهت نیل به عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری بینجامد. در این پژوهش نواحی نه گانه شهر دامغان بعنوان نمونه مطالعاتی مورد بررسی قرار می گیرد. اطلاعات گردآوری شده به روش به کمک تکنیک  SAWو بر مبنای یازده شاخص خدمات عمومی، مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که میزان برخورداری از امکانات و خدمات شهری در میان نواحی شهر دامغان نامتعادل بوده و بین برخوردارترین و محروم ترین نواحی شهر تفاوت قابل توجهی وجود دارد که به منظور بهبود وضعیت فعلی در جهت نیل به عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهری، نیازمند سیاست گذاری و برنامه ریزی مطلوب در این زمینه می باشد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

توسعه در بعد فضایی زمانی می تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راه کارهایی مشخص را برای تامین مطلوب و عادلانه نیازهای خدماتی ساکنان ارائه کند. در این تحقیق تلاش شده است تا با شناسایی الگوی توزیع فضایی توسعه در شهرستان های استان خوزستان به این امر پی برد که آیا این توسعه جهت گیری پایدار دارد یا خیر؟ پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از لحاظ روش بررسی توصیفی- تحلیلی است. داده های تحقیق از سال نامه آماری استان خوزستان در سال 1390 گردآوری شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که توزیع فضای توسعه در سطح شهرستان های استان خوزستان در جهت اهداف و اصول توسعه پایدار نیست. همه تحلیل ها نشان می دهد که توزیع فضایی توسعه در استان بسیار نابرابر و در تضاد کامل با عدالت فضایی مطرح شده از سوی توسعه پایدار است. نابرابری در توزیع فضایی توسعه در سطوح مختلف اتفاق افتاده است. نابرابری میان مرکز (اهواز) و شهرستان های پیرامون، نابرابری میان شهرستان های کم جمعیت و پرجمعیت استان، نابرابری میان شهرستان های با میزان شهرنشینی بالا و پایین، نابرابری میان شهرستان های شمالی و جنوبی و شرقی و غربی استان. هم چنین الگوی توسعه فعلی در سطح استان دیدگاه کل نگری و برخورد سیستمی توسعه پایدار را نقض می کند؛ به گونه ای که بخشی نگری در توزیع فضایی توسعه در حال حاضر بسیار روشن و مشخص است.

بسیاری از حوضه های رودخانه ای که هزاران سال محور مدنیتی استوار بوده اند پایداری خود را از دست داده و به مجموعه های اکوسیستمی بسیار ناپایدار و شکننده تبدیل شده اند. چنین فرآیندی اساس توسعه پایدار جوامع ساکن در این حوضه ها را به خطر انداخته است. در این مقاله تلاش بر آنست که با استفاده از نتایج مطالعه های معتبرملی و بین المللی و به موازات آن، نتایج مشاهده ها و تحقیقهای میدانی ومطالعه های علمی دراز مدت، نگارنده، به تحلیل علل و چگونگی ناپایداری محیطهای رودخانه ای پرداخته و راهبردهایی ارایه نماید که کاربرد آنها می تواند توسعه و مدیریت حوضه ها را به سوی پایداری سوق دهد. در این راستا معرفی و تحلیل "مدل فرآیند مطالعات" در برنامه ریزی توسعه و مدیریت پایدار رودخانه ها یکی از راهبردهای اساسی بوده است که به موازات راهبردهای دیگر ارایه شده است.

این مقاله نتیجه یک طرح پژوهشی با عنوان بررسی استقرار خدمات حمل و نقل و پذیرایی در راه های بین شهری در ایران است که از طریق معاونت پژوهشی دانشگاه علم و صنعت ایران انجام یافته و در آن جایگاه مجتمع های خدماتی - رفاهی بین راهی از دیدگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای مورد بررسی قرار گرفته است. تاکنون برنامه ریزی استقرار این مجتمع ها بیشتر بر عهده مهندسان حمل و نقل بوده است، لیکن با توجه به اینکه عملا این مجتمع ها کارکردهایی فراتر از تامین خدمات رهگذارن جاده ها بر عهده دارند، ضروری به نظر می رسد که ضمن توجه به اصول محتوایی، ابعاد منطقه ای و فرامنطقه ای این مجتمع ها نیز در برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گیرد. به منظور بررسی جایگاه مجتمع های خدماتی - رفاهی بین راهی از دیدگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای، در این مقاله از شیوه توصیفی - کاربردی استفاده شده است، لذا با توجه به آنکه دانش برنامه ریزی شهری و منطقه ای نسبت به پدیده های پیرامون نگاهی جامع نگر و نظام مند دارد، این مقاله ابعاد اقتصادی، بازرگانی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، دفاعی، بصری و زیست محیطی موضوع را مورد بررسی قرارداده است. در این بررسی، به مجتمع های رفاهی بین راهی به عنوان عضوی از یک نظام زیستی که با حوزه تحت استقرار خود دارای ارتباط متقابل، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری اند، نگریسته شده است. بر این پایه اعتقاد بر آن است که مجتمع های خدماتی- رفاهی بین راهی کارکرد منطقه ای و فراتر از تامین خدمات مورد نیاز رهگذاران جاده ها دارند. هدف از این بررسی دستیابی به نتایجی در جهت نیل به اهدافی همچون توسعه پایدار منطقه ای و رشد و توازن منطقه، از طریق ساماندهی خدماتی - رفاهی بین راهی است. برای نیل به این هدف در دانش برنامه ریزی شهری و منطقه ای، ابزارهایی مورد توجه قرار می گیرد که ضمن سامان بخشی به تأسیسات بین راهی، این تأسیسات را به عنوان عامل مکملی در جهت رشد و توسعه منطقه ای مطرح سازد. بدین منظور با اتکا به روش شناسی برنامه ریزی شهری، ابتدا معیارهایی در جهت مکانیابی و طراحی مجتمع های خدماتی- رفاهی بین راهی ارایه می گردد و سپس عناصر خدماتی مستقر در این مجتمع ها با تاکید بر نقش منطقه ای آنها برشمرده می شود.

شهر و روستا دو عنصر اصلی در پهنه مناطق می باشند، این دو سکونتگاه انسانی با وابستگی ها و پیوستگی های ساختاری، کارکردی همواره با یکدیگر روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره داشته اند.بخش مرکزی شهرستان اصفهان با ویژگیهای طبیعی: اقلیم نیمه بیابانی و جریان زاینده رود و مشخصات انسانی جمعیت فشرده، فعالیتهای صنعتی و تجاری، شهرها و روستاهای آن ارتباط تنگاتنگی داشته و مکمل یکدیگر بوده اند ولی در چند دهه اخیر با ازدیاد جمعیت، محدودیت منابع (بخصوص آب و خاک)، کمی فرصتهای شغلی و امکانات، مهاجرت بی رویه روستاییان به شهر، بخصوص کلان شهر مسلط اصفهان به شدت افزایش یافته، تعادل جمعیتی و اکولوژیکی منطقه به هم خورده، از یک سو شهرنشینی و صنعت غالب شده از دیگر سو به تضعیف و تخلیه بسیاری از روستاها و رابطه یک طرفه، نامتعادل و وابستگی آنها به شهر انجامیده است.این مقاله جنبه توصیفی - تحلیلی داشته، اطلاعات آن به روش اسنادی، میدانی تهیه شده، چگونگی رابطه شهر و روستا را در بخش مرکزی شهرستان اصفهان که دارای 155 نقطه مسکونی روستایی و یک کلان شهر معروف می باشد را مورد بحث و بررسی قرار داده است.

آب بعنوان در ِگرانبهای برنامه ریزی، محور توسعه محیطی است و می تواند توزیع ساختاری - فضایی توسعه را تحت تاثیر قرار دهد به همین دلیل چگونگی مهار، تنظیم، توزیع و بهره برداری از پتانسیلهای آبی در چارچوب اهداف مکانی - زمانی سلسله مراتبی منطق ای، ملی و محلی نیازمند یک ایدئولوژی جامع و چند منظوره اجرایی است.قرار گرفتن ایران در منطقه نیمه خشک و توزیع ناهمگون زمانی – مکانی بارش و رواناب در حوضه های آبی، در کنار عواملی چون حفظ محیط زیست، وضعیت خاص اکولوژیکی، حفظ الگوی فعلی پراکنش جمعیت و ایجاد تعادل منطقه ای متناسب با نیازهای توسعه، توزیع متوازن منابع آب و اجرای طرحهای انتقال بین حوضه ای آن را در کشور ضروری ساخته است. در نتیجه انتقال آب از حوضه ای به حوضه دیگر می تواند یکی از راه کارها برای رسیدن به تعادل منطقه ای قلمداد شود.حوضه زاینده رود به دلیل تامین آب شرب بخشی از استانهای اصفهان و چهارمحال و بختیاری و یزد، دارا بودن پتانسیلهای بالای کشاورزی، توریستی و نیز در برگرفتن قطبهای بزرگ صنعتی و جمعیتی از اهمیت زیادی برخوردار است. رشد و توسعه عوامل فوق سبب شده است تا نیاز آبی حوضه زایندرود به سرعت افزایش یابد و به دلیل کمبود منابع آبی درون حوضه، بحث انتقال بین حوضه ای آب از مناطق مجاور، بخصوص حوضه آبریز کارون بزرگ مورد توجه قرار گیرد.این پژوهش سعی دارد تا با روش آماری، توصیفی و اسنادی، ضمن بررسی چالشها و فرصتهای انتقال بین حوضه ای آب چون ملاحظات فنی – اقتصادی – اجتماعی، زیست محیطی و استانداردها و ضوابط قانونی و .... در چهارچوب یک تحلیل سیستمی راهکارهای مناسبی جهت برنامه ریزی بهینه انتقال منابع آب از حوضه کارون یزرگ به حوضه زاینده رود ارایه کند.نتایج حاصله از این پژوهش نشان می دهد که طولانی بودن مسیر، نیاز به سازه های سنگین، سرمایه گذاریهای کلان، گستردگی مناطق تحت تاثیر، مسایل حقابه  بران، مسایل سیاسی – اجتماعی و اقتصادی و مسایل زیست محیطی از مهمترین موارد بحث انگیز طرحهای انتقال آب از حوضه کارون بزرگ به حوضه زاینده رود می باشد که چالشهای مهمی را برای برنامه ریزان و مدیران بوجود آورده است و مهمترین عوامل موثر بر تصمیم گیریهای مربوط به انتقال آب از حوضه کارون به حوضه زاینده رود عبارتند از: افزایش جمعیت و شهر نشینی، ارتقای سطح زندگی، توسعه کشاورزی، توسعه صنایع، آلودگی منابع آب، مسایل استراتژیکی و محیط زیست که در اجرا، رهبری و هدایت پروژه مذکور باید لحاظ شوند. در نهایت برنامه ریزی و مدیریت انتقال بین حوضه ای آب از کارون به زاینده رود باید بر اساس مدیریت توامان و واقع بینانه عرضه و تقاضا، جامع نگری در کل چرخه آب و اصول توسعه پایدار و آمایش سرزمین باشد.