جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ماشینی: نمادها در زمان، اشخاص در ابدیت، بررسی انتقادی و میان رشته‌ای از مطالعات الهیاتی و فلسفی معاصر از تصویر مسیحی را ارائه می‌دهد و با کاوش در مفاهیم هستی‌شناختی و زیبایی‌شناختی الهیات زاهدانه و عرفانی ارتدکس، آن را در سنت ارتدکس بازتعریف می‌کند. علاقه مدرنیست‌ها به ویژگی‌های زیبایی‌شناختی آیکون‌ها را مهم می‌داند و برای ارزیابی مجدد رابطه آنها با هنر غیربازنمایی ضروری است. نویسنده با تکیه بر نقد هنر کلاسیک یونان، اکفراسیس و سرود بیزانس، و الهیات قدیس ماکسیموس اعتراف کننده، سنت سیمئون الهی دان جدید و سنت گریگوری پالاماس، استدلال می کند که مفهوم یونان باستان enargeia به بهترین وجه بیان الهیات را بیان می کند. و تئوزیس در هنر ویژگی هایی که Enargeia را تعریف می کنند - سرزندگی ذاتی، خودمختاری بیانی و شکل خودبسنده - در نمادهای نمونه یونانی و روسی شناسایی شده و در زمینه الهیات هزیکاستی که در قلب مسیحیت ارتدکس نهفته است، مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین یک زیبایی شناسی ارتدکس ترسیم می شود که هستی متعالی هنر را به رسمیت می شناسد و برای گفتگو با سنت های تصویری و شمایل نگاری متنوع باز است. بررسی تئوری هنر چان (ذن) و مقایسه آیکون ها با نقاشی های واسیلی کاندینسکی، پابلو پیکاسو، مارک روتکو و مارک شاگال و هنرمندان ژاپنی متاثر از بودیسم ذن، نقاط جالب توجهی از همگرایی و تفاوت را آشکار می کند. خواننده در این صفحات دلایلی برای آشتی دادن مدرنیسم با تصویر مسیحی و سنت ارتدکس با شکل خلاقانه در هنر پیدا خواهد کرد.

سیر تحول نگارگری مکتب شیراز در دوره‌ی ترکمنان با نوعی تغییر رویکرد در مضمون، ساختار و فضای تصویری همراه است. ما در این دوران با تعدّد خمسه‌های نظامی از یک سو و نیز تغییر در هندسه‌ی پنهان و تغییرات شگرف در رنگ‌بندی آثار که همواره در بطن خود نوعی از بازتاب سنت تصویرنگاری پیش از اسلام را داراست، روبرو هستیم. از این‌رو هدف پژوهش حاضر، بررسی تغییر مضمونی و تحولات نقشمایه‌هایی از نگاره‌های شیراز است، که به نظر می‌رسد متأثر از فلسفه‌ی سیاسی سهروردی، و نیز شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی جامعه بوده و گونه‌ی هنری جدیدی را پدید می‌آورد، که در درون خود نوعی تلاش برای تداوم اندیشه‌های ایرانی، اسلامی و سنت شهریاری ایرانی است، و حوزه‌ی نگارگری را با نیازهای روز که همانا کسب مشروعیت سیاسی از طریق متون سیاست‌نامه‌ایِ مصور است، پیوند می-زند. سهروردی در تفکر سیاسی خود، پیامبران، امامان و حکیمان متآله را شایسته‌ترین انسان‌ها در قدرت و حکمت و حکومت دانسته و بنابر فلسفه‌ی نور او، شاه در مرتبه‌ای بس پایین‌تر از امام یا حکیم متوغل است. به نظرمی‌رسد حاکمان و شاهان اینجو و هنرمندان کتابخانه‌ی سلطنتی در شیراز از این نظریه‌ی سهروردی، و نیز شرح مشهوری که قطب‌الدین شیرازی به سال ۶۹۴ ق بر حکمت‌الاشراقِ شیخ اشراق نوشت و نیز کتاب دره‌التّاج او، که به حاکم شیراز، شاه طیبی تقدیم کرد، متأثر شده باشند. از ملاک‌های این تحلیل، که بر تأثیر اندیشه‌های سهروردی بر دربار شیراز و نگاره‌های اینجو در قرن هشتم و تداوم آن تا دوره‌ی ترکمنان، صحه می‌گذارد، می‌توان به شواهد تاریخی‌یی چون ویران نشدن فارس بدست مغولان و فرهنگ و حکمت و هنر غنی این ایالت کهن در دوره‌های هخامنشی، ساسانی، آل بویه و عصر حافظ؛ اهمیت شیراز به‌عنوان مرکز زردشتیان قبل و بعد از اسلام -که در چنین بستری درهم آمیزی افکار و عقاید اسلامی و زرتشتی قابل پیش بینی است (بخصوص این که حکمت سهروردی بر پایه‌ی حکمت ایران باستان بنا شده بود)؛ تعداد زیاد سادات و علویان و نیز عارفان و علمای بنام مذهبی به‌خصوص قطب‌الدین شیرازی در قرن ۷ و ۸ ق؛ فساد مالی و بحرانهای کشاورزی و اجتماعی و نیز جنگ-های ملوک‌الطوایفی ایلخانان بعد از ابو سعید در ۷۳۵ق؛ اوضاع آشفته شیراز در قرن هشتم و قوانین یاسایی و مالیات ‌های سنگین و اخلاق بد روسای مغول؛ وجود سلطان ابواسحاق اینجو وقوام‌الدین حسن، همگی سبب شد، که فرضیه‌ی «رابطه و تأثیر اندیشه‌ی سهروردی بر دربار اینجو» در این تحقیق شکل گیرد. این پژوهش به روش توصیفی/ تحلیلی و تاریخی و با اتکا به شیوه‌ی مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی صورت می‌پذیرد. تحقیق در بُعد بررسی دگردیسی‌های سیاسی و اعتقادی نهفته در پسِ آثار به شیوه‌ی کتابخانه‌ای است و تحقیق اسنادی خود شامل دو مرحله است: ۱. مطالعه بر نمونه آثار دوره‌های تاریخیِ مکتب شیراز از آل بویه تا ترکمان، با بررسی ۵۳ نگاره، مورد برای شناخت تحولات سبکی ترکمنان، بر اساس شیوه‌ی چارلز جنسن. ۲. تحلیل و تفسیر نگاره‌هایی منتخب، در مکتب شیرازِ اینجو تا ترکمنان با بررسی و تحلیل ۳۵ نگاره، که تأثیر فلسفه‌ی سهروردی و بستر سیاسی و اجتماعی زمانه را با اتکا به روش شمایل‌شناسانه‌ی اروین پانوفسکی نشان می‌دهد.نتایج این پژوهش حاکی از این است که بر اساس فلسفه‌ی سیاسی سهروردی، شاه فره‌مند در دوره‌-ی اسلامی، فقط امام و پیامبر است و نه هیچ‌یک از سلاطین دوره‌ی اسلامی و نفوذ فلسفه‌ی مذکور به دربار و کارگاه اینجویان در شیراز، منجر به انقطاع نقشمایه‌ی ایکونیک هاله‌ی مقدس پیرامون سرِ شاهان در نگاره‌ها