جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تاریخ ایران بعد از اسلام، هیچ گاه زن رسما در امور سیاسى ـ اقتصادى کشور مداخله نکرده، مگر در موارد استثنایى که براثر لیاقت و شهامت و هوش‏مندى و ذکاوت فوق‏العاده، در عرصه سیاست و اقتصاد جامعه خودنمایى کرده باشد. به قدرت رسیدن حکومت صفوى و اهمیت سیاسى طبقه جدید شیعى و خاندان‏هاى قزلباش کمک کرد تا زن نقش مهمى را در این دوره به دست آورد، زیرا مذهب جدید و جامعه صفوى، براى زن اهمیت زیادى قائل شد. این مقاله، درصدد است تا نشان دهد زنان طبقات بالاى جامعه، سهم قابل توجهى در قدرت اجتماعى و اقتصادى اوایل دوره صفوى داشته‏اند. هدف اصلى پژوهش این است که نقش زن صفوى را در مالکیت دارایى شهر و روستا، دارایى منقول، املاک، مستغلات و فعالیت‏هاى وقف براى مقبره شیخ صفى الدین اردبیلى در قرون 14-17م بررسى کند. نیز معلوم مى‏دارد که زنان صفوى در به دست آوردن زمین و املاک براى مقبره شیخ صفى، نقش مهمى داشته و بدین وسیله، قدرت اقتصادى و اجتماعى فراوانى به دست آورده بودند. نویسنده با استفاده از تواریخ محلى، گزارش‏هاى خارجى، آرشیوها، منابع دست اول و تحقیقات جدید به این مسئله پرداخته است.

ادبیات عرفانی حوزه ای وسیع و گسترده از رمزپردازی را پیش چشم خواننده رمزجو می گشاید. خاصیت رمز، دوسوگرایی آن است. رمزهای عرفانی از دو ساحت متقابل آسمانی و زمینی برخوردار هستند. واژه زن در ادب فارسی از کلمه هایی است که دست مایه رمزپردازی و سمبولیسم قرار گرفته است. مقاله حاضر تلاش می کند تا وجوه مختلف این سمبولیسم را مطالعه کند. میدان این مطالعه، شعر و نثر عرفانی است. از مجموعه شعر عرفانی، اشعار مولانا جلال الدین را در دیوان و مثنوی مطالعه کرده ایم. جز او از آثار سنایی غزنوی و عطار هم سود جسته ایم. در حوزه نثر عرفانی کتاب تذکره الاولیا و صفه الصفوه را مطالعه نموده ایم، اما به مناسبت از کتاب هایی چون کشف الحقایق نسفی هم سود برده ایم. روش تحقیق، تحلیل محتوا است. در این راستا آثار عرفانی را مطالعه و از آن ها نمونه برداری کرده ایم. در پایان، مقایسه ای تحلیلی بین ادب عرفانی فارسی و عربی و شعر ابن عربی و نگاه او نسبت به زن انجام شد و نیز بعضی از جلوه های واژه زن را با مفهوم آنیما در روان شناسی یونگ تطبیق دادیم. نتیجه این مطالعه نشان می دهد که در رمزپردازی واژه زن در ادبیات فارسی و سمبولیسم استفاده از این واژه فاصله ای بسیار، از ملکوت تا ملک و از عرش تا فرش، وجود دارد. نمادپردازی این واژه گاهی نمایشی ابلیس وار از زن ارایه می دهد و او را سرمنشا گناه و خطا می داند که بشریت تحت تسلط بدخویی های اوست. از سوی دیگر، نمادپردازی الهی این واژه آن را تا حد توحید و یکی شدن با خداوند بالا می برد. زن، نمونه تجلی حق و در شکل عروس های شعری یا مادر طبیعت و جهان ظاهر می شود. این سمبول دوم زیباترین تصویرهای ممکن را از زن ارایه می دهد. درست بر خلاف تصویر پیشین زن که گمراه کننده و مضل است، در این جا زنانی در سیمای دختر ترسا و لیلی، هادی و راهنمای سالک به سوی حقیقت حق می شوند.

هدف اصلی این تحقیق، نقد و بررسی دیدگاه فمنیستی سیمون دوبووار، اگزیستانسیالیست معروف فرانسوی، با استناد به آیات و روایات و با رویکرد به اندیشه های امام خمینی است. خانم بووار نویسندة کـتاب جنس دوم است که از زمان انتشارآن درسال 1949 تاکنون موضوع نقد و بررسی های فراوانی هم در حوزة فمنیسم اجتماعی و هم الهیات فمنیستی بوده است. فمنیسم پدیده ای یک دست نیست اما در یک تعریف نسبتاً شامل می توان گفت که مخالفت با هر شکل تبعیض اجتماعی، شخصی و اقتصادی که زنان به دلیل جنسشان متحمل می شوند، فمنیسم یا مکتب اصالت زن است. طرفداران این دیدگاه تلاش کرده اند شخصیت زن را در قالب الگویی نشان دهند که متناسب باتمدن جدید دنیا دنیای غرب عرضه شده و نشانه ای از تفکر نو، انقلابی و اصلاحی تلقی شود؛ در حالی که دین اسلام نیز که کامل ترین دین آسمانی و پایان-بخش تعالیم وحی است، مدعی بازتعریف ماهیت زن به عنوان یک انسان و اعادة هویت و حقوق از دست رفته زن در همیشة تاریخ و ارائة الگویی متعالی برای این تجلی زیبای پروردگار است. در این تحقیق که با روش مطالعة کتابخانه ای صورت گرفته است، به نقد و بررسی دیدگاه سیمون دووبوار در رابطه با نقش مادری و همسری زن پرداخته و در برابر، موضع اسلام را با استناد به آیات و روایات، و همچنین آرای امام خمینی ارائه می کنیم.

در این نوشتار موضوع فلسفه حجاب در پرتو قرآن بررسی می شود.نویسنده حجاب را بازتاب حیاء و عفت می داند و بر این باور است که پدیده حیا و عفت ویژگی ذاتی انسان بوده و در زن قوی تر از مرد می باشد. این ویژگی فطری مبنای پیشنهادی چندگانه قرآن است که در آیات گوناگون مطرح شده است مانند: مردان باید چشم شان را فرو گیرند، عورت شان را بپوشانند و سرزده وارد حریم زندگی خصوصی خانواده ها نگردند. زنان چشم شان را فرو گیرند، شرمگاه شان را بپوشانند، از خودنمایی، پای کوبی و با کرشمه صحبت کردن بپرهیزند و اندام و زیور آلات خود را ننمایانند.نویسنده عقیده دارد که حجاب خواسته مشترک زنان و مردان است و فلسفه آن با مطالعه چهار تقاضای فطری: حیا و آرایش در زنان و غیرت و شهوت در مردان، قابل درک می باشد و برخورد منطقی و درست با این چهار گرایش، ازدواج عاشقانه و پاک و زندگی خانوادگی همراه با آرامش، دوستی و مهربانی فزاینده را امکان پذیر می سازد.

پروین شاعر بیان خواست ‎ها، نارسایی ‌ها، کمبودها و نادیده انگاری ‎های مردمان عصر خویش درباره زنان است. او بسیار کوشیده است تا با درک و دریافت شرایط موجود، با نگاهی دقیق و واقع ‌گرایانه دیدگاه ‌های نادرست و رایج در جامعه ایران را ارزیابی کرده و ریشه این همه مصائب و مشکلات را که خود زنان نیز بوده ‌اند، یافته و در بیان چاره اندیشی ‌ها پیشگامانه باشد.در این مقاله دیدگاه‌ های پروین در مورد زن در دو بعد سنتی و مدرن مورد بررسی قرار گرفته است. در بعد سنتی به ویژگی ‌های یک زن به ‌عنوان مادر و همسر که شامل پایداری، مهربانی و شفقت و عفت و پاکدامنی است، پرداخته شده است و به موازات آن در بررسی هویت مدرن، این مساله در اشعار پروین تبیین شده است که زن با کسب علم‌ و ‌دانش و داشتن اصالت فکر و اندیشه، در ایفای همان نقش ‏ها می ‌تواند موثرتر باشد، به طوری که رابطه او با همسرش مبتنی بر تعامل و همکاری است، نه فرمانبرداری و همچنین فرزندانی را پرورش می ‏دهد که می ‏توانند در جامعه منشا خدمات بزرگ باشند.

تا‌کنون درباره جایگاه زنان تألیفات زیادی نگارش شده و بحثهای پی در پی و مستمر، چه درباره زنان شرقی و چه درباره زنان غربی صورت پذیرفته است. از امام علی(ع) هم در این باره سخنان بسیاری به ما رسیده است، که مواردی از سخنان ایشان به همّت سید رضی (ره)، در نهج البلاغه جمع آوری شده است. اکثر شارحان نهج البلاغه معتقدند که، مراد و‌ منظور انتقاد گرایانه حضرت، درباره زنان، تنها عایشه است که جریان جمل را در زمان خلافت علی (ع) راه انداخت و موجب کشته شدن تعداد زیادی از مسلمین گشت. همچنین برخی از شارحان معتقدند که اگر جنگ جمل در زمان فرمانروایی امام علی(ع) رخ نمی‌داد، ایشان هم با چنین لحن تندی درباره زنان سخن نمی‌گفتند.در تحلیلی تاریخی و انتقادی، جایگاه و منزلت زنان،مخصوصاً در گفتمان قرآن، با رویکرد نقد متون و سندیت بخشیدن به متون، ما را متوجه می‌سازد که اکثر احکامی که مخالفان اسلام و فرهنگ عربی اسلامی در خصوص زن به آن استناد می‌کنند، در واقع از لحاظ تاریخی جزء قوانین تشریعی قرآن نیستند. به همین دلیل ما برای فهم درست و دقیق موضع اسلام، راجع به حقوق عمومی بشر و حقوق اختصاصی زن، ناگزیریم که بین جایگاه زن، قبل از اسلام و امتیازات جدیدی که اسلام به زن اعطاء کرده، مقایسه‌ای تاریخی داشته باشیم. بین قبل و بعد از اسلام نقطه مشترکی وجود دارد که مبیّن تلاقی سنت و تجدّد است و این گذرگاه و آستانه‌ای است که با اتّکاء بر آن، تجدّد شکل می‌گیرد و نتیجه قبول آن، شناخت بینش مردمی است که مخاطب وحی بودند. به دلیل اینکه نوع تحقیق حاضر، بنیادی است، روش مناسب برای جمع آوری مطالب آن، روش توصیفی تحلیلی است، که مطالبآن از طریق روشهای عقلانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تنظیم گشته است. همچنین از نرم افرارهایی چون مکتبه الشامله, منهج النور، باب العلمو کتابخانه اهل‌البیت استفاده شده است.نتایج حاصله از تحقیق حاضر می‌تواندما را در شناساندن هرچه بهتر دیدگاه حضرت علی(ع) در باره بانوان کمک رسانده و کمی از مظلومیت به وجود آمده حضرت علی(ع)، - در طول قرنها توسط معاندین و دشمنان و حتی برخی از مسلمین کوته بین-را بکاهد، و همچنین باعث ایجاد نگرشی بهتر درباره بانوان در جامعه و حتی در محیط خانواده گردد، زیرا برخی از افراد روایاتی جعلی و یا با سند مخدوش را بدون توجه به صحّت و سقم آن، با نام پیامبر (ص) و امام علی(ع) در جامعه گسترش می‌دهند، که لازم است تلاشی جدّی جهت ترویج آراء صحیح اسلام، پیامبر(ص) و امام علی(ع) در جامعه اسلامی، صورت گیرد. امید است که تلاشهای این حقیر درباره شناساندن چهره واقعی اسلام، پیامبراکرم(ص) و امام علی(ع) در خصوص بانوان، مورد پذیرش حضرت ولی عصر(عج) واقع گردد.

چکیده ندارد.

سیمای زنان در بسیاری از متون ادب پارسی به وجهی نامطلوب تجلی یافته است. شکل ظاهری روایت تورات از واقعه هبوط و تقلید برخی از متون تفسیری اسلامی از آن و تکرار همان مضامین در متون ادبی فارسی این شبهه را ایجاد کرده که بدبینی در مورد زنان ریشه در آموزه های ادیان توحیدی دارد. اندیشه های زن ستیزانه و باورهای ناروا در مورد آنان خاص فرهنگ ایران و ادبیات فارسی نیست بلکه تفکری فراگیر است که نمونه های آن را در بسیاری از فرهنگ ها می توان یافت. برخی از مردم شناسان شکل گیری باورهای ناروا در مورد زنان، ناشی از ساختار جسمانی آنان یا نقش اندکشان در اقتصاد خانواده و یا تاریخ نگاری مردان دانسته اند. این موارد در گسترش بدبینی در باب زن بی تاثیر نبوده است اما با وجودی این که زنان در عصر اساطیر، در شکل گیری وقایع مهم و در اقتصاد جامعه، نقش مهمی داشته اند؛ اساس بدبینی درباره آنان به همان اساطیر باز می گردد؛ به زمانی که زنان در اوج قدرت اجتماعی به یک باره تنزل مقاوم دادند. در این مقاله برای رسیدن به پاسخ پرسش هایی از این دست تلاش شده است: چه رابطه ای بین زن و زمین در دوران اساطیر وجود داشته است؟ چرا این دو به یکباره قداست خود را از دست داده اند؟ روایات اساطیری تا چه حد در شکل گیری تقصیر زن در نخستین گناه انسان موثر بوده اند؟ این موضوع در شکل گیری ارکان داستان هبوط به روایت متون عهد عتیق چه تاثیری داشته است؟

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

معرفت شناسی یکی از شاخه های فلسفه است که از دیدگاه مدرنتیه اروپا با هرمنوتیک تاویلی همسان خوانده شده است و به واسطه آن می توان روابط متنی را در یک فضای نشانه ای، مورد بررسی قرار داد. از آنجایی که یکی از مقولات نقد ادبی، تبیین و روشن نمودن ساختار مفهومی و محتوایی درون متنی است، منتقد ادبی می تواند به کمک معرفت شناسی، گستره وسیع جهان متنی را کاوش نموده و ابژه ها و سوبژه های موجود در آن را استخراج و تاویل نماید.یکی از موضوعات مهمی که در دهه های اخیر، منتقدین را به بحث و پژوهش واداشته است، مفهوم زن در ادبیات است که از دیدگاه های مختلفی مورد تحلیل واقع گردیده است. این مقاله می کوشد تا با توجه به رویکرد معرفت شناسی در تاویل متون ادبی، ابتدا به تشریح خاستگاه مفهومی زن در مبانی نظری پرداخته و سپس، ضمن ترسیم یک نمودار ساختاری معرفت شناسانه، عناصر ابژه ای و سوبژه ای موجود در جهان متنی برخی از شاعران زن ایرانی را، از آغاز مشروطه تا دهه اخیر، بررسی کند و با ذکر نمونه ها، مفهوم «زن» را به صورت تطبیقی در اشعار ایشان، مورد تحلیل قرار دهد.