جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از آن جایی که قرآن معجزه ای الهی و جاوید در سطح جهانی می باشد ، برای درک و فهم و ابلاغ آن لازم است این کلام به گونه ای کاملا صحیح و دقیق مورد ترجمه و تفهیم همگان قرار بگیرد و از آن جایی که ترجمه برخی از عبارت ها به صورت تحت اللفظ امکانپذیر نیست ، افزوده هایی توسط مترجمان که مستند بر بحث های کلامی و اصولی و تفاسیر معتبر و کتابهای اسباب نزول است بر ترجمه وارد می شود، و این مهم باعث گردیده که در سال های اخیر قرآن پژوهان بسیار زیادی اقدام به ترجمه قرآن به همراه شرح و ارائه افزودهبر آن کرده اند ، و به همین دلیل احساس نیاز بیشتری به تطبیق و بررسی جملات و کلمه های افزوده در این ترجمه ها و مقایسه آنها با تفاسیر معتبر و نظرات مفسران مشهور و مورد قبول، می شود.

در میان کتاب های تفسیری که به منظور شفاف سازی معنا و تبیین و توضیح مفاهیم بلند قرآن کریم، نگاشته شدند و مفسران در آنها با بهره بردن از روش های گونه گون از جمله روایی یا اثری، علمی و ... به تفسیر آیات الهی پرداخته اند؛ تفسیر نور الثقلین حویزی به سبب این که از احادیث پیامبر اکرم (ص) و ائمه (علیهم السلام) بهره برده و با توجه به این که آن بزرگواران به سبب پیوندشان با قرآن کریم معتبرترین تفسیر را از این کتاب الهی ارائه دادند، شایسته و در خور توجه و عنایت می باشد.رساله پیش رو با در نظر داشتن نکات مذکور، به بررسی این تفسیر پرداخته است. در این بررسی کوشش نمودیم در چندین بخش زوایای این تفسیر گرانقدر را برای قرآن پژوهان پدیدار نماییم. در بخش متن تفسیر، با یافتن آیات و مشخص ساختن سوره و شماره آیه شان به ترجمه متن پرداختیم و در خلال آن، چنانچه واژه ای دشوار می نمود؛ آن را از بین کتب لغت و دیگر کتب مربوط بدان بیرون آورده و تبیین نمودیم. بخش دیگر رساله به بررسی روایات می پردازد و هدف این قسمت آن است که هر حدیثی به لحاظ سند و متنش مورد مداقه قرار گیرد و تفاوت هایی که در سند و متن سایر کتب حدیثی بویژه منبعی که حویزی از آن حدیث را بر گرفته است، آشکار سازد. این بخش بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه تفاوت های مذکور –همانطور که در متن رساله به آن ها اشاره شده و گاهی اوقات بسیار فاحش می باشد- در به اشتباه افکندن مطالعه کنندگان این تفسیر و دور ساختنشان از مراد و مقصود؛ بی تاثیر نمی باشد. بخش نهایی؛ رجال هر حدیث را از میان کتب رجالی معرفی نموده و این نتیجه را به خواننده منتقل می سازد که بی شک، احادیثی که در آنها از شخصیت های رجالی مذموم و یا مبهم یاد شده؛ جای تأمل دارند و گاه سبب طرد آنها می گردد. از سویی دیگر، آن دسته از احادیث که رجالشان ثقه و به عبارتی معلوم الحال است از درجه اعتبار بالا برخوردار می باشد.

قرآن کریم گنجینه ای از معانی است که هرگز پایان نمی پذیرد. این کتاب آسمانی بیش از چهارده قرن مورد توجّه مسلمانان مخصوصاً دانشمندان اسلامی و حتّی غیر اسلامی قرار گرفته است و در مورد هر یک از علوم آن کتاب های متعدّدی توسط دانشمندان سرآمد به رشته تحریر در آمده و در طول این مدّت صدها تفسیر برآن نوشته شده است.یکی از ابزارهای مهم برای درک معنا ومفهوم کلام خداوند، شناخت اعراب کلمات آن است. اعراب واژه های قرآن غالباً واضح بوده و با کمترین توجّه قابل فهم می باشد. امّا گاه در تراکیب این کلام اعجاز آمیز مواردی به چشم می خوردکه ظاهراً از نظر اعراب وضوح کمتری داشته یا درک آن ها سخت می باشد. دانشمندان علوم قرآنی و مفسّران ازاین موارد با عنوان مشکل اعراب یا غریب اعراب قرآن یاد می کنند. برای توضیح این موارد به حقّ کتاب های فراوانی نگاشته شده است و اندیشمندان اسلامی به طور مفصّل به این موضوع پرداخته اند. امّا آن چه که قابل توجّه است، این است که آنان ضمن اختلاف با یکدیگر گاه وجوه اعرابی بسیار پیچیده وتکلّف آمیز ارائه نموده اند، به گونه ای که برخی از این مطالب قانع کننده به نظر نمی رسد.در این پژوهش ضمن پرداختن به جریان تفسیر نگاری در پنج قرن اوّل هجری، بیان می گردد که پیامبر اکرم (ص) به عنوان اولین مفسّر قرآن کریم به تفسیر این کتاب الهی – یعنی بیان مفاهیم و اغراض آن – پرداخته و پس از ایشان، امام علی (ع)، سایر اهل بیت (ع) و شاگردان آن بزرگواران به این امر اقدام نموده اند و سعی می شود که بعد از مشخص نمودن مهم ترین و بحث برانگیزترین موارد مشکل اعراب در دو جزء سوم و چهارم قرآن کریم، اقوال و دیدگاه های اندیشمندان در مورد آن ها ارائه گردد و تا حدّ امکان، نظر برتر با بررسی و مقایسه، میان آرای نقل شده و نیز با توجّه به معیارهایی که در مقدّمه ذکر خواهد شد، بیان شود.

این تحقیق به بررسی روایات تفسیری امام صادق ذیل آیات جزء چهارم قرآن شامل آیات 93 آل عمران تا پایان و سوره نساء تا آیه 23 پرداخته و مطالب آن در سه فصل آمده است. در فصل اول با نام کلیات مصطلحات دلالی و سندی، القاب ائمه(ع)، طبقات روات و فرقه های فاسد بیان شده است. در فصل دوم روایات تفسیری امام صادق(ع) همراه با نقد سندی و دلالی آمده است و فصل سوم به شرح حال راویان احادیث اختصاص یافته است.