جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی مراتب وجود و هرم وجود از دیدگاه ملا صدرا موضوع کتاب می باشد. مصنف در این کتاب بسیاری از مسائل فلسفی را مطرح می کند مثل تاویل در قران و حدیث، اتحاد عاقل و معقول،شهود صدرایی ، علم نظری،علم حضوری و حصولی و...

کتاب حاضر به بررسی بحث مهمی که بسیاری از مذاهب را درگیر خودش کرده است یعنی بحث صفات خبریه الهی می پردازد. صفات خبریه الهی مثل ید الله، عین الله، استوای الهی بر عرش، علویت ، رجل الهی و... می باشد که بعضی از فرق و مذاهب تفسیر وبعضی از هم به تاویل می برند و معنای دیگر از آن را استعمال می کنند.

کتاب «أصول التفسير والتأويل»، جز مهمّی از مباحث قرآنیِ آیت الله سید کمال حیدری، ناظر به کیفیت بیان معارف قرآنی از طریق رویکرد تفسیری و تأویلی قرآن کریم، به شمار می رود. این اثر، جهت بررسی اصول و مبانی تفسیری و تأویلیِ علامه حیدری، نگارش شده است. مباحثی که در این کتاب گردآوری شده است، عبارتند از: ۱. بررسی حجیت ظواهر قرآن ۲. نظریۀ تفسیر قرآن به قرآن ۳. تفسیر به رأی قرآن ۴. محکم و متشابه ۵. تأویل در قرآن سخن پایانی: مصونیت قرآن از تحریف

«تأویل» در اندیشه قرآنی حکیم صدرالمتألهین شیرازی «ره» و حضرت امام خمینی «س» یک ضرورت به شمار می‌رود و معتقدند که «تأویل» همان مرتبه کامل «تفسیر» است که مربوط به باطن و چهره ناپیدای امور است. در این معنای از تأویل، حق تعالی تأویل همه امور است و اینکه هر کدام از کتاب تکوین (هستی) و کتاب أنفس (انسان) و کتاب تدوین (قرآن کریم)، برخوردار از مراتب متعددی از نزول می‌باشند که میان آنها تطابق و هماهنگی کامل برقرار است به گونه‌ای که انکشاف و ظهور هر یک از مراتب و عوالم هستی و بطون قرآنی در گرو انکشاف مراتب و درجات وجودی آدمی است.لذا هر دو متفکّر تأویل را به مثابه یک روش تلقی می‌کنند که از این طریق می‌توان به باطن و غیب امور نائل آمد.

نصر حامد ابوزید به عنوان یکی از اندیشمندان معاصر عرب و از شخصیت های مهم جریان نومعتزله، دیدگاه های خاصی را درباره فهم و تاویل متون دینی به ویژه قرآن ارائه کرده که برخی از آنها باب مجادلات فراوانی را گشوده اند. ابوزید با استفاده از تحلیل های زبان شناسانه مفهوم جدیدی از تاویل ارائه می کند و با نگاهی که به لایه های معانی متون دارد، هر نوع مفهوم گیری از آیه را داخل در تاویل می داند. او تلاش می کند نگاه رسمی عالمان دینی به متون را مورد انتقاد قرار دهد و اختلاف در نوع تاویل متون را چیزی شبیه به اختلاف در اجتهاد می داند. وی با طرح بحث تاویل و تلوین، تاویل های ایدئولوژی محور از متون دینی را مورد انتقاد قرار داده و معتقد است تلوین همان قرائت مغرضانه و دخالت دادن ایدئولوژی در فهم متون است. به تعبیر دیگر، وی برای تاویل متعهد به ایدئولوژی، اعتبار و ارزش معرفت شناختی قائل نیست و معتقد است تاویل باید بدون هر گونه انقیادی انجام شود. او تاویلی را معتبر می داند که در آن نگاه ایدئولوژیک و متعصبانه دخیل نباشد.ابوزید موضع معتزله در فهم قرآن را می ستاید و معتقد است آنان نخستین گروهی بودند که تاویل متون قرآن را با روشی درست آغاز کردند، چراکه در فهم متن، عقل را به طور مستقل به کار می گرفتند و برای عقل هیچ تعهد و وابستگی ای نسبت به شرع قائل نبودند. امروزه نیز باید با همین عقل آزاد و رها سراغ تاویل متون دینی رفت. به اعتقاد ابوزید در مواجهه با متون دینی هدف از فعالیت معرفت شناسانه به طور عام و عمل قرائت به طور خاص، کشف حقایقی از وجود است که در سطحی خارج از افق ذات شناساننده یا خواننده قرار دارد و این همان تاویل صحیح است. در این مقاله دیدگاه های وی درباره مفهوم تاویل و ارزش معرفت شناختی آن مورد بررسی قرار گرفته است.