جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چالش های مدرنیته برای تربیت دینی(به خصوص با رویکرد اسلامی) و نیز برخی جزم اندیشی های مذهبی و اشکالاتی که تربیت دینی در مقام تحقق با آن مواجه بوده، موجب گرایش برخی متفکران به رویکردهای منعطف و سیال پست مدرن شده است؛ به طوریکه برخی معتقدند به کارگیری رویکردهای چون نگاه ریزومی به معرفت می تواند امیدهای جدیدی را جهت اصلاح این اشکالات و بهبود کیفی تربیت دینی برانگیزد. از طرفی با نگاهی به مبانی نظری پست مدرنیسم تهدیدهای جدی جلب نظر می کند. لذا لازم است پیش فرض ها و مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختی این دو سیستم فکری مورد مداقه قرار گیرند تا فرصت ها و تهدیدهای احتمالی نمایانده شوند. به علاوه برای نقد این چالش ها باید ملاکی برای نقد قرار داده شود که در این پژوهش رئالیسم صدرایی(که در تلائم با مبانی تربیت اسلامی است)ملاک داوری درباره یافته ها قرارگرفته است. برخی ویژگی های هستی شناسی و به تبع آن معرفت شناسی دلوزعبارتند از: در هم شکستگی، تکثر در تکثر، غایت گریزی، صیرورت بدون غایت، نفی سلسله مراتب، تزلزل، گسست های بی پایان، تناقض، اتفاقی بودن، تغایر، واگرایی، چندگانگی و...ا .تربیت دینی(اسلامی)با چهار بعد اعتقادی، تجربه دینی، التزام درونی و بعد عملی بر پیش فرض های رئالیستی استوار بوده و با نوعی رئالیسم(صدرایی) در تلائم است.برخی موارد تقابل رویکرد ریزوماتیک و رویکرد تربیت دینی رئالیستی عبارتند از:نفی واقع گرایی در برابر واقع گرایی و بازنمایی؛تولیدی صرف بودن مفاهیم در برابرتاکید بر هر دو وجه کشفی و ابداعی معرفت؛ نفی فراروایت ها(خدا، منشا) در برابر پذیرش آن ها؛ نفی غایت گرایی در برابر غایت گرایی تاریخ؛ رد هرگونه دوئالیسم در برابراعتبار نوعی دوئالیسم؛ اصالت غریزه و لذت در برابر تقدس خانواده؛ ساخت زدایی مفهوم معروف و منکر در برابر امر به معروف و نهی از منکر؛ انکار تعالی هنجارها در برابر ابتناء آن ها بر مبانی متعالی؛ نفی علیت در برابر علیت؛ عقل ستیزی در برابر عقل گرایی؛ نفی حقیقت مطلق و دین حقدر برابر پذیرش آن؛ الزام گریزی در برابر الزام به عنوان یک روش؛ نظم گریزی در برابر تقوی؛ نفی فطرت در برابر فطرت گرایی؛ نفی نقش فاعل شناسا در معرفت در برابر تاکید بر آن؛ نفی کرامت انسانی در برابر کرامت انسانی؛ نفی الگو و رهبری در برابر الگومداری؛ شکاکیت و نسبی گرایی معرفتی در برابر نوعی جزم گرایی معرفتی؛ اقتدارگریزی در برابر اقتدارگرایی؛ تقدس زدایی در بابر تقدس گرایی؛ کثرت گرایی معرفتی در برابر کلیت گرایی معرفتی؛ ایدئولوژی گریزی در برابر ایدئولوژِی گرایی.با بررسی این پیش فرض ها روشن است که نظام تربیت دینی و معرفت ریزومی دو جهان بینی و ایدئولوژی متباین و آشتی ناپذیر را ترسیم می کنند که متقابلا یکدیگر را نفی می کنند.لذا سخن گفتن از فرصت های تربیت دینی در فضای پست مدرن بی معناست.در ادامه مباحث با اتکا به رئالیسم صدرایی 14 نقد به رویکرد ریزوماتیک وارد شده که اکثر آ ن ها مبتنی بر اصل بدیهی «امتناع اجتماع نقیضین» به عنوان اصلی رئالیستی است. این نقدها ناسازگاری ها و تناقضات درونی رویکرد ریزوماتیک را می نمایاند.

هدف این پژوهش، بازشناسی و تبیین انتظار منجی موعود، در تفکر شیعی و استنتاج دلالت‌های تربیتی آن می‌باشد. این پژوهش، از جمله طرح‌های تحقیق کیفی است که با روش توصیفی- تحلیلی شکل گرفته است. با این باور که آموزه‌ی مهدویت، برنامه‌ای جامع و کامل برای تشکیل مدینه‌ی فاضله و آرمانی بشری و دست‌یابی به حیات متعالی انسانی است و می‌تواند در همه‌ی شئون زندگی معاصر، تحول‌آفرین و راهگشا باشد، مهدویت و انتظار به عنوان یک نظام تربیتی مطرح گردیده و به استخراج دلالت‌های تربیتی از این آموزه‌ی الهی پرداخته می‌شود. پس از تبیین انتظار اصیل در رویکردشیعی و مولفه‌های آن، دلالت‌های تربیتی در یک چارچوب پیشنهادی در قالب اهداف تربیتی مشتمل بر اهداف غایی (اهداف مرتبط با خدا)، واسطه‌ای و جزئی (اهداف مرتبط با انسان و اجتماع و طبیعت) و اصول تربیتی شامل: خدامحوری، کمال‌گرایی، فطرت‌گرایی، عقلانیت، ولایت‌مداری، عدالت‌ورزی، اصلاح شرایط، آینده‌نگری، مسامحت، پویایی، مسئولیت، جوان‌پروری، همچنین روش‌های تربیتی که شامل روش‌های فردی و اجتماعی می‌باشد، مورد بحث قرار گرفته است. سپس ضمن بررسی موانع و آفات انتظار، به آسیب‌شناسی آن پرداخته شده و روشن می‌شودکه آسیب‌ها، گاه، ناشی از منشأ و گاه، از طرف متولیان امور دینی و تربیتی و غالباً از ناحیه‌ی متربیان می‌باشد. در نهایت پیشنهاداتی جهت بهره مندی موثر از آموزه‌ی الهی انتظار ارائه می‌شود.

اگر پژوهش و تحقیق به درستی جهت گیری نشود و در مسیر توسعه ی معنویت و رشد اخلاقی نباشد، نه تنهادرخدمت آبادانی دین و دنیا نخواهد بود، كه عاملی برای تخریب حیات آدمیان نیز خواهد بود. به عبارتی نتایجپژوهش به جای آن كه آدمیان را به سعادت برساند از حق و حقیقت دورشان می سازد؛ چرا كه جهت گیری آناندرنهایت به توسعه ی كفر و الحاد می انجامد، كه از مهم ترین دلایل آن عدم توجه به اصول و معیارهای اخلاقیپژوهش می باشد. برای دستیابی به چارچوبی كه بتواند چشم انداز درست و منطقی را برای تدوین وتبیین اصولاخلاقی درپژوهش فراهم نماید، تمسك به قرآن و روایات امری اجتناب ناپذیر است؛ چرا كه منشور اخلاقیقرآن محدود به زمان و مقتضیات خاص نبوده، بلکه برای همه ی زمان ها قابل بهره برداری است و از این نظر،مسلمانان دارای پشتونه ای قوی هستند. در كشور مانیز به لحاظ بهره مندی از فرهنگ اسلامی و همچنینآموزه های فرهنگ سنتی و اسلامی، اخلاق و رعایت اصول اخلاقی همواره از جایگاه ارزنده ای در زندگی مردمبرخوردار بوده است.نقش مهم و فوق العاده اخلاق در پژوهش بر كسی پوشیده نیست و با توجه به اینکه هدف پژوهش ها دراسلام تقویت فرهنگ اسلامی و فراهم نمودن سعادت حقیقی بشر است، پژوهش حاضر در پی بررسی اینموضوع است كه دیدگاه، قرآن و روایات درخصوص اصول اخلاقی پژوهش چیست؟تحقیق، از نوع بنیادی- نظری است و روش آن كتابخانه ای بوده، كه طی آن از قرآن كریم و دیگر منابعمعتبر دینی استفاده شده است. ابزار جمع آوری فیش برداری بوده و روش تحلیل آن كیفی می باشد.نتایج پژوهش در خصوص سوال اول )آیا اسلام اصول اخلاقی خاصی برای پژوهش دارد؟( نشاان داد كاه دیاناسلام با انباوه ی از توصایه هاای عملای در زم یناه رعایات اصاول اخلاقای ،در باین دیگار ادیاان از جایگااه ممتاازیبرخوردار است وپژوهشگر موظف است در امر پژوهش به عنوان الگو و اصول از آن ها بهره گیرد .همچناین نتاایجپژوهش در خصوص سوال دوم )اصاول اخلاقای پاژوهش در قارآن كادام اسات ؟( نشاان داد كاه قارآن باه اصاولاخلاقی مهمی در امر پژوهش توجه نماوده اسات كاه از آن جملاه مای تاوان باه اصاول آزادی،كرامات ماداری ،حقوق مداری ،خیرخواهی ، مسئولیت پذیری ، رازداری ، وفای به عهاد ، راسات گاویی ، امانات داری و حقیقاتمداری اشاره نمود.بالاخره نتایج حاصله از سوال سوم )اصول اخلاقی پاژوهش در روایاات كادام اسات؟ (نشاان دادكه در روایات اسلامی نیز در مورد اصول اخلاقی توجه و عنایت خاصی صورت گرفته كه از آن جمله می توان باهاصول اخلاقی ای همچون آزادی،كرامات ماداری ، حقاوق ماداری ،خیرخاواهی ، مسائولیت پاذیری ، رازداری ،وفای به عهد ، راست گویی ، امانت داری و حقیقت مداری اشاره نمود

پژوهش حاضر با هدف شناسایی فلسفه تربیتی حضرت فاطمه(س) در زمینه‌های، هستی‌شناسی، شناخت‌شناسی و ارزش‌شناسی و استلزامات تربیتی هر کدام انجام شده است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با روش کتابخانه‌ای و مراجعه به کتب و منابع گوناگون که حاوی سیره نظری و تربیتی حضرت زهرا(س) بود، مطالبی جمع‌آوری شد و با طبقه‌بندی موضوعات با استنتاج و استدلال مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج ذیل استخراج گردید. هستی شناسی بانوی بزرگوار اسلام به مسئله هستی یعنی خداوند به عنوان خالق جهان هستی، مسئله جهان هستی که شامل دنیا وآخرت و ویژگی‌های دنیا (مزرعه آخرت،کانون تجارت،میدان مسابقه،سرای زودگذر وناپایدار و سرای رنج ها)و اهمیت آن در ساختن آخرت، آخرت و ویژگی‌های آن(سرای منتظران حقیقی،سرای شفاعت)، و بهشت و جهنم آن اشاره دارد. مسئله انسان که موجودی جسمانی و روحانی و هدف آفرینش او و مسئله جبر و اختیار که موجودی مختار و مزین به قوه عقل می‌باشد و دارای انتخاب و حس مسئولیت‌پذیری است تا در جهت تقرب به خدای متعال گام بردارد. تربیت از دیدگاه حضرت فاطمه(س) انجام اعمال و رفتارهایی است که باعث پاکسازی روح انسان از رذایل و آلودگی‌ها شود و با رعایت اصول تربیت و اهداف تربیت که برگرفته از هدفهای آفرینش انسان است که با تعلیم و تربیت صحیح فرصت حصول آنها فراهم شود و انسان را در مسیر تعالی و تقرب به خدا پرورش دهد. معرفت‌شناسی در فلسفه تربیتی حضرت فاطمه(س) در برگیرنده معرفت‌شناسی و ابزار شناخت(حواس،قلب،عقل ووحی), منابع شناخت (جهان،کتاب،ولایت و تجارب پیشینیان)، موانع شناخت(شیطان،نفاق و دورویی،بیماری دل،عقیده فاسد) و راه‌های برطرف کردن موانع(قرآن،اندرز)، روش‌های آموزشی(روش سخنرانی،روش پرسش وپاسخ،روش نمایشی و روش مباحثه) و محتواهای آموزشی(خداوند،پیامبر اکرم(ص)،ائمه معصومین(ع)،جهان وطبیعت،انسان،تاریخ و قوانین حاکم بر جامعه) است. ارزش‌شناسی در فلسفه تربیتی بانوی اسلام که در برگیرنده ارزش‌ها و صفات اخلاقی مثبت(ایمان،عدالت،روزه،صبر،نماز،جهاد،امر به معروف) وصفات اخلاقی منفی(تهمت،دزدی،شراب خواری) است که مربی در عمل به ارزش‌ها، الگوی بارز اخلاقی در جهت تعلیم و تربیت نسل آینده ، و پرورش فضائل نیکو و دفع رذائل اخلاقی می‌باشد.

حکمت متعالیه که بنای رفیع آن توسط ملاصدرا بنا نهاده شده به عنوان قله فلسفه و حکمت اسلامی از جایگاه و منزلت رفیعی برخوردار است. ولیکن برخلاف این رفعت، همچنان شکست و گسستی میان مبانی آن با دیگر رشته‌های علوم انسانی، بالاخص رشته‌هایی که بخشی از بن مایه‌های معرفتیشان را وامدار فلسفه می‌باشند، وجود دارد. لذا ما در این پایان نامه که مبتنی بر طرح‌ تحقیق کیفی است و تبیین و استنتاج دلالتهای تربیتی را هدف خود قرار داده است با استفاده از شیوه‌ی تحلیلی- استنتاجی، سعی در آن داریم که با تبیین رابطه فلسفه و تعلیم و تربیت در چهارچوب معرفت‌شناسی فلسفه صدرا به استنتاج و استنباط دلالت‌های تربیتی مترتب بر آن دست یابیم. بر این مبنا با تبیین ارکان اصلی معرفت در حکمت متعالیه و چگونگی اتحاد علم و عالم و معلوم در این نظام حکمی به تبیین مبانی، اصول، روشها، رابطه معلم - متعلم و...در قالب نظام تربیت صدرایی پرداخته‌ایم.برخی از نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که صدرا هرگونه ثنویت را در نظام فلسفه ی خود طرد می نماید و یک نظام در هم تنیده و منسجم فلسفی پدید می آورد به گونه ای که مبانی هستی‌شناسی آن چون اصالت وجود، وحدت تشکیکی وجود و حرکت جوهری که از مباحث اصلی هستی‌شناسی فلسفه ی اوست کاملاً در مباحث معرفت شناسی وی نیز دخیل و تأثیر گذار است. همچنین برخی از دلالت های تربیتی مترتب بر معرفت شناسی وی را می توان به شرح ذیل بیان نمود: اهداف تربیت صدرایی در قالب دو رویکرد نتیجه محور و فرایند محورقابل تبیین است. مبانی تربیتی: طرد ثنویت نفس و بدن (در هم تنیدگی نفس و بدن)، مساوقت علم با وجود، وحدت تشکیکی علم، تجرد شناخت، طرد حصر علم در علم تجربی و... در نظام تربیت صدرایی قابل تبیین و استنتاج است. همچنین برخی از اصول تربیت صدرایی عبارتند از: جامع‌نگری در علم، اسناد، تفرد، خودشناسی، توجه به مراتب نیاز و استعدادهای آدمی، ارزشمندی علم، تعلیم و تعلم؛ ضمن آنکه درون‌نگری، حکمت آموزی، سیر آفاقی، سیر انفسی، بستر سازی جهت تحقق کشف و ... نیز از روش‌های تربیت صدرایی مبتنی بر وجه معرفت‌شناسی فلسفه وی است.

اگر مشخص شود ،چه چیز سبب غیبت امام آخر (عج) شده است ، چیستی وچرایی زمینه های ظهور نیز به خودی خود معین خواهد گردید ، با این وصف که از میان رفتن عوامل غیبت امام عصر (عج) برابر است با فراهم شدن مقدمات ظهور آن حضرت .دراین پایان نامه سعی شده است به برخی عوامل غیبت، وظایف وویژگی های منتظران ، نقش تعلیم وتربیت در زمینه سازی ظهور امام عصر(عج) دست یافت .وبه تشریح زمینه های ظهور آن حضرت پرداخت . زمینه سازی ظهور یعنی آماده کردن جامعه متناسب باشرایط ومقتضیات فرهنگ وارزش های دینی وتوحیدی برای ظهور منجی بشر .توجه به نقش انسان ونیروسازی ، امری مهم وحیاتی است ؛زیرا اراده ومحتوای باطنی انسان ، علت العلل تمامی تغییر وتحولات اجتماعی است.به همین دلیل ، آموزش وپرورش مهدوی مبتنی بر فلسفه تعلیم وتربیت اسلامی ، نقش محوری ومهمی را در زمینه سازی برای ظهور ایفا می کنداز سوی دیگر ،آموزه مهدویت وانتظار از ظرفیت ها ودلالت های فراوان تربیتی برای تاسیس فلسفه ونظام آموزش وپرورش مهدوی برخوردار است .در نظام تربیتی مهدوی فرایند تربیت بر اساس قوانین یا اصول تربیتی وهمچنین مبانی تربیتی، شکل می گیرد . در این نوشتار ،اصول ومبانی تربیتی برآمده از قوانین اسلامی وقرآنی بیان شده است.

عنوانتحقیق « بررسی مقایسه انتقادی آرای تربیتی امام فخر رازی و علامه محمد تقی جعفری با تاکید برمعرفت شناسی» می باشد.معرفت و شناخت چراغ راه هدایت است، تأمین همه جانبه ی سعادت انسان ها به آن بستگی دارد، و تا بشر ، خدا، هستی و دشمن را نشناسد، به زندگی واقعی نمی تواند بپیوندد. در واقع غفلت از آموزش مباحث معرفت شناسی ، رواج اندیشه های نادرست را موجب می شود و حیات فردی و اجتماعی انسان ها را دچار آسیب می کند. از آنجا که نظام و چهارچوب کلی تعلیم و تربیت هر جامعه ای aبرخاسته از ارزشها، فرهنگ خواستها و ایده آلهای حاکم بر آن اجتماع است و بهترین راه بدست آوردن و اطلاع یافتن از ارزشها، فرهنگ خواستها و ایده آلهای یک ملت و یک اجتماع ، مراجعه به آرا و اندیشه های متفکران و اندیشمندان آن جامعه می باشد، در تحقیق حاضر با عنوان " بررسی آراء تربیتی در آثار امام فخر رازی و علامه محمد تقی جعفری" جهت آشنایی با آراء تربیتی این دو دانشمند به عنوان متفکران و دانشمندان صاحب نظر در بر آن بوده ایم تا ضمن مراجعه به آثار بجای مانده از آن اساتید فرزانه ،نظام تعلیم و تربیت مورد نظر آنان را در چهارچوب ،معرفت شناسی، ،اهداف و اصول تعلیم و تربیت،مورد بررسی قرار دهیم . در این راستا و در جهت تحقق هدف مذکور کلیه آثار موجود دانشمندان فوق در زمینه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردید که اگر چه این دانشمندان مسلمان با توجه به نیازهایآن روزاجتماع بیشتر به فلسفه،کلام،تاریخ،اصول و فقه و مسایل عقیدتی پرداخته اند ولی می توان در لابلای آثار و نوشته های آنها نکات قابل توجهی در رابطه با تعلیم و تربیت اسلامی یافت که می توان از آنها د رتدوین چهارچوب کلینظام تعلیم و تربیت جامعه اسلامی ایران سود جست.در این پژوهش، روش تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای بودهو گردآوری اطلاعات با استفاده از کتب،مقالات،سخنرانیهای انجام یافته وفیش برداری است. روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای مندرج در مجلات،اینترنت و پایان نامه ها در ارتباط با موضوع تحقیق،مورد مطالعه و استفاده قرار گرفته است.نتایج بدست آمده حاکی از این است که امام فخر رازی و علامه جعفری را می توان به عنوان فیلسوفان مذهبی دانست. با دقت در آرائ تربیتی این دو دانشمند می توان دریافت که مهمترین موضوع در اندیشه و آثار آنهارا،انسان شناسی تشکیل می دهدبا این ترتیب آنها خواسته اند تمام ابعاد وجودی انسان را طوری تبیین کنند که مهمترین هدف انسانها در آموزش و پرورش جامعه در جهت خواسته های دین مبین اسلام می باشد.بدینوسیله با توجه به یافته ها ،گنجاندن آراء تربیتی امام فخرازی و علامه جعفری در کتب دانشگا هی و همچنین مطالعات و کنکاش بیشتر در این راستا پیشنهاد می شود.

هدف اين پژوهش تبيين ضرورت وجايگاه تربيت زيبايي‌شناختي ازمنظرعلامه محمد‌تقي جعفري بوده‌و بر اساس طرح چالش‌تعليم وتربيت درجهان‌معاصردرتربيت اخلاقي،تکوين‌شخصيت متعادل فراگيران وبي‌توجهي به فرصتهاي متنوع يادگيري شکل‌گرفته است. دراين پژوهش‌که ازجمله طرح‌هاي تحقيق‌کيفي به شمار مي‌رود، براساس نگرش اسميت مبني برامکان استنتاج دلالت‌هاي تربيتي ازمباني فلسفي، ازروش تحليل محتوي بهره گرفته شدتا مفاهيم اصلي درنظريه فلسفي تشريح وارتباط مفاهيم بايكديگرتبيين‌شود.لذا ابتدا مباني فلسفي ديدگاه علامه جعفري در حوزه معرفت‌شناسي، ارزش‌شناسي وهمچنين چهارچوب نظام تعليم ‌وتربيت ايشان تشريح وسپس باتحليل اين مباني، ضرورت وجايگاه تربيت زيبايي‌شناختي دراين دو حوزه ‌تبيين‌مي‌گردد. در ادامه با عنايت به يافته هاي پژوهشي در مباني فلسفي، چهارچوب تربيت زيبايي شناختي بيان شده وضمن بيان هدف غايي آن يعني"پذيرش لزوم حرکت به سوي‌حيات معقول، اهداف واسطه‌اي مرتبط با آن درسه بخش عاطفي، شناختي، فرهنگي‌ و اجتماعي مطرح ‌شدهاست. اين‌ساختاربا بيان اصولي‌ماننداصل خودانگيزشي، اصل تفکر راهبردي،اصل توازن عقل واحساس، اصل ارتقاء سواد زيبايي‌شناختي واصل‌خلاقيت و استنباط روشهاي مبتني برگسترش عمودي و افقي تجربيات، پرورش وکاربرد حواس وارتقاء تخيل و خلاقيت ،به معرفي ساختارتربيت زيبايي شناختي منتهي مي‌شود.

با توجه به رشد فزاینده انگیزه های عرفانی در جوانان، که سبب رشد مسلک ها و دیدگاه های نابخردانه گردیده است، این تحقیق به دنبال بررسی دیدگاه های عرفانی بر آمده است. بدین لحاظ دیدگاه عرفانی سهروری را به لحاظ غنای فلسفی آموزه های عرفانی، مورد بررسی قرار می دهیم، تا از منظر او به بررسی مبانی فلسفی، مراحل و شرایط سلوک عرفانی و شناخت دلالت های تربیتی دیدگاه وی مبادرت نماییم. در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده که روشی رایج در مطالعات و تحقیقات مربوط به حوزه فلسفه تعلیم و تربیت است. بازتاب مراحل سلوک و اندیشه های تربیتی در اهداف آموزش متجلی می شود، اهداف تربیت عرفانی به اهداف واسطه ای و غایی تقسیم می شود، اهداف واسطه ای عبارت است از معرفت شهودی، پرورش عقل، عشق، عبودیت و هدف غایی که در مسیر زندگی، چیزی جز استمرار حضور و احساس خدا نیست که از آن به فناء فی الله تعبیر می شود. هم چنین اصول و روش های تربیت عرفانی از میان آثار شیخ اشراق استخراج و بیان می گردد. در این پژوهش به معرفت شهودی که شخصی ترین معرفت است و از طریق دیدار حقایق به چشم دل و قلب سرچشمه می گیرد و ابزار آن نیز تزکیه نفس و تصفیه روح می باشد و قلب انسان آن را واجد می گردد، مطرح شده است. از نظر شیخ اشراق معرفت نفس محوری ترین ابزار شناخت است، که بر اساس علم حضوری و خودآگاهی استوار است. به لحاظ فراهم آوردن بنیادهای نقد در این تحقیق دیدگاه سهروردی را از نگاه علامه نقد می کنیم. علامه به میراث فلسفی مسلمانان، اعم از مشایی، اشراقی و حکمت متعالیه تسلط کامل داشت. موارد انتقاد علامه به سهروردی عبارت از، بحثانسان شناسی، تعریف علم و اقسام علم حضوری، در ارزش و اعتبار عقل، سماع، خلوت گزینی و موارد دیگر است.

حکمت متعالیه ملاصدرا از مهمترین نظامهای فلسفی است که با دقت به تبیین امور اساسی انسان شناختی پرداخته و می‌تواند به عنوان مبنای نظریات تربیتی در نظر گرفته شود. این پژوهش در زمره پژوهش های کیفی قرار می‌گیرد که در آن با استفاده ازروشتوصیفی _ تحلیلی در سه حوزه هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی دلالت های تربیتی ملاصدرا بررسی قرار گرفته است. بر اساس مبحث مطرح شده در فلسفه ملاصدرا تربیت باید بسیار هوشیارانه و هماهنگ با شتاب واقعی تحول صورت پذیرد. نظام تعلیم و تربیت باید جریانی مستمر و بالنده و همچنین نظامی جامع و شامل تمامی جنبه های وجودی انسان اعم از حس، تخیل و عقل باشد. بر اساس معرفت شناسی ملا صدرا نفس آدمی صرفاً منفعل و پذیرنده صورت عقلیه نیست؛ این نکته باید در تعلیم و تربیت در نظر گرفته شود .بر اساستطور وسع آدمیان و تفاوتهای فردی اهمیت است و با در نظر گرفتن این اصول می‌توان انسان را در مسیر ویژه‌اش به سوی غایت هدایت نمود.