جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تا قبل از انقلاب سال 1357 در ایران بیشتر انقلاب هایی که در کشورهای جهان سوم اتفاق می افتاد، متأثر از انقلاب کمونیستی روسیه 1917 بود؛ اما انقلاب ایران برخلاف انقلاب های قبل و بعد از انقلاب کمونیستی روسیه، به نام «اسلام» و با شعار «جدایی ناپذیری دین از سیاست» به وقوع پیوست، و همانند اکثر انقلاب های بزرگ جهان، انقلاب ایران نیز پس از پیروزی درگیر جنگ خارجی شد. لذا در این مقاله در پی پاسخ به این پرسش هستیم که چرا انقلاب ایران بعد از پیروزی به جنگ با کشور عراق کشیده شد؟نویسنده با روش مطالعه موردی و استفاده از شیوۀ تطبیق الگو، در پاسخ به پرسش فوق الذکر توضیح می دهد که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، نظم سیاسی سابق در منطقه به هم خورده و کشور ایران در یک شرایط پسا انقلابی خاص خود قرار گرفته بود؛ از یک طرف با گروه های ناراضی از انقلاب در درون و بیرون از مرزهایش درگیر بود، و از طرف دیگر سعی بر حفظ و صدور انقلاب، به عنوان یک الگوی حکومتی برای کشورهای مسلمان داشت، که سرانجام با محاسبات غلط رژیم بعث عراق در ارزیابی توان دفاعی ایران، تهاجم سراسری رژیم بعث عراق به خاک ایران، در 31 شهریور 1359 شکل می گیرد.

نوشتار حاضر درصدد تبیین سیاست خارجی دهه نخست جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه در چهارچوب راهبرد توسعه نفوذ انقلابی است. هدف این راهبرد حفظ انقلاب و نظام سیاسی جدید با گسترش مرزهای انقلاب به خارج از کشور و ایجاد محیط منطقه ای مناسب برای تداوم حیات انقلاب اسلامی و توسعه آن بوده است. این نوشتار که تلاش می کند از ظرفیت ها و مولفه های مفهومی نظریه واقع گرایی نوکلاسیک برای تبیین راهبرد توسعه نفوذ انقلابی در سیاست خارجی دهه نخست جمهوری اسلامی ایران استفاده کند به این پرسش می پردازد که مهمترین عوامل شکل گیری، تداوم و تضعیف راهبرد توسعه نفوذ انقلابی در سیاست خارجی ایران در دوره مورد نظر چه بوده است و همچنین سعی دارد تا ابعاد و تغییرات مختلف مربوط به این راهبرد را مورد بررسی قرار دهد. در این راستا استدلال می شود که ساختار و تحولات نظام بین الملل و منطقه ای متغیرهای مستقل شکل دهنده، تداوم و تضعیف راهبرد توسعه نفوذ انقلابی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه بوده اند، با این حال تاثیرگذاری این متغیرها بر سیاست خارجی از طریق متغیرهای میانجی سیاست داخلی مانند ایدئولوژی و هویت نظام سیاسی جدید، فهم و بینش رهبران از تحولات و همچنین میزان توان بسیج منابع در راستای اهداف سیاست خارجی صورت گرفته است.

این مقاله در تلاش است تا تاثیر جنگ ایران و عراق (1988-1980) بر روابط ایران و امریکا را مورد بررسی قرار دهد. جنگ باعث کشته و زخمی شدن تعداد زیادی از مردم، ویرانی گسترده بسیاری از شهرها و نابودی زیربناهای صنعتی ایران شد. در دوران جنگ هشت ساله، سیاست خارجی امریکا با امنیتی کردن ایران و انقلاب اسلامی، کشور را به عنوان تهدیدی وجودی برای امنیت جهان معرفی کرد. به این دلیل جنگ هشت ساله دلیل اصلی روابط ستیزه جویانه میان ایران و امریکا از سال 1980 است. سی و دو سال بعد از جنگ ایران و عراق، به نظر می رسد تشدید امنیتی کردن ایران در روابط خارجی امریکا کاهش یافته باشد. با این وجود روایت ها با تاثیر از شایعات، لفاظی ها و تهدیدهای دوجانبه ادامه دارند. یکی از بزرگترین چالش ها برای بهبود رابطه دو کشور، کنار گذاشتن روایت های جنگ افروزانه، ارائه راهکاری برای کاهش امنیتی کردن روابط ایران و امریکا و همچنین اصلاح روابط و خارج کردن آن از حیطه سیاست های اضطراری و اتخاذ سیاست های عادی است. چنانچه امریکایی ها، اسرائیلی ها و یا هر دو برای نابودی تاسیسات هسته ای ایران دست به حمله نظامی بزنند، تمامی تصورهای رایج در مورد غرب به بخش عظیمی از مردم ایران اثبات خواهد شد.