جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اقلیم بحرین، شامل بحرین امروزی به همراه منطقه احساء و قطیف، تشیع خود را از قرن اول هجری داشته و هیچ ربطی هم به تشیع ایرانی و صفوی نداشته است. به شهادت معجم البلدان در اواخر قرن ششم، حتی یک غیر شیعی در این نواحی نبوده است. این اثر تاریخ تشیع را در این ناحیه بررسی کرده است. منطقه بحرین قدیم، یعنی از زیر بصره تا سرزمین برابر بحرین امروزی و از آنجا تا نزدیکی عمان، روزگاری همه شیعه مذهب بوده و از قدیمی ترین نواحی شیعه نشین به شمار می آمده؛ این تاریخ مسلم است و بس. هر کسی که به مدخل بحرین در معجم البلدان یاقوت حموی ـ که خود متهم به ناصبی گری است ـ مراجعه کند، خواهد دید که این شخص در اواخر قرن ششم هجری نوشته است که حتی یک سنی در این بلاد زندگی نمی کند. یک بخش عمده کتاب، حاوی شمارش و شرح اماکن مسکونی اقلیم بحرین (ایضا شامل الاحساء) هم که بسیار مفصل نوشته شده است. بخش احساء و قطیف و همین طور جزائر که شامل بحرین امروزی هم می شود، به تفصیل و بر اساس ترتیب الفبایی شهرها و قریه ها و مناطق مسکونی آنها، نام برده شده و معلوماتی ارائه شده است. (تا ص 188). زان پس در باره انتشار تشیع در قبایل ربیعه، تشیع عبدالقیس، قبایل مضری و یمینی در بحرین قدیم (مانند ازد و تمیم و همین طور بنوسعد، بنویربوع، بنودارم، بنوعمرو بن تمیم) و قبایل عُقیل در ادامه آمده است (تا ص 426). بحث پایانی در باره تصریحات مورخان در باره تشیع بحرین است که به ترتیب از مصادر قدیمی شروع شده و تا ابن بطوطه آمده است. بحثی هم در باره اصطلاح بحارنه دارد. آخرین نکته کتاب در باره آغاز آمدن اهل سنت در این دیار است (ص 458). لازم به ذکر است ورود این کتاب به بحرین ممنوع است!

«غالیان؛ کاوشى در جریان‌ها و برآیندها تا پایان سده سوم» اثر نعمت الله صفرى فروشانى، کتابى است در موضوع غلات و تأثیر آنان در افکار و عقاید و تاریخ شیعه که به زبان فارسى نوشته شده است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در چهار فصل تنظیم شده که هر فصل مشتمل بر عناوین متعددى است. نویسنده در پى آن است تا تأثیر غلات در افکار، عقاید و تاریخ شیعه را بررسى نماید. در این تحقیق، منظور از کلمه تأثیر، اعم از تأثیرهاى مستقیم و غیر مستقیم است. فصل اول کتاب به کلیاتى چون: غلو، غلو در قرآن و روایات، غلو در ادیان پیشین، فرقه‌ شناسى غالیان، غلو در کلام و رجال شیعه و اهل سنت، تفاوت غلو در ذات و غلو در صفات اختصاص یافته است. عنوان فصل دوم، «بررسى غلات در تاریخ» است که در آن، کاوشى تاریخى درباره فرقه‌ هاى غلات و شناسایى یکایک آنها و نیز بحث از فرقه‌ هایى که هرگز وجود خارجى نداشته‌ اند، فراهم آمده است. بخش پایانى این فصل، شرح رفتار امامان شیعه با غلات و فهرست مصنفات علماى شیعه در رد غالیان است. در فصل سوم، مؤلف به تحلیل عقاید غالیان، محورهاى اعتقادى آنان، نقاط مشترک عقاید شیعه و غلات و... اهتمام ورزیده است. این فصل به دو بخش اصلى تقسیم مى‌ شود: الف- غلات در آینه عقیده (عقاید غلات) ب- غلات در آینه عمل. فصل پایانى کتاب، عهده‌ دار بررسى تأثیر منفى غلات بر تاریخ شیعه، اوصاف غالیان در منابع رجال شیعه، غلو در فقه و کلام شیعه و... است. در این فصل، تلاش مى‌ شود در حد امکان، آثار غلات در تاریخ و افکار و عقاید شیعه بررسى گردد.