جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهقرآن کریم سخن خداوند و وحی آفریدگاراستکه هدایت انسان دراصول اعتقادی ودستورهای اخلاقی واحکام عملی درزندگی فردی واجتماعی رادربردارد، و راه رستگاری رابه بشر نشان می‌دهد ، در این راستا یکی از شیوه‌ها‌ی تربیتی این کتاب هدایت قصه گویی است کهبهره گیری از این شیوه در حوزه تعلیم و تربیت می‌تواند راهگشای مربیان باشد در این راستا این پایان‌نامه سعی برآن دارد که اهداف و مبانی و اصول و روشهای تربیتی را از قصص قرآن کریم که خودمنبع عظیم معرفت بوده ودراوج لطافت به بیان مسائل پرداخته، استنباط نماید.روش پژوهش در تحقیق حاضر تحلیلی-استنباطی است به این صورت که پس از توصیف و تحلیل آموزه‌های داستان‌های قرآن مبانی و اصول تربیتی از آنها استنباط گردد.این پژوهش در نظر دارد پس از بیان ویژگی‌هایتربیتی قصه و جایگاه آن در تربیت و تحلیل آموزه‌های داستانهای قرآن؛ با توجه به اصول تربیتی مطروحه در قصص قرآن به ارائه روشهای تربیتی جهت استفاده مربیان تربیتی در نظام تربیتی در جهت حل پاره‌ای از مشکلات تربیتی نوجوانان با استفاده از منبع عظیم وحی الهی بپردازد. نتایج نشان می‌دهد درقصص قرآن مبانی تعلیم و تربیت بر اساس تکیه گاه و نگرشهای قرآن نسبت به حقیقت انسان و هدف و کیفیت رشد و حرکت انسان به سوی کمال تعیین گردیده وبیشترین تأکید بر چهار اصل (توحید و خدامحوری، عزت و محبت،تعقل و تفکر،مرگ اندیشی) است و روشهای تربیتیباظرافت ورعایت نکات روانشناسانه که خودنشانه حکمت الهی واعجازقرآن می باشدتبیین گردیده است که نتیجه به کار بستن آنها، ایجاد تقوا ومحبت الهی درقلب انسان است و این خود موجب خشیت وتواضع بشر می گردد وموجبات قرب الهی فرد را فراهم می‌سازد ، نیل به این هدف مهم‌ترین هدف تعلیم و تربیت اسلامی است. واژگان کلیدی:تربیت، قصه، قصص قرآن ، مبانی تربیتی ، اصول تربیتی ، روشهای تربیتی ، تربیت اسلامی.

ابن­ سینا در نمط های هشتم و نهم اشارات و تنبیهات در مورد تربیت عرفانی مسائلی را مطرح و مختصات و مؤلفه هایی را بیان کرده است. شیخ الرئیس پس از ارائه تعریفی جامع از تربیت عرفانی به تبیین مبانی، اصول و روش های آن پرداخته است. لذت حقیقی از دیدگاه او، فقط لذت حسی نبوده و لذات عقلی از لحاظ کمی و کیفی بر لذات حسی برتری دارند. افزون بر این، ادراک حضوری به لذات عقلی موجب شوق به ادراک آن ها می شود. از نظر ابن­ سینا ادراک و نیل به کمالات مبتنی بر فعلیت هر دو قوه نظری و عملی است. از سوی دیگر نفوس بشری در بهره مندی از سعادت ذو مراتب هستند. لذائذ عقلی عارف، در دو جهانِ فانی و باقی وجود دارد. این موارد را می توان مبانی تربیت عرفانی سینوی به شمار آورد. در نظام تربیتی شیخ اصولی چون تدریجی بودن تربیت عرفانی، توجه به ظرفیت وجودی متربی، ملازمت عقلانیت و عرفان، اعتدال قوا، اجتماعی بودن و روش هایی مانند خودشناسی، تزکیه نفس، تطویع نفس و تلطیف سر ارائه شده است.

در این مقال، پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی «اصل» تربیتی، مجموعه ای از مهم ترین اصول تعلیم و تربیت دینی را بررسی میکنیم. این اصول با بهره گیری از آیات قرآن کریم و روایات پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) استخراج و کاوش میشوند.اصول تربیتی استخراج شده و معرفیشده عبارت اند از: جوان گرایی، تفرد، تفاوت های اجتماعی، خانواده گرایی، فطرت گرایی و گزیده محوری. برخی از این اصول، مورد توجه عموم فیلسوفان و دانشمندان تعلیم و تربیت بوده اند. اما در اینجا با استفاده از آیات و روایات، با نگاهی جدید به آنها پرداخته و یا جزئیات بیشتری از آن بحث میشود. برخی دیگر نیز از ویژگیهای نظام تعلیم و تربیت اسلامی محسوب میشوند و به طور خاص مورد توجه فیلسوفان مسلمان هستند.

این مقاله با هدف بررسی تحلیلی اصول تربیت اخلاقی و اصول تربیت عرفانی به معنای قواعد تجویزی، عام و کلی ای که در فرایند تحول اخلاقی و عرفانی به کار گرفته می شود، و تعیین میزان انطباق و عدم انطباق آنها با یکدیگر سامان یافته است. پرسش اصلی این است که اصول و قواعد کلی حاکم بر دو فرایند تربیت عرفانی و اخلاقی به چه میزان انطباق دارند. روش پژوهش، روش کتابخانه ای و تحلیل محتوای کتب اخلاقی، و عمدتاً عرفان عملی و استنطاق این متون برای به دست آوردن اصول تربیتی و مقایسه آن دو دسته اصول بود. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که علی رغم اینکه ماهیت تربیتی دو فرایند تربیت عرفانی و اخلاقی، اقتضای اصول مشترکی مانند تدریج، شریعت محوری و ترابط تأثیری ظاهر و باطن را دارند، اما در بخشی از اصول ناهمپوشان هستند. دو اصل توده محوری و پرورش تعقل اخلاقی از اصول مختص تربیت اخلاقی و اصول فردمحوری، ترتب اندراجی، انحلال فردیت و لزوم مرشدمحوری از اصول مختص تربیت عرفانی شناخته شد.

«فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی» یکی از علوم فلسفی اسلامی است که با روش تعقلی به بازشناخت و بازنگاشت منظم بنیان های فلسفی و نظری تعلیم و تربیت اسلامی، از یک سو، و استنتاج و استنباط مدلول های تربیتی متناسب با آنها از سوی دیگر، می پردازد. با توجه به تقدم معرفت شناسی بر جهان شناسی و انسان شناسی، و نیز ابداعی و ابتکاری بودن بخش مهمی از فلسفه حکیم صدرالمتالهین شیرازی و جامعیت و فراگیری آن در مقایسه با حکمت های مشایی و اشراقی، در این مقاله، کوشش منظمی به عمل آمده است تا شماری از مهم ترین دیدگاه های معرفت شناختی فلسفه صدرایی استخراج، و به صورت منظم طبقه بندی و تدوین شده، آنگاه مدلول های تربیتی این دیدگاه ها، در قالب اصول تربیتی، استنباط و معرفی شود.