جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«آزادی معنوی» لازمه سرشت و سرنوشت انسان است و «عقل و اراده» بر محور «فطرت» مبانی «آزادی انسان» در آموزه­های وحیانی است. آزادی در یک تحلیل مفهوم­شناسانه و پدیدارشناسانه دو نوع است: الف) آزادی درونی = معنوی؛ ب) آزادی برونی = آزادی اجتماعی. آزادی اجتماعی یا برونی، مبتنی بر آزادی درونی یا معنوی است و تفکیک آنها از هم خسارت­بار و جبران­ناپذیر است. در نوشتار حاضر، مفاهیم و مبانی آزادی و سپس اقسام آزادی بررسی شده و آن­گاه آزادی معنوی براساس آیات و احادیث مورد کاوش و پردازش واقع شده و نتیجه بحث­ها این شده است که آزادی معنوی، زیربنای معرفت و محبت الهی و تصعید تکاملی انسان است که تنها براساس انسان­شناسی اسلامی، صورت جامع و کامل پیدا می­کند و آموزه­های وحیانی، دستورالعمل­های دینی، ارزش­های اسلامی، عقلانیت و اعتدال، سرمایه­های سلوکی انسان معناگرا خواهند بود. در بخش دیگر مقاله از عوامل و موانع آزادی معنوی در اسلام بحث می­شود که «دین» و «شریعت» منبع اصلی آنها بود و از دیدگاه عالمان و حکیمان الهی نیز بر اساس اشعارشان مقوله آزادی تحلیل و ارزیابی شد. آنچه در بحث از آزادی معنوی، مهم و سرنوشت ­ساز است اینکه انسان به فطرت خویش برگشته و به خودآگاهی و خودیابی نایل شود و عقلِ آزاد و دل بیدار و بینا یابد تا عزت و کرامت نفس یافته و در عرصه اجتماع و سیر و سلوک معنوی بتواند تکامل یابد و به خودسازی و جامعه ­سازی اهتمام یابد.