جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برهان وجودی عبارت است از برهان که از درک حقیقت و مفهوم واجب الوجود به وجود خارجی واجب الوجود استدلال شده باشد. و برهان صدیقین عبارت است از برهان که وسط در آن چیزی جدا و بیگانه‌ای از واجب الوجود نباشد. برهان وجودی اولین بار در مغرب توسط آنسلم پایه ریزی شد و او برهان وجودی را چنین تقریر نمود که: ما میتوانیم بزرگترین موجود که بزرگتر از آن قابل تصور نیست تصور نماییم پس باید این بزرگترین موجود در عالم خارج نیز وجود داشته باشد والا بزرگتر از آن قابل تصور خواهد بود که علاوه بر وجود ذهنی، وجود خارجی نیز داشته باشد و این خلف است. برهان وجودی آنسلمی در جهان غرب و همجنین در جهان اسلام دارای موافقین و مخالفین است. اما این برهان تام است و اشکلات که از مخالفین بر آن وارد شده قابل پاسخ است. برای بازسازی آن می‌توان چنین تقریر داشت که بر فرض معدوم بودن موجود برترین، استدلالی در قالب قیاس حملی تشکیل می‌شود که نتیجه آن منجر شدن به تناقص است و آن استدلال این که موجود برترین معدوم است و هیچ معدومی موجود برترین نیست. پس موجود برترین، موجود برتین نیست و این صحیح نیست پس به خاطر رهای از این مشکل باید وجود موجود برترین را پذیرفت. درجهان اسلام آقای محقق اصفهانی برهانی شبیه به برهان آنسلمی پایه‌ریزی نمود به این بیان که ما حقیقت واجب الوجود را درک می‌کنیم پس باید از این حقیقت در خارج نیز مصداقی داشته باشد و الا خلاف طبع واجب الوجود خواهد که لازمه آن سلب شی از نفس شی و آن محال می‌باشد. ایشان نیز در اقامه چنین استدلالی دارای موافقین مخالفین می‌باشد اما برهان ایشان نیز تام است و اشکالات که از طرف مخالفین طرح شده قابل پاسخ می‌باشد. برهان محقق اصفهانی با برهان آنسلم از جهاتی با هم مشابه از جهاتی هم با یک دیگر متفاوت است. از برهان صدیقین تقریر متفاوت وجود دارد. ابن سینا چنین تقریر نموده است که در ابتدا نسبت به وجود دو احتمال داده یکی این که وجود واجب باشد فهو المطلوب دیگر این ممکن باشد که حتما منتهی به واجب می‌شود. ملاصدرا و علامه هر کدام طبق بیان خواص خود تقریر برهان صدیقین از حقیقت هستی واجب الوجود را اثبات نمودند. برهان وجودی چه بر مبنای تقریر محقق اصفهانی و چه بر مبنای آنسلم در حقیقت از سنخ برهان صدیقین است و معیار برهان صدیقین را دارا می‌باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

شبهاتی که با استناد به آیات قرآن کریم، بر عصمت انبیا وارد شده است، مسأله اصلی پژوهش حاضر است که با روش کتاب‌خانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که تعارض آیات با عصمت انبیا تعارضی ظاهری است و در واقع، آیات قرآن سازگاری کامل با عصمت انبیا دارد. منظور از عصمت، مصونیت از هرگونه لغزش و خطا می‌باشد. جمهور اهل سنت، ارتکاب گناه قبل از نبوت را برای پیامبر ممکن می‌دانند؛ البته برخی از ایشان، بعضی از گناهان کبیره را حتی قبل از بعثت نیز ممتنع دانسته‌اند. آن‌ها همچنین بعد از نبوت نیز فقط ارتکاب کبائر را ممتنع می‌دانند، هرچند باز هم برخی از اهل سنت، ارتکاب گناه را به‌صورت مطلق برای شخص نبی، ممتنع دانسته‌اند. اما شیعیان، صدور گناه را در همه حالات و صور برای نبی ممتنع می‌دانند. از سوی دیگر، سهو و نسیان نبی هم از سوی اهل سنت ممکن تلقی می‌شود ولی شیعیان در بخش تلقی وحی، تبلیغ وحی و حفظ آن، سهو و نسیان نبی را ممتنع دانسته، و در بخش تطبیق احکام، اختلاف دارند. در خصوص پیامبر اسلام( یازده آیه از قرآن مورد توجه قرار گرفته و اصطلاحات به‌کار رفته در آن‌ها مانند ذنب، توبه، نسیان، عفو، خوف و خشیت، حرمت، القای شیطان و ضلالت، شبهه عدم عصمت پیامبر را به وجود آورده است. اما بررسی تک‌تک این آیات نشان می‌دهد که مفاهیم ظاهری این آیات، قابل تأویل بوده و سازگار با عصمت است. شبهه شرک در مورد حضرت ابراهیم(، شبهه قتل نفس درباره حضرت موسی(، شبهه عصیان حضرت آدم(، و اراده بر گناه در مورد حضرت یوسف(، از مهم‌ترین شبهاتی است که درباره سایر انبیای اولواالعزم و غیر اولواالعزم وارد شده است، اما مفسران و متکلمان اسلامی و خصوصاً شیعیان، به آن‌ها پاسخ گفته و این شبهات را مردود دانسته‌اند.

امامت یکی از مهمترین مسائل کلامی است که پیشینه آن در اسلام به نیمه اول قرن اول هجری بر می گردد. صدها کتاب و مقاله در این زمینه نوشته شده‌است. در این رساله به صورت تطبیقی امامت از دیدگاه سلفیه و امامیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل اول به کلیات پرداخته است. فصل دوم از امامت عامه و تطبیق از دیدگاه سلفیه و امامیه بحث شده‌است. فصل سوم امامت خاصه و ادله امامت حضرت علی (ع)از آیات ولایت و روایات مورد بحث قرار داده شده‌است. فصل چهارم آیات و روایتی که اهل سنت و مخصوصا سلفیه به عنوان دلائل خلافت ابی بکر ذکر نموده‌اند و آنها را از دیدگاه امامیه و سلفیه مورد بررسی قرار داده‌ایم. سلفیه بر خلافت ابوبکر به آیه غار و آیه 17-19 سوره لیل استدلال کرده‌اند که ثابت کرده‌ایم آیاتمزبور هیچ دلالتی بر مدعای سلفیه ندارد واما از احادیث مهمترین دلیل آن حدیث (( اقتدوا بالذین ابی ابکر وعمر)) می باشدکه سند ودلالت این حدیث را بررسی کردیم و جعلی بودن آن را ثابت نمودیم به همین سان حدیث استخلاف ابوبکر برای نماز و اجماع را بررسی کرده و ضعف این حدیث و عدم اجماع را ثابت نموده‌ایم.

چکیده ندارد.

در فصل اول کلیات راجع به حیطه های کلی آزادی طرح گردیده است. در فصل دوم پس از معنای لغوی و اصطلاحی جبر و جایگاه اختیار در سلسله مراتب که به عمل منجر میشود مشخص شده است و درادامه به بحث جبر واختیار پرداخته شده است و سپس به آیاتی که موهم به جبر است اشاره شده است. در ادامه جبر واختیار در اندیشه صحابه به عنوان مقدمه برای ورود به بحث اشاعره و ادله آنان مطرح شده است و پس از جواب ادله اشاعره به نظریه معتزله پرداخته شده است.و در نهایت به بحث الامر بین الامرین اشاره شده است.در فصل سوم آزادی عقیده و اندیشه و بیان نگارش یافته است در این فصل پس از معنی عقیده و اندیشه و تفاوت آزادی اندیشه و آزادی اندیشه و آزادی تقلید در اندیشه اشاره شده است. و در ادامه آزادی عقیده در قرآن و سیره نبی اکرم و سیره حضرت علی(ع) پرداخته شده است و بعد از آن به شبهات آزادی عقیده و اندیشه از قبیل بحث ارتداد اشاره شده است و پس آزادی بیان در قرآن و سیره معصومین مورد تحقیق قرار گرفته است. و در پایان به محدودیت های آزادی بیان اشاره شده است. در فصلچهارم مباحث آزادی سیاسی اجتماعی مورد تحقیق قرار گرفته است ابتدا به تعریف آزادی سیاسی و به مهمترین مولفه های آن اشاره شده است. وادله آزادی انتخاب رهبر از نظر آیات و روایات و عقل مورد بررسی قرار گرفته است. و سپس به آزادی احزاب و انجمن ها پرداخته شده است و در نهایت نظرات آقایان شهید مطهری و استاد مصباح راجع به آزادی احزاب برجسته شده است و در ادامه به آزادی اجتماعی و آزادی معنوی پرداخته شده است و جمع بندی پایانی.

گروه طالبان در زمان سلطه سیاسی خود در افغانستان، مکتب و اصول فکری و اندیشه‌های سیاسی خاصی را به‌وجود آوردند که این اندیشه‌ها عمدتاً بر اساس مبانی کلامی اشعری استوار می‌باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی زمینه‌های ظهور طالبان در افغانستان پرداخته، و مبانی فقهی و کلامی این گروه را تبیین کرده است. طالبان همواره هدف خود را از کسب قدرت، جلوگیری از فساد و مبارزه با مفاسد اجتماعی موجود در افغانستان بیان می‌کردند. اگرچه عوامل داخلی و خارجی متعددی در زمینه ظهور گروه طالبان دخیل بوده است، و حمایت‌های همه‌جانبه قدرت‌های خارجی و عدم کارآمدی ساختاری احزاب جهادی موجود در افغانستان نیز به شکل‌گیری و توسعه مبانی فکری و اندیشه طالبان کمک کرده است، اما عامل اصلی و زیربنایی در گسترش فکر و اندیشه سیاسی، و رویکرد اجتماعی فرهنگی این گروه، همانا مبانی فقهی گروه طالبان است. بررسی‌های تاریخی "تیوری خلافت" و اختلافات موجود درباره آن نشان می‌دهد که سه دیدگاه مطرح در این زمینه وجود داشته که عبارت است از تیوری "انتصاب"، تیوری "انتخاب" و تیوری "تغلیب". در این میان، تیوری تغلیب با ایده‌های گروه طالبان سازگاری بیشتری داشته و توسط آنان دچار تغیرات زیادی شد. شاید قدیمی‌ترین مباحث کلامی در تاریخ اسلام، که تأثیر فوق‌العاده‌ای در فکر و اندیشه مسلمانان داشته است مسیله جبر و اختیار باشد. در این زمینه، اندیشه‌های کلامی اشعری بر اندیشه اهل سنت سایه افکنده و به شدت مورد تأیید است؛ اندیشه‌های طالبان نیز که مبتنی بر باورهای دینی آنان است، هم‌خوانی زیادی با این گرایش دارد. و در نتیجه دیدگاه و عملکرد طالبان نشان می‌دهد که این گروه در پی تشکیل دادن حاکمیت به شیوه خلافت است، و تنها راه حل قضیه افغانستان را زور و غلبه بر آنان می‌داند. و بدین ترتیب، مباحث فقهی و کلامی، و اندیشه سیاسی طالبان به‌صورتی که در تاریخ معاصر تجربه شد شکل گرفت.

از آنجا که تاریخ نگاری، بر خلاف نظر بسیاری از افراد، کار ساده و آسان نیست و تاریخ نویس اگر بهره کافی از شجاعت و آزاد اندیشی نداشته باشد، بجای آنکه برای آیندگان کار را آسان و حل شده بکند به مشکل آنها می‌افزاید چرا که آنچه بوسیله او نقل خواهد شد، سیمای مسخ شده آنچه است که او در پی نقل آنها بوده است و آیندگان و نسل‌های بعدی نه تنها به این طریق به راه راست هدایت نخواهد شد بلکه گاهی سبب شده که آنها راه‌های بسیار کج را پیش بگیرند و از راه اصلی و حق خیلی منحرف باشند. تاریخ نگارانی که در عقاید و تاریخ مذاهب قلم فرسایی کرده‌اند متأسفانه غالباً، بیش از همه ریسمان تعصب به دست و پای اندیشه پیچیده‌اند لذا بی‌طرفی و بی‌غرضی کمتر در آنها دیده می‌شود البته در این میان افراد انگشت شماری هم وجود دارند که طلسم تعصب را شکسته و حقیقت نگاری را بر خرسندی صاحبان زر و زور مقدم داشته‌اند. بنابراین اگرچه تحقیق مطالب تاریخی، آنهم درباره تاریخ مذاهب اسلام، علاوه بر آن که خود کاری بسیاری مشکل و پر تلاش است،‌ برای افرادی همچون بنده که سابقه‌ای در چنین چیزی از قبل ندارند، مسایل و مشکلات دیگری را هم همراه دارد. اما باز هم در این رساله ناچیز بسیار کوشش شده است که در راستای حفظ اصول امانت داری در بیان مطالب تاریخی و عقایدی از کتاب‌های همان مذهب استفاده شود تا این که این مجموعه بر اساس گفتار پیروان هر مذهب نسبت به مذهب‌شان، ترسیم گردد. در این نوشتار ما دنبال این عنوان هستیم که حکام و حاکمیت در پیدایش و گسترش برخی مذاهب کلامی اسلامی چه نقش داشته‌اند، کدام مذاهب تحت حمایت حاکمیت پرورش یافتند و کدام‌شان همیشه یا بیشتر اوقات تحت فشار سیاسی حکومت‌ها بوده‌اند، کدام‌شان صدمه‌های فراوانی دیدند اما در صحنه باقی ماندند و کدام‌شان گسترش فراوان پیدا کردند و رواج یافتند و...؟ البته لازم به ذکر است که مقصود ما از مذاهب کلامی همه مذاهب کلامی اسلامی نیست و ما در این رساله فقط نسبت به شش مذهب (یعنی شیعه، خوارج، مرجیه، معتزله، اشاعره و وهابیت) بعنوان اهم مذاهب کلامی سخن خواهیم داشت.این رساله مختصر مشتمل بر هفت فصل و یک خاتمه است که فصل اول آن در بیان کلیات تحقیق است. فصل دوم متعلق به شیعه است که در آن چگونگی پیدایی و گسترش این مذهب پرداخته شده است. در این فصل نقش حکام و حاکمیت از زمان رحلت پیامبر اکرم (ص) تا عصر امام صادق (ع)، که عصر گسترش و جهانی شدن شیعه است، پرداخته شده و بیان شده است که نقش حاکمیت در این دوره نسبت به این مذهب جز فشار سیاسی چیزی دیگری نبوده است. فصل سوم رساله به مذهب خوارج اختصاص دارد در آن به چگونگی ظهور این گروه و نقش حاکمیت شام در پیدایی آن پرداخته شده و خوارج بعد از صفین با امیرالمومنین علی (ع) چگونه روابط داشتند همچنین روابط آنان با دولت بنی امیه و بنی عباس چگونه بوده است و بالاخره علت نابودی آنها چه بوده و...؟فصل چهارم مشتمل بر چگونگی پیدایی مرجیه، روابط سیاسی آنان با دولت بنی امیه و بنی عباس، تحلیل تدریجی این فرقه است. فصل پنجم مربوط به بحث از چگونگی پیدایی معتزله، گسترش معتزله و افول تدریجی معتزله است و این که در این میان حاکمیت‌های بنی امیه و بنی عباس چه نقشی را ایفا کرده‌اند. فصل ششم متعلق به پیدایی مذهب اشعری یا اشاعره است که در چه شرایطی به وجود آمد و آیا حاکمیت در پیدایش آن و بخصوص در اشاعه و نشر و ترویج آن چه کوشش‌ها داشته است و...؟آخرین فصل این تحقیق متعلق به مذهب وهابیت است. در این فصل هم بعنوان ارتباط بحث اول به اختصار مقداری از احوال و عقاید ابن تیمیه آورده شده است و بعد به ارتباط عقیدتی بین او و شیخ نجدی اشاره شده و چگونگی ایجاد مذهب وهابیت و نقش دولت‌های غربی در پیدایی و حفظ و گسترش آن مذهب بحث شده است و ...البته گهگاهی در همه این فصل‌ها اجمالاً از برخی مسایل جانبی که به نحوی با عنوان رساله ارتباط داشته‌اند یا برخی دیگر که برای شناخت اجمالی خود مذهب بسیار اهمیت داشته‌اند،‌ هم ذکری به میان آمده است.در خاتمه از مباحث گذشته جمع‌بندی و نتیجه‌گیری صورت گرفته است

این پایان نامه بر یک مقدمه و چهار فصل مشتمل است اولا ارزش و اهمیت توحید و معنای لغوی و اصطلاحی توحید و از پیشینه موضوع و توحید از دیدگاه علامه نیز به طور اجمالی ذکر شده توحید از دیدگاه شدیدترن مرتبه آن وجود واجبی است که از جهت قدرت و کمال نامحدود است و مستقل اما مراتب دیگر به او وابسته هستند و در پرتو نو درخشش آن وجود واجبی محو و مستهلکند این کاملترین توحید است بعد از مقدمه و بیان اجمالی نظریات فصول شروع می شود. فصل اول در ادله توحید است دلیل اول بر توحید برهان تمانع است از قرآن گرفته شده در این برهان روشهای متعدد است و دلیل دوم برهان محبت است که در قصه حضرت ابراهیم بیان شده در این برهان نیز مفسران راههای متعدد پیموده اند سوم برهان صرف الوجود است و دلیل چهارم برهان بسیط الحقیقه است و دلیل پنجم برهان صدیقین است و در فصل دوم از اقسام توحید بحث شده که توحید ذاتی توحید صفاتی توحید افعالی می باشد. در فصل سوم شبهاتی که در توحید مطرح می شود مانند شبهه شرور در توحید و توحید افعالی و نظام علیت و اختیار انسان و در فصل چهارم خاتمه و نتیجه مباحث می باشد.