جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیت حکمت این است که نفس آدمی را بسوی کمال، مکارم اخلاق و ارزش‏های انسانی هدایت می‏کند. از نقطه نظر فلسفی حکمت یعنی دریافت حقیقت؛ از آن جهت به دریافت حقیقت، حکمت گویند چون استحکام دارد، و پشتوانه اش واقعیت است، برخلاف دریافت‏های غیرمنطبق که استحکام ندارد.هدف از حکمت در شعرنصیحت و پندواندرز می باشدکه حاصل تجربه شخصی و تفکر طولانی در امور زندگی می باشدهر دو شاعر در سرودناشعار حکمی موفق بودهو با توجه به زندگی نامه هر دو شاعر و بیان دیدگاه‏های آن دو، درمی یابیم که ا شعارحکمی متنبّی ریشه در قرآن و حدیث داشته، همچنین ماخذ حکمت متنبّی سفرها تجارب فردی مطالعه در احوال و سرنوشت مردم می‌باشد و صائب نیزبه دلیل آشنایی او با قرآن وحدیث به حکمت واشعار حکمی روی آورد.

سوررئالیسم مکتبی است که حدود یک قرن پیش توسط آندره برتون در فرانسه بنیان گذاری شد . این مکتب از آرا و اندیشه های فروید ، هگل ، عرفان شرقی و مکاتب ادبی قبل از خود علی الخصوص دادائیسم تأثیر پذیرفته است . از مهمترین اصـول و مولفه های این مکتب می توان از نگارش خودکار ، توجه به خواب و رویا ، دیوانـگی ، امر شگفت و جادو ، اشیاء سوررئالیستی ، تصادف عینی و طنز نام برد .با نگاهی به مکتب سوررئالیسم و عرفان شرقی ، علی الخصوص عرفان اسلامی ایرانی ، این نکته توجه ما را به خود جلب خواهد کرد که این اصول به گونه ای در عرفان اسلامی ، به ویژه ادبیات صوفیانه و عرفانی ایران به صورت گسترده ، اما با تفاوت هایی وجود داشته است . از مهمترین آثاری که می توان نمونه هایی از این ویژگی ها را در آن ها مشاهـده کرد ، مجموعه آثار فارسی احمد غزّالـی و تمهیـدات عین القضات همـدانی است . این آثـار از نظـر کاربرد ویژگـی ها و اصـول سوررئالیستی دارای خصوصیـات ویـژه ای می باشند . هدف از این پژوهش ، بررسی و تحلیل جلوه هایی از اصـول و مولفه های سوررئالیستی در این آثار و همچنین بیان همسانی ها و ناهمسانی های موجود میان این دو مکتب و پرداختن به شیوه و میزان کاربرد و تفاوت های موجود میان این آثار است .

از موضوعات مورد پژوهش در ادبیات تطبیقی بین دو ادبیات به طور عام و ادبیات عربی و ادبیات فارسی به طور خاص، جلوه‌های عرفانی است که به بررسی مصادر، الفاظ و مفاهیم عرفانی بین اثر دو ادیب می پردازد، نقاط اشتراک و افتراق، تأثیر و تأثر دو ادیب و ادبیات آنها بررسی می‌شود، ادبیات ملی یک کشور را غنی می‌کند، باعث تبادل افکار و توسعه فرهنگی می‌شود و اینگونه ادبیات یک ملت را بر جهان عرضهمیدارد لذا در این جستار، سعی شده است جلوه‌های عرفانی دو شاعر معروف عربی و پارسی - ابن فارض مصری و خواجه حافظ شیرازی - در چارچوب ادبیات تطبیقی و روش مقایسه ای بررسی شود اما آنچه قابل اثبات می‌باشد این است که هر دو شاعر معروف، قدر اشتراک هایی در آبشخورها (قرآن، احادیث، عرفان ادیان، اشعار پیشین) و زبان عرفانی (اصطلاحات و واژگان) دارند و در مفاهیم اساسی عرفانی مانند تجلی، عشق، ولایت، ملامت و سمبولهای عرفانی قابل مقایسه‌اند و با توجه به تحلیل‌های انجام شده از زندگی اجتماعی و ادبی دو ادیب معروف، خواجه حافظ شیرازی (شاعر عارف) از ابن فارض مصری (عارف شاعر) به طور غیر مستقیم یعنی از طریق تعلّم در مکتب‌های زمانه اش، تأثیر پذیرفته است.

بحث برانگیز‌ترین مکتب ادبی قرن بیستم، سوررئالیسم، در همه‌ی اندیشه‌ها و روش‌های حقیقت جویی خود پدیده‌ی تازه‌ای نیست، بلکه هزار سال پیش از سوررئالیسم عارفان اسلامی در تجربه‌های دینی و روحی خود به این شیوه‌ها دست یافته بودند سوررئالیسم نه تنها دنیای تاریخی قرن بیستم را در بر نمی-گیرد بلکه تحولی در اندیشه و تاریخ انسان از بدایت تا نهایت است، ما بر سر این موضوع دو فرهنگ تاریخی اسلامی و جدید سوررئالیسمی را در وجوه و اشتراکات و تفاوت‌های آنها به مقایسه‌ی تطبیقی رسانده‌ایم در این فرایند ما به دنبال وجوه و جنبه‌های سوررئالیستی در آثار نفّری و بایزید بسطامی هستیم و تطبیق آنها از منظر سوررئالیسم.برخورد اندیشه‌ها در جهان امروز، پدیده‌ای گریزناپذیر است و گونه‌ای از این درگیری در حوزه‌ی کار ادبیات انجام می‌شود؛ فردینان برونتیر (1849-1906)، استاد ادبیات فرانسه و عضو علوم فرهنگستان فرانسه، جمله‌ی نغزی دارد:« ما هرگز خودمان را نخواهیم شناخت اگر فقط خودمان را بشناسیم» بنابراین مرز پژوهش در ادبیات تطبیقی زبان می‌باشد و اختلاف زبان شرط پژوهش ادبیات تطبیقی است. مقایسه‌ی تطبیقی میان رشته‌ای راهی است برای نزدیکی فرهنگ‌های گوناگون به هم و با نیاز به این حوزه نگارنده با مقایسه‌ی تطبیقی آثار این دو نفر از منظر سوررئالیسم به گردآوری و فیش‌برداری اطلاعات پرداخته بود البته دشواری این موضوع در آغاز زیاد می‌نمود، در حوزه ادبیات تطبیقی در شرق و غرب زیاد کار نشده است و این کار نیازی بود که آدونیس به آن پی برده بود؛ اما بیشتر کارهای او در زبان عربی به تنهایی خلاصه می‌شد این چنین بود که دامنه تحقیقات پیشینیان درباره‌ی عرفان و زبان تصوف را علاوه بر زبان عربی به فلات ایران و مرکز ثقل ادبیات فارسی و عرفان خراسانی هم کشاندیم تا این نیاز را در زبان پارسی نیز پاسخی گفته باشیم پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس مکتب تطبیقی آمریکایی به توصیف و تطبیق آثار بایزید بسطامی و نفّری از منظر سوررئالیسم می‌پردازد.

مباحث اخلاقی سقط جنین در چند دهه اخیر به شدت مطرح بوده و موافقتها و مخالفتهای بسیاری را در پی داشته است. شاید یکی از دلایل عمده اهمیت یافتن آن اهمیت داشتن حق حیات آدمی باشد. سقط جنین از دیدگاه فقهی و حقوقی در میان فقهای اسلامی همواره مورد بحث بوده است ولی از جنبه اخلاقی بحث چندانی درباره آن نشده است. در این رساله مسئله سقط جنین به لحاظ اخلاقی از نظرگاه فلسفی و الهیات قرانی پیگرفته میشود. فرضیه ما در این رساله آن است که نادرستی سقط کردن جنین بسته به مراحل تکون جنین به لحاظ اخلاقی به دو جهت است، یکی به جهت انسان بودن جنین و دیگری به جهت دارا بودن قوه قوی انسان شدن. با توجه به اینکه انسان بیش از یک ساحت دارد: ساحت بدن و غیر بدن، و تمام حقیقت انسان ساحت غیر بدن است که پس از مرگ نیز همچنان به زندگی خود ادامه میدهد، از اینرو با حضور ساحت غیر بدن اطلاق انسان بر جنین جائز است و سقط کردن آن به دلیل اینکه قتل نفس به شمار میآید، نادرست است. اما بدون حضور ساحت غیر بدن، انسان بر جنین اطلاق نمیشود و در نتیجه سقط کردن آن به لحاظ قتل نفس نادرست نیست ولی لازمه آن این نیست که سقط کردن جنین پیش از وجود ساحت دیگر اخلاقاً مجاز باشد، چون گرچه پیش از وجود ساحت دیگر قتل نفس صادق نیست ولی میتوان با توجه به اینکه جنین قوه انسان شدن را دارد نادرستی سقط کردن آن را به لحاظ اخلاقی نشان داد. به عبارت دیگر، سقط جنین از لحظه لقاح به لحاظ اخلاقی نادرست است، البته از زمانی که انسان بر جنین اطلاق میشود سقط کردن آن به لحاظ قتل نفس قبیح است و پیش از صدق انسان بر جنین به جهت آنکه قوه قوی انسان شدن را دارد.

در مباحث مربوط به زمان، ملاصدرا به عنوان بزرگترین و مهمترین چهره فلسفه اسلامی، الفاظی به کار می‌گیرید که ظاهراً با الفاظ آینشتین به عنوان بزرگترین شخصیت در فیزیک مدرن مشابه است. آنچه صدرالمتألهین در این مبحث بدان می‌پردازد، از مهمترین و جالب‌ترین دستاوردهای فلسفه اسلامی بشمار می‌رود و در عین غنا از انسجامی درونی با بقیه ابتکارات و نظریات وی بالاخص نظریه «حرکت جوهری» برخوردار است. ایشان در عین حالی که بر اساس مبنای اسلاف خویش زمان را مقدار حرکت می‌داند، آنرا «بُعد چهارم» اشیاء معرفی کرده و همانند ابعاد سه‌گانه، زمان را از ذاتیات جسم می‌داند. آینیشتن نیز در نظریاتی انقلابی با نام «نسبیت عام» و «نسبیت خاص»، که مبنای فیزیک مدرن و تحولات بعدی آن قرار گرفت، زمان را در کنار مختصات سه‌گانه، «بعد چهارم» و متحد با آنان معرفی نمود. هر یک از این دو تفکر در حوزه خود سبب‌ساز تحولات اساسی و دستاوردهای شگرفی شد. این رساله بر آن است که سیر تاریخی هر یک از این دو نظریه در باب زمان را در بستر حوزه خویش بررسی نموده و سپس به مقایسه و تطبیق بین آنان بپردازد.