جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متناقض‌نما به عنوان یکی از ویژگی‌های بارز کلام عطار، برآمده از تجربیات و مکاشفات عمیق درونی اوست که در پی فراتررفتن او از دنیای مادی و مواجه با حقایق برتر به دست می‌آید. گستره‌ی عرفان عطار بسیاری از حقایقی را که ما آن‌ها را در تضاد هم می‌بینیم درکنار هم تعریف می‌کند و زبان عرفان که گویای ناب‌ترین لحظات عارف است در پی خصلت‌ متناقض‌نمای تجربه‌ی عرفانی، پارادوکسیکال می‌شود. به این ترتیب تأمل در ژرفای این تقابل‌هاو تناقض‌ها و روابط دوسویه‌ی آنان، مارا به حقیقت عرفان عملی عطار نیز نزدیک‌تر می‌کند. غزلیات عطار، یکی از جامع‌ترین منابع، به لحاظ برخورداری از انوع مضامین عرفانی است و این منبع دربردارنده‌ی تقابل‌ها ومتناقض‌های زبانی و عرفانی بسیاری است. براساس پژوهش حاضر که 10متناقض‌نمای عرفانی از جمله تقابل‌های«غم و شادی»، «درد و درمان»، «حیرت و یقین» و... بررسی شده است، روابط طرفین تقابل در 8گروه قابل تقسیم بندی است. اَشکال این پارادوکس‌ها به صورت‌های: حضور هم زمان دوطرف تقابل در شخصیت انسان کامل، عین هم شدن طرفین، حرکت دایره‌وار سویه‌های متناقض‌نما، رابطه‌ی طولی(لازم وملزوم)آنان، تحول معنایی یکی از طرفین و برتری آن بر طرف دیگر، تضاد طرفین، گذر از هر دو طرف برای درک حقیقت عرفان، یکسانی طرفین در نظر عارف، قابل ملاحظه است.