جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بنیادگرایی جنبشی مذهبی است که بازگشت به اصول و بنیادها را مفروض گرفته و عمدتاً خواستار عبور از مدرنیسم و بازگشت به سنت ها می باشد. تصلّب، تأکید بر جامعیت دین، مخالفت با سکولاریسم و تأکید بر خشونت جهت پیشبرد اهداف، از ویژگی های اصلی جریان های بنیادگرا و از جمله بنیادگرایی مسیحی است. جنبش های بنیادگرا با چنین رویکردی درصدد تأثیرگذاری بر محیط پیرامون خود بوده اند.تحقیق حاضر به بررسی تأثیر آموزه های بنیادگرایی مسیحی بر سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در چهار حوزه حمایت از اسرائیل، فروپاشی کمونیسم، سیاست های خاورمیانه ای آمریکا و گسترش میلیتاریسم در این کشور خواهد پرداخت.

جنبش های اسلامی معاصر، در روند تحولات منطقه خاورمیانه جایگاه ویژه ای دارند. در این میان، انقلاب شیعیان بحرین، به ویژه محورهای اساسی آن به مثابه نیروهای اجتماعی، تشکل ها و اشخاص و گروه های مستقل معارض، در تقابل با نظام سلطنتی حاکم بر این کشور، در تحول ژئوپلیتیک شیعه نقش درخور توجهی یافته است. هدف این پژوهش، تبیین و تحلیل ژئوپلیتیک شیعه و جایگاه آن در تحولات جهانی و منطقه ای، به ویژه در جنبش ها و انقلاب های اخیر در سرزمین های اسلامی، با تاکید بر انقلاب بحرین است. شیعیان بحرین، با اینکه اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می دهند و عمدتا از طبقه کارگر و کم درآمدند، در مقابل اقلیت سنی که جمعیت شهری ثروتمند را تشکیل می دهند و قدرت حکومتی را در دست دارند، از لحاظ اجتماعی و سیاسی به حاشیه رانده شده اند. تلاش برای دستیابی به حقوق سیاسی و اجتماعی مناسب و تغییر نظام استبدادی سلطنتی حاکم بر بحرین، باعث شکل گیری انقلابی مردمی، به ویژه در میان شیعیان این کشور در برابر خاندان حاکم آل خلیفه شده است. این انقلاب به رغم برخورداری از ویژگی هایی همچون مردمی بودن و دموکراسی خواهی، با سکوت و حتی واکنش منفی کشورهای غربی و عکس العمل شدید نظامی حکومت عربستان مواجه شده است. این نوشتار درصدد است تا دلایل برخورد دوگانه غرب را در این تحولات، با استناد به بازتعریفی از تحول ژئوپلیتیک شیعه بررسی و تحلیل کرده، به ویژه جایگاه انقلاب بحرین را در این فرایند ارزیابی و تبیین کند.

جهانى شدن، از نمادهاى بارز زندگى در چند دهه اخیر و هم چنین مهم ترین چالش جوامع و کشورها در هزاره سوم مى باشد. این پدیده که در اثر گسترش وسایل ارتباطى اعم از وسایل حمل و نقل و رسانه هاى ارتباط جمعى به وجود آمده، تمامى افراد، جوامع و فرهنگ ها را به یکدیگر پیوند داده و در این بین تأثیراتى را نیز بر آن ها داشته است که گروه القاعده نیز در این میان از این فرآیند تأثیراتى را گرفته است. القاعده نیز تشکیلات بین المللى نظامى و بنیادگرای اسلامی است که در دوران جنگ شوروى، توسط اسامه بن لادن در افغانستان و در شهر پیشاور تأسیس شد. این سازمان در قالب شبکه هاى نظامى گوناگون فراملى و به عنوان یک جنبش رادیکال اسلام سنى فعالیت مى کند که با آنچه که تأثیرات و دخالت هاى غیرمسلمانان بر دنیاى اسلام مى نامند، مبارزه کرده و براى گسترش اسلام در جهان فعالیت مى کنند. در واقع القاعده به مثابه جنبشی تروریستی ضد جهانى شدن در واکنش به سلطه آمریکا در سطح جهانى به ویژه کشورهاى مسلمان شکل گرفته است. به طور کلى نوشتار حاضر بر آن است تا با استفاده از روش کیفى-اسنادى، به این پرسش پاسخ دهد که چه رابطه اى بین فرآیند جهانى شدن و جنبش القاعده وجود دارد؟ در این راستا، فرضیه ما این است که بین فرآیند جهانى شدن و جنبش القاعده، یک رابطه مستقیم حکم فرماست؛ به گونه ای که جنبش القاعده از ابزارهایى که فرآیند جهانى شدن در بُعد فناورى هاى اطلاعاتى و ارتباطى و به ویژه نظامى در اختیار آن ها قرار داده، به بهترین نحو بهره برده است. از سویى دیگر نیز این جنبش سعى بر آن دارد تا نقش رهبرى ایالات متحده آمریکا را بر فرآیند جهانى شدن، کم رنگ جلوه دهد. در پایان نیز براى جمع آورى داده ها و اطلاعات موردنظر خود از منابع اسنادى، کتابخانه اى و اینترنتى استفاده خواهیم نمود.

ایدئولوژی، دربر گیرنده سه عنصر «هویت»، «موعودیت» و «جهانیت» است که بر اساس تعریف این عناصر، راه برد عملی هر مکتب شکل می گیرد. مقاله حاضر کوشیده است در تبیین اختلافات و تعارضات میان ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران، به سطح عمیق تری از تحلیل ها بپردازد و تقابل این دو کشور را که رهبری دو جریان آینده گرایی را بر عهده گرفته اند، در تفاوت ایده ها جست و جو کند.در بخش نخست، پس از توضیح چارچوب نظری بحث، از هویت، موعودیت و جهانی شدن ایرانی بر اساس فرهنگ و سنت ایرانی ـ اسلامی بحث شده و بر نقش موثر امامت و مهدویت در آینده گرایی ایرانی تاکید گشته است.در قسمت بعد، نویسنده به هویت، موعودیت و جهانی شدن امریکایی پرداخته و ریشه های دینی و فلسفی لیبرالیسم به عنوان درون مایه آینده گرایی امریکایی را بررسی کرده است. به جریان یوتوپیانیسم و آثار آن نیز در این نوع آینده گرایی اشاره شده است.در بخش پایانی، چشم انداز تقابل این دو نوع آینده گرایی که هریک، موعودیت بدیلی نسبت به دیگری در پیش گرفته اند، بررسی شده و مولفه های دو مدل، دسته بندی و تبیین گردیده است. هم چنین فرضیه پژوهش مبنی بر تفاوت ایده های این تقابل و اثر آن بر تقابل ماده های آن توضیح داده شده است.

در نوشتار پیش رو، ابتدا سناریوهای اصلی درباره آینده جهان مطرح می شود، آن گاه با توجه به تداوم وضعیت موجود در سطح جهان، سناریوی «جهان قلعه ای» به عنوان محتمل ترین سرنوشت بشر تشریح و تبیین می گردد. در ادامه نقش ایالات متحده در حفظ هژمونی «سرمایه داری فاجعه» بررسی می شود و خواهیم دید که تداوم وضع موجود می تواند عامل سقوط در آستانه بربریت باشد. در نهایت نیز با تحلیل فیلم های پرفروش و بحث برانگیزی چون 2012، آرماگدون و روز استقلال، نمایش این آخرالزمان جهان قلعه ای را به مثابه ایماژی تلخ، اما روشن گر از آینده جهان در صورت به چالش نکشیدن هژمونی مذکور مورد واکاوی قرار خواهیم داد.

ایران در سال 2005 به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. این درخواست بحث های زیادی را در بین اعضای سازمان مذکور، در داخل ایران و خارج از این سازمان و در عرصه سیاست بین الملل به همراه داشت. بخش مثبت این درخواست این است که اهمیت استراتژیک و منابع عظیم انرژی ایران انگیزه زیادی به اعضای سازمان همکاری شانگهای می دهد. بعد منفی نیز این است که چالش ایران با غرب، به ویژه در مورد برنامه هسته ای، مانع پذیرش ایران توسط اعضای این سازمان می شود، از آنجا که آن ها نگران شرایطی هستند که در برابر آمریکا و غرب قرار بگیرند. این مقاله در تلاش است تا این مباحث را در چارچوبی نظریه نئورئالیسم دنبال کند و این رویدادها را به کمک تحلیل های تاریخی و بر اساس چارچوب تاریخی آن ها بررسی نماید. با در نظر گرفتن فضای بین المللی کنونی، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای دور از دسترس است و تا حد زیادی به پیشرفت مذاکرات آینده در پرونده هسته ای ایران و روابط بین این سازمان و غرب بستگی دارد.

از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، جنجال های متنوع و پر دامنه ای در روابط ایران و آمریکا شکل گرفته است. از آن هنگام تا کنون، دو کشور روابط سرد، پرتنش و خصمانه ای را سپری کرده اند و در روند چالش های متقابل، آمریکایی ها از الگوهای گوناگونی برای محدود کردن اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بهره گرفته اند. یکی از مهم ترین و جدیدترین اقدامات آمریکا برای به چالش کشیدن نظام جمهوری اسلامی در تهدیدات نرم این کشور تجلی یافته است. از سوی دیگر جمهوری اسلامی با ابزارها و راهکارهای مختلف نسبت به این تهدیدات واکنش نشان داده است. در این فضای منازعه آمیز، مقاله حاضر در صدد ارزیابی ابزاری جدید به نام «سرمایه اجتماعی» برای مقابله با تهدیدات نرم آمریکا می باشد. از این رو مساله اصلی پژوهش حاضر در این پرسش تجلی یافته است که «آیا می توان از سرمایه اجتماعی به مثابه ابزاری برای مقابله با تهدیدات نرم آمریکا استفاده کرد؟». در مقام فرضیه مدعای اصلی نوشتار حاضر این است که «جمهوری اسلامی می تواند با تکیه بر ابزار سرمایه اجتماعی و افزایش آن در سطح جامعه به ارتقاء و افزایش قدرت نرم خود بپردازد و از این طریق یعنی افزایش قدرت نرم موجبات خنثی سازی تهدیدات نرم افزاری غرب را فراهم سازد». مقاله حاضر توصیفی – تحلیلی و ابزار آن جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای می باشد.

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی که به حاکمیت استبداد در ایران پایان داد، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران موجب پایان استیلای استعمار بر امور کشور شد.این واقعه به دلیل اهمیت و بازتاب های فراوان داخلی و خارجی، فعالان سیاسی و احزاب و گروه های مختلف را در سراسر کشور مجبور به موضع گیری شفاف کرد. پرسش اصلی که در این مقاله به آن پاسخ داده می شود، این است که واقعه تسخیر لانه جاسوسی چه تاثیری بر جریان های سیاسی داخلی کشور داشت و پیامدهای این رویداد برای آنها چه بود؟در این راستا، دیدگاه های گروه ها و احزاب سیاسی مختلف بررسی شده و مشخص می گردد که رویداد تسخیر لانه جاسوسی باعث اعلام مواضع واقعی و نگرش کلان افراد و گروه ها منسوب به نظام جمهوری اسلامی و پالایش نظام سیاسی کشور شد. نتیجه منطقی این روند، حذف تفکرات چپ و راست غیراسلامی و التقاطی، جوان گرایی و کنترل تدریجی پست ها و مناصب حساس سیاسی از سوی نیروهای اصیل انقلابی، افزایش اعتماد به نفس و خودباوری آنان و در نهایت تقویت همگرایی و وحدت ملی در جامعه ایران بود. در واقع نیروهای انقلابی پیروی خط امام با تسخیر لانه جاسوسی موجب تصحیح مسیر جمهوری اسلامی شده و از انحراف آن جلوگیری کردند.

هدف اصلی این مقاله تجزیه و تحلیل روند انقلاب در کشور بحرین است. در این زمینه با ارائه یک نمای کلی، به وضعیت فعلی در داخل بحرین پس از انقلاب 14 فوریه 2011 و جمع آوری برخی شواهد دلایل ناکامی این انقلاب پرداخته می شود و این پرسش را مطرح می کند که چرا بیداری اسلامی در بحرین هنوز به برکناری نظام حاکم نینجامیده است؟ در پاسخ، ضمن بررسی ابعاد بیداری اسلامی و نگاهی تطبیقی به تحولات اخیر، بر این نکته تاکید می شود که مجموعه اقدامات و حمایت های منطقه ای به حکومت آل خلیفه از جانب کشورهای عربستان و از طرف دیگر اهمیت ژئوپلتیک بحرین برای ایالات متحده، انقلاب مردم بحرین کم رنگ و مظلوم جلوه داده شده است. از همین رو به نظر می رسد اهمیت کشور کوچک بحرین از جمله استراتژیک بودن جایگاه این کشور به دلیل همسایگی با مناطق نفت خیز شرق عربستان و قرار گرفتن در مسیر انتقال نفت از خلیج فارس، بر دامنه ناکامی انقلاب در این کشور افزوده است. انقلاب بحرین هم اکنون در یک وضعیت گذار به سر می برد که با تعریف یک دوره بی ثباتی و پیش بینی محدود قابل فهم بوده؛ چراکه مسیر و جهت گیری روند این انقلاب عمیق اجتماعی هنوز نامشخص است.

هدف این مقاله شناسایی مولفه های دیپلماسی رسانه ای ایالات متحده آمریکا در قبال تحولات بیداری اسلامی در پنج کشور تونس، مصر، یمن، بحرین و لیبی است. بدین منظور سایت فارسی زبان شبکه صدای آمریکا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، در فاصله زمانی 1 ژانویه 2011 تا 1 ژوئیه 2011 و در قالب سه نظریه دروازه بانی، برجسته سازی و بازنمایی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. بررسی نتایج تحلیل محتوا و تفسیر آن در چارچوب مفهوم دیپلماسی رسانه ای نشان می دهد که ایالات متحده از طریق رسانه رسمی بین المللی خود یعنی صدای آمریکا، علی رغم اشتراکات فراوان، رویکرد واحدی نسبت به تحولات بیداری اسلامی در شش ماهه اول 2011 در خاورمیانه ندارد.