جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند حکیم به همراه نور عقل و فطرت حنیف نور قرآن را برای هدایت انسان‌ها قرار داده است، نوری که علاوه بر روشن بودن خود برای غیر خود نیز روشنگری می‌نماید هدف اصلی قرآن هدایت مردم به حق و آیین الهی است. قرآن که در زندگی مسلمانان جایگاهی عظیم و بس بالا را به خود اختصاص داده است برای راهنمایی و هدایت بشر نازل گردیده است. اثرگذاری قرآن در قلوب، یکی از مهمترین ویژگی‌های قرآن کریم است می‌توان از آن به عنوان وجهی از وجوه اعجاز یاد کرد. اعجاز قرآن در دانش علوم قرآنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. قرآن در استواری گفتار و شیوایی و رسایی بیان، و نو آوری فراوان در زمینه معارف و احکام دیگر در اوج قرار دارد و به معجزه جاویدان تبدیل گشته است. و به عنوان اصیل‌ترین منبع آموزه‌های اسلامی و کلام خطا ناپذیر وحیانی دارای اهمیت وصف ناپذیر است قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید پیامبر اسلام(ص) و آخرین کتاب آسمانی جلوه‌ای از جمال بی‌بدیل پروردگار است که معانی ژرف و مفاهیم بالا و اندیشمند که موجب رشد هدایت انسان‌ها است سرشار از شکوه و زیبایی‌های ظاهری و لفظی می‌باشد. در سوره نحل آیات 68 و 69 به ترسیم زندگی زنبور عسل پرداختیم روش کار مایک پژوهش قرآنی است که با مراجعه به منابع و مقالات مختلف و تفاسیر کلام نور که در این مسیر انسان را به اندیشه و تفکر در افرینش های خدای مهربان وا می دارد و در لا به لای آیات اشاراتی به حقایق علمی دارد و بیان نعمت های الهی که پیش از همه از مجموع آیات این سوره جلب توجه می کند این سوره مبارک اسرار و عظمت خداوند را در پهنه ی هستی با وجود یک حشره ی کوچک را به رخ جهانیان می کشد. رساله حاضر به عنوان (بررسی گونه شناسی اعجاز سوره نحل) در قرآن می‌پردازیم. فصل اول کلیات و مفاهیم، فصل دوم به گونه شناسی اعجاز در قرآن کریم ، فصل سوم شناخت زنبور عسل از دریچه قرآن و فصل چهارم گونه‌های اعجاز در سوره نحل می‌پردازیم.

کرامت مسئله‌ای که بسیار مهم و قابل ذکر در باب آثار صوفیه و اسلامی است، چنانچه در گذشته هر عملی را که دلیلی برای آن یافت نمی‌کردند به این مهم ربط داده و دلیلی خدامابانه برای آن می‌ساختند. پژوهش حاضر تحقیقی در باب همین مسئله است که چه اشخاصی صلاحیت انجام این کار را داشتند و دوره شکوفایی این حوزه در چه زمانی بوده و بیشتر چه نوع کرامتی را مورد استفاده قرار می‌دادند. معجزه و کرامت، از روزگاران قدیم با زندگی انسان رابطه مستقیم داشته ‌است. از دوران باستان تا عصر حاضر همواره افرادی بوده‌اند که طبق روایات، اعمال خارق‌العاده‌ای را به انجام می‌رساندند. این اعمال شامل رفتارها و موارد خاصی بوده که از دست فرد عامی برنمی‌آمده است؛ بنابراین، تنها افرادی با شرایط خاص به این مهم دست پیدا می‌کرده‌اند. همین کارها به مرور نقل و وارد داستان‌های کهن ایرانی_اسلامی شد. این اعمال با گسترش تصوف و اوج شکوفایی اعراب، شیوه‌ای رایج در رفع هر مسئله حل‌نشدنی بود. در پژوهش حاضر سه اثر رساله قشیریه، تذکره‌الاولیا و نفحات‌الانس از باب سیر تطور کرامات مورد پژوهش واقع شده‌اند. پس از طبقه‌بندی این کرامات، جداولی طراحی شده که در آنها به‌طور دقیق ذکر شده است که صوفیان در هر کتاب دارای چه کراماتی هستند؛ همچنین چه افرادی این کرامات را انجام داده‌اند. بسامد هر کرامت در کل آثار و در هر کتاب بررسی شده است. در انتها به ترتیب زمان حیات، کرامات اشخاص در هر کتاب مرتب شده است. برای یافتن عقلانیت در نگاه افراد و جامعه آن دوران، از نظریه عقلانیت ماکس وبر استفاده شده است. نخست انواع عقلانیت به تفاوت کرامت‌ها توضیح داده شده ‌است؛ سپس در باب سیر تطور این کرامات از نظریه میدان پی‌یر بوردیو استفاده شده است که در آن، ذائقه و منش و سرمایه مورد نظر صوفیان در سه دوره تاریخی بررسی شده است؛ به این ترتیب، به خواننده دیدگاه نوینی در نگاه و بررسی این آثار می‌دهد. دستاوردی که از این دیدگاه‌ها بدست آمده بیانگر این موضوع است که سیر عقلانیت هرچه از زمان اثر اول به زمان متاخرتر پیش می‌رویم بعد عقلانیت کمتر شده و تنوع و اعجاز کرامات فزونی می‌یابد. از جمله اشخاصی هم که در این پژوهش از آن‌ها نامی برده شده، صوفیان قرن دو، سه و به طور خاص صوفیان خراسان پیشتاز هستند.

علم النفس فلسفی هر چند از نظر موضوع و روش با روان‌شناسی جدید تفاوت‌های آشکاری دارد؛ اما بادقت نظر می‌توان برخی مسائل مشترک را در آن‌ها یافت. یکی از این مسائل مراحل رشد شناختی ژان پیاژه در روان‌شناسی جدید است که از بسیاری جهات با مراتب عقل نظری ابن‌سینا قابل‌مقایسه است. به طوری که مراتب چهارگانه عقل نظری در ابن سینا روند و پیمایشی یک سان با مراحل رشد شناختی پیاژه دارد.نظریه رشد شناختی پیاژه یک نظریه جامع درباره فرایند شناسایی انسان است. این نظریه به مطالعه توانایی‌های کودکان در مراحل رشد و تعامل آنها با محیط می‌پردازد. پیاژه بر این باور بود که در فرایند رشد شناختی خود کودک شرکت‌کننده‌ای فعال است و نقش اصلی را خودش ایفا می‌کند درحالی‌که در تفکر ابن‌سینا ابتکار عمل از آن نفس بشری نیست.براین‌اساس این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به مقایسه رشد شناختی پیاژه با مراتب عقل نظری در تفکر ابن‌سینا می‌پردازد.

در منابع تفسیری روایی، روایات تأویلی از روایات تفسیری تفکیک نشده است؛ لذا جداسازی روایات تأویلی از روایات تفسیری و تعیین نوع تأویل آنها اهمیت و ضرورت می‌یابد. در این تحقیق بر آنیم تا این مهم را در مورد روایات تأویلی مرتبط با امیرمؤمنان(ع) در سوره نحل محقق سازیم. این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این سؤال است که در روایات تأویلی اهل‌بیت(ع) در سوره نحل چه نوع تأویلاتی در رابطه با امیرمؤمنان(ع) صورت پذیرفته است؟ در این راستا، بر اساس معنای اصطلاحی تأویل قرآن در آیات و روایات، روایات تأویلی سوره نحل از بین روایات تفسیری آن استخراج و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که ذیل ۱۵ آیه از سوره نحل، چهار نوع تأویل در ‌روایات تأویلی مرتبط با امیرمؤمنان(ع) وجود دارد که عبارت‌ اند از: معنای باطنی آیه، مصداق باطنی آیه، مصداق آیه در گذر زمان (جری و تطبیق) و مصداق اطلاق یا عموم آیه.

مفهوم دیالکتیک از همان آغاز، چه در بحث های مارکس، در نقد انگلس به دورینگ، در مباحثات لنین و باگدانف، در نقد گرامشی به کروچه و چه در بحث های بسیار گسترده ای که از سوی متفکران مارکسیست در قرن حاضر صورت گرفته، مورد مناقشه و تردید بوده است. یکی از محوری ترین و ریشه دارترین این بحث ها، عبارت است از بحث پیرامون رابطه ی دیالکتیک مارکس با دیالکتیک هگل. در اینجا، صرف نظر از طیف گسترده ی دیدگاه ها، دست کم دو محور را می توان تشخیص داد. یکی دیدگاهی که دیالکتیک مارکس و مارکسیستی را همان دیالکتیک هگل می داند، منتها در شکل وارونه شده یا مثلا ماتریالیستی شده اش؛ و دیگری دیدگاهی که دیالکتیک مارکس و مارکسیستی را کاملا غیرهگلی و حتی ضدهگلی ارزیابی می کند. در میان گرایش های گوناگون، یکی هم گرایشی است که دیالکتیک مارکس را اساسا و ماهیتا متفاوت با هر نوع دیالکتیک دیگری می داند و آن را ویژه ی مارکس ارزیابی می کند. این دیدگاه عمدتا از سوی لویی آلتوسر نمایندگی می شود... گرایش دیگر بر آن است که به کار بردن واژگان دیالکتیک از سوی مارکس تنها نقش یک ظرف را دارد که در آن محتوایی کاملا متفاوت از محتوای هگلی ریخته شده است... ما در این مجموعه کوشیده ایم با انتخاب چهار نوشته ی نمونه وار، دست کم سه گرایش را در این بحث معرفی کنیم.

الشافي في الإمامة رساله‌اى است به زبان عربى از سيد‌‎مرتضى علم الهدى (متوفاى 436 ه‍.ق)، فقيه و متكلم نامدار شيعى.سيد‌‎مرتضى اين رساله را در نقد فصل امامت كتاب «المغنى في ابواب التوحيد و العدل» نوشتۀ قاضى عبدالجبار همدانى (متوفاى 415 ه‍.ق) از متكلمان نامدار معتزلى به نگارش درآورده و ديدگاه‌هاى او را دربارۀ مسألۀ امامت به چالش كشيده است. جلد اول تحقیق آنچه صاحب المغنی، پیرامون وجوب امامت ذکر کرده است. استدلال بر وجوب امامت، بنا به دلایل نقل. مخالفت قاضی، با ادله شیعه در امامت و عصمت.

هم‌زمان با ظهور و گسترش انواع گوناگون اعتراضات در قالب بخش‌های (اقشار و طبقات) مختلف به‌عنوان پدیده‌های رایج در جوامع امروزی، نحوۀ مدیریت نمودن آن‌ها نیز به‌عنوان مسئله‌ای مهم در عرصه سیاست‌گذاری مطرح‌شده که نظام‌های سیاسی به آن اهتمام ویژه‌ای دارند. در جمهوری اسلامی ایران نیز متأثر از ماهیت اسلامی آن لازم است تا این مسئله از منظر اسلامی موردتوجه قرار گیرد؛ ازاین‌رو پژوهش‌ حاضر از رهگذر تفسیر آیات شریفه 125 تا 128 سوره نحل، در پی پاسخ به این سؤال اصلی است که «دلالت‌های سیاست‌گذارانه قرآن برای مدیریت اعتراض‌ها چیست؟». برای این منظور از ترکیب روش تفسیر قرآن به قرآن و روش تحلیل محتوا استفاده‌شده است تا در ضمن بررسی آیات مبتنی بر آیات دیگر و ارائه مؤیدهایی از تفاسیر قرآنی، دلالت‌های سیاست‌گذارانه به دست آمد. تحلیل 25 کد نشان می‌دهد که اصول حاکم بر سیاست‌گذاری مدیریت اعتراض‌ها عبارت‌اند از: اولویت‌بخشی به کاربست شیوه‌های تعاملی مبتنی بر حکمت، موعظه و جدل با شیوه‌های نیکوتر، کاربرد قاعده مقابله‌به‌مثل با توجه به اصل صبر بر عقاب و رعایت اصول اخلاقی در تمامی مراحل مدیریتی. همچنین بر اساس این اصول سه‌گانه، هشت سیاست در خصوص مدیریت اعتراضات به‌دست‌آمده است.

در این پژوهش هدف آن است که با تبیین پیامدهای تجمل‌گرایی مسئولان، مردم و مسئولان از عواقب این پدیده آگاه شوند و از رواج سبک زندگی غربی در جامعۀ اسلامی جلوگیری شود، چراکه بر اساس آموزه‌های دینی و شواهد مسلم تاریخی یکی از عوامل اصلی انحطاط جوامع و حکومت‌های قدرتمندی مثل آندلس و صفویه «تجمل‌گراییِ» سردمداران و مسئولان بوده است. به همین دلیل، مقام معظم رهبری تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری را بلایی بزرگ یاد کرده و در بیانیۀ گام دوم انقلاب، سبک زندگی اسلامی را توصیه نموده‌اند. ازاین‌رو، در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی‌توصیفی، پیامدهای تجمل‌گرایی مسئولان با تأکید بر آیۀ 16 سوره اسراء تبیین و بررسی می‌شود. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تجمل‌گرایی و اشرافیت مسئولان موجب سرمستی و بی‌مسؤولیتی آنان در قبال جامعه و دور شدنشان از مردم می‌شود. همچنین راه مصرف‌گرایی را در جامعه هموار می‌کند و انگیزۀ تولید را می‌گیرد و موجب وابستگی جامعه و زمینه‌ساز فساد و ظلم و فراموش کردن خداوند عزوجل می‌شود که هریک از این عوامل به‌تنهایی برای عقب‌افتادگی و سقوط یک جامعه به‌خصوص جامعۀ اسلامی کفایت می‌کند.

آیۀ 89 سورۀ نحل، معروف به آیۀ تبیان، از زوایای گوناگونی مورد بررسی مفسران و قرآن‌پژوهان قرار گرفته و بیشترین موضوع موردبحث دلالت عبارت «کل شیء» بوده که پرسش‌هایی نیز در پی داشته است: اینکه چگونه متن قرآن می‌تواند حامل معانی بسیار باشد، به‌گونه‌ای که از آن تعبیر به «کل شیء» شود و چه کسانی و از چه طریقی می‌توانند به معانی آن دست یابند. هدف این پژوهش مقایسه و تطبیق دیدگاه‌های علامه طباطبایی و حسن‌زادۀ آملی در تبیین این دو مسئله بوده است: (1) «کل شیء» چه گستره‌ای دارد؟ (2) درک قرآن با وصف «تِبْیانًا لِکلِّ شَیءٍ» ویژۀ چه کسانی است؟ این مطالعه نشان می‌دهد که دیدگاه‌های طباطبایی و حسن‌زادۀ آملی همسوست و بین آن‌ها اختلاف ساختاری و ریشه‌ای وجود ندارد، بلکه تفاوت‌ها صرفاً از جهت اجمال و تفصیل است و به نظر می‌رسد، پاسخ‌های حسن‌زاده همان نگاه طباطبایی بوده که از طریق معرفت نفس برهانی شده است. بر این اساس، این دو دانشور از دو مسیر متفاوت «تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْ‏ء» را بررسی کرده و به اصول واحدی رسیده‌اند.

سورۀ نحل سوره‌ای است که از حیث بیان تنوع صورت‌ها و تبیین مراتب هستی و حیات و طبیعت، در سراسر قرآن کریم منحصربه‌فرد است. سخنان این سوره در باب پیدایش، مراتب و ماهیت حیات، «خلق و امر الهی»، «جرَیان و سرَیان» آن، گونه‌ها، کیفیت، حقّانیت و حقیقت‌مداری حیات، کلیّات و جزئیات مربوط به انواع آن، در آب و هوا و زمین، از آبزیان دریایی گرفته تا انواع چهارپایان و اشاره به انواع منافع خوراکی، نوشاکی و پوشاکی و ترابری آن‌ها و نیز پرندگان و زنبور عسل و موجودات دیگر، درخور توجه است. روشن است که هدف این سوره از چنین تبیین‌هایی، تذکار انسان و برانگیختن عزم او برای شناخت این مراتب تمام‌ناشدنی حیات و طی طریق رشد و معرفت الهی و تبعیت از اوامر «عدل و احسان و ایتاء ذی‌القربی و خویشتن‌داری از فحشا و منکر و بغی» و رسیدن به «حیات طیبۀ» روحی و معنوی‌ای است که در سیرۀ شخصیت‌های بزرگِ این سوره، از خلیل(ع) تا خاتم(ص) متجلی شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و استناد به منابع کتابخانه‌ای، برداشت‌های نوینی را از این منظومۀ بزرگ و گویای قرآنی ارائه داده است.