جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایران عصر قاجاری در ابتدای قرن 19م/ 13ق در حالی مورد تجاوز روس ها واقع شد که بی خبر و عقب مانده از تحولات دنیا، با مشکلات عدیده ای در داخل کشور مواجه بود. علی رغم نتایج تلخ، این واقعه دستاورد مهمی را نصیب فتحعلی شاه و اطرافیان وی کرد که از همه مهم تر، آگاهی از ضعف تجهیزات نظامی و دانش روز بود. این موضوع، انگیزه اقدامات اصلاح طلبانه ای، گردید که به دنبال درک کاستی های نظام تعلیم و تربیت، دولت مردان را در انجام آن ها مصمم ساخت. این مقاله بر آن است تا با بررسی مهم ترین اقدامات انجام شده در این راستا، تاثیرات آن را در فراهم نمودن زمینه های لازم جهت تحول و تغییر رویکرد نظام آموزشی ایران تبیین نمایند.

دوره قاجار از جهات گوناگون، عصری بسیار مهم برای تحقیق درباره تاریخ هنر ایران است. مهم‌ترین رخداد این دوره گسست تاریخی و معرفت شناختی در جامعه ایران در دوران انقلاب مشروطه بود. عصر قاجار از یک‌سو آخرین نمونه بازآرایی جامعه ایران بر اساس نظام اجتماعی- سیاسی کهن شهریاری ایرانی بود و از سوی دیگر در اواخر این عصر، نظام اجتماعی کهن شهریاری ایرانی، سوژه‌های اجتماعی آن، نوع هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و عقلانیت متناسب با آن به‌واسطه انقلاب مشروطه از هم پاشید و تاریخ جدیدی در ایران آغاز شد. همپای این تغییرات قدرت، نوع تصویرپردازی نیز تغییری اساسی کرد. مسأله اصلی این رساله یافتن مختصات روابط میان تغییر نمودار قدرت و تغییر نظام تصویرپردازی و رویت‌پذیری در جامعه ایران در دوره مشروطه و از این رهگذر یافتن مختصات نسبت میان تصویر و قدرت در جامعه ایران است. رساله حاضر بر آن است که این دو دگرگونی و تغییر یعنی دگرگونی قدرت و دگرگونی تصویر را در دوره قاجار متأخر انقلاب مشروطه در ارتباط با هم قرار داده و واکاوی کند و از این رهگذر نسبت میان تصویر و قدرت در جامعه ایران را بررسی کند. در این تحقیق از روش تحقیق توصیفی، تاریخی و تحلیلی و برای گردآوری داده‌ها از روش کتاب‌خانه‌ای و اسنادی، استفاده شده است. همچنین با بهره گیری از روش تبارشناسی تاریخی و نظریه قدرت/دانش میشل فوکو رابطه تصویر و قدرت در جامعه ایران در دو دوره پیش و پس از مشروطه بررسی شده است. هدف این رساله تبیین یکی از ویژگی‌های اجتماعی تصویر در جامعه ایران است. هدف آن است که مختصات رابطه قدرت و تصویر در جامعه ایران از خلال این پژوهش روشن‌تر شود. نتایج کلی حاصل از پژوهش نشان می‌دهند تصویر در جامعه ایران کارکردی معرفت شناختی داشته است، به این ترتیب که با تعیین امور رویت‌پذیر در جامعه در تدوین رژیم حقیقت در هر دوره تاریخی نقشی مهم بر عهده داشته است. تصویر با این کارکرد خود در ترسیم مرزهای عقلانیت انسان‌ها در هر دوره تاریخی دخالت کرده و در تأسیس سوژه‌های منقاد قدرت نقشی مهم بر عهده گرفته است. همین ویژگی، تصویر را برای قدرت مهم کرده است. نتایج تحقیق نشان می دهند تصویر یکی از نقاط مهم فعلیت یافتن قدرت یعنی تأسیس سوژه‌های منقاد در جامعه است. بر این اساس تحقیق به این نتیجه رسیده است که در اواخر دوره قاجار و در فرایند انقلاب مشروطه، تصویر با تغییر رژیم حقیقت و فضای معرفت‌شناختی جامعه، و از این رهگذر تأسیس سوژه‌های جدید، نقش مهمی در تغییر نمودار قدرت بر عهده داشته است.