جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است. در مقدمه، موضوع تحقیق،‌ضرورت پژوهش، پرسش اصلی و فرعی تحقیق،‌ فرضیه های تحقیق، پیشینه پژوهش، روش تحقیق، مراحل تحقیق و پژوهش ،‌ سازماندهی پژوهش،‌ مشکلات و محدودیتها،‌بیان شده است. فصل اول، با عنوان معنا شناسی معجزه حاوی دو گفتار است: در گفتار اول، تعریف اعجاز در لغت و در اصطلاح متکلمان،‌ و در گفتار دوم ، تعریف معجزه در قرآن که در برگیرنده آیه و آیات،‌بینه و بینات،‌سلطان و برهان و تحلیل آنها مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است. فصل دوم: تحت عنوان تحلیل مبانی کلامی اعجاز در برگیرنده چهار گفتار می‌باشد: درگفتار اول، تعریف کلمه عادت در لغت و اصطلاح ، و تبیین واژه خرق عادت در لغت و اصطلاح اندیشمندان اسلامی، بررسی خرق عادت از دیدگاه متقدمان،‌اشاعره، معتزله، امامیه،‌حکما و فلاسفه، و تقریر جدید از منظر حکما و اشاعره، نارسایی تعریف معجزه به خرق عادت و ...،‌ گفتار دوم: تعریف تحدی در لغت و اصطلاح متکلمان و بررسی مناقشه در قید تحدی و ... و در گفتار سوم،‌ تعبیر عجز از هماوردی در تعریف معجزه، اختلاف در تعذر جنس و وصف و در گفتار چهارم تحلیل تقارن زمانی معجزه یا هماوردی، مورد بحث قرار گرفته اند. فصل سوم با عنوان تطبیق مبانی کلامی معجزه بر قرآن حاوی مباحث زیر می‌باشد: تطبیق خرق عادت، بررسی و نقد ادله منکرین خارق العاده بودن قرآن، تطبیق هماورد طلبی بر قرآن، بررسی مبانی متکلمین در هماورد طلبی قرآن، بررسی نحوه تحدی قرآن، دیدگاه علامه طباطبایی،‌دیدگاه مصباح یزدی، بررسی دیدگاهها در مرجع ضمیر مثله، تطبیق مبانی متکلمان در پاسخ به هماورد طلبی.فصل چهارم: تحت عنوان «پندار ها و تردید ها در عدم معارضه با قرآن» متضمن مطالب زیر می باشد: پندارها و تردید ها در عدم معارضه با قرآن؛ بررسی نسبت صحت معارضه به معارضین؛ معارضه در عصر پیامبر، معارضه پس از وفات پیامبر خدا، معارضه درعصر حاضر، معارضه با قرآن در شبکه اینترنت، اشکال های کلی بر معارضه ها.فصل پنجم: با عنوان « نگاهی به وجوه اعجاز قرآن» به تبیین مباحث زیر پرداخته است: پیشگفتار بحث، بررسی اعجاز در فصاحت، و بلاغت قرآن، اسلوب بدیع و اخبار ازغیب درقرآن، اخبار گذشتگان، اخبار از مکنونات قلبی دیگران، اخبار از آیندگان، عدم اختلاف در قرآن، تحدی به عدم اختلاف، محور عدم اختلاف در قرآن، عدم اختلاف در مطالب قرآن، عدم اختلاف در معارف، عدم اختلاف دلیل بر خرق عادت، جامعیت معارف قرآن، امی بودن آورنده آن، اعجاز علمی قرآن( قرآن و جاذبه عمومی، جهان، قرآن و بادهای تلقیح کننده، قرآن و زندگی در کرات دیگر، نظم علمی در ساختمان قرآن، اعجاز عددی قرآن)، نظریه صرفه، و نقد آن در اعجاز قرآن.و در پایان هر فصل و گفتار، نتیجه و خلاصه بحث آورده شده است.

روایات معصومان، به عنوان روشن کننده ی آیات قرآن کریم شناخته می شوند. از این رو هر کس که درصدد فهم صحیح آیات باشد از مراجعه به این سرچشمه یفیاض بی نیاز نخواهد بود.امادر طول تاریخ تفسیر نقش عالمان وآثار آنان که درجهت فهم وکشف معارف تفسیری وعرضه آن کوشیده اند نیز دست کم گرفته نمی شود. دو تفسیر معاصر شیعه، المیزان ازعلامه طباطبایی ومواهب الرحمنازمرحوم سبزواری ازاین جمله اند.پژوهش حاضر، با نگاهی قرآن پژوهانه و با بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای و اسنادی، به بررسی تطبیقیروش برخورد دومفسر باروایات تفسیری پرداخته است.هدف اصلی از این پژوهش، شناخت مشترکات و ویژگی های هریک و درنتیجه شناخت بهتر راهکارها و معیارهایصحیح در برخورد با احادیث ائمه اطهار علیهم السلام است.ازجمله دست آوردهای تحقیقاین است که دو مفسر در میزان استفاده ازمنابع ومصادر حدیث، پذیرش و رد برخی احادیث در عرصه متشابهات قرآن، روایات تاریخی،جری و تطبیق، ازجمله قصه آدم و حوا متفاوت بوده و در بسیاری ازمبانی تفسیری، برخورد با اسرائیلیات، جایگاه گفتار صحابه وتابعین و علاج ناسازگاری روایات تفسیری مشابهت هایی دارند.

این تحقیق در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول، آن به عنوان کلیات مطرح شده است در این فصل توضیح و شرح کوتاه برای اصل مساله تحقیق اهمیت و ضرورت آن داده شده است. و همین طور به ضرورت و موانع مسئله و سابقه و کلید واژه های آن اشاره شده است. و در تفاوت عقل و عقلانیت و دین و عقلانیت و دین و عرفی شدن نیز مطالب بیان شده است. فصل دوم: به عنوان چیستی عقل مطرح شده است در این فصل به تعریف و خصوصیات عقل پرداخته و آن را رویکردهای مختلف مورد ارزیابی قرار داده است همچنین به بیان اقسام آن نیز اشاره نموده است. فصل سوم: تحت عنوان چیستی دین مطرح شده است در این بخش دین به عنوان یک جنبه اصلی قضیه مورد بحث واقع شده است و از دیدگاه دین گریزی اشاره نموده است و همین طور به نسبت و رابطه آن با جهان بینی و ایدئولوژی و وحی و ایمان و علم اشاره کرده است. فصل چهارم: که تحت عنوان نسبت عقل و دین مطرح شده است به موضوعات مراتب و لایه های عقل ارزش و اهمیت عقل از نظر دین، احتیاج و نیاز عقل به دین پرداخته است.

از نظر عرفا درک حقیقت عشق به یافتن و چشیدن است و با بیان و تعریف نمی توان حقیقت آن را قابل درک کرد. اما چیزی که به تبیین ماهیت عشق کمک می کند بیان اوصاف و آثار عشق است. لذا تحقیق حاضر از طریق بیان اوصاف و آثار عشق از زبان سنایی، مولانا و امام خمینی (ره) به بررسی ماهیت عشق پرداخته است.عشق تنوعی به انواع معشوق دارد و در یک تقسیم بندی کلی به عشق حقیقی و مجازی تقسیم می شود. از دیدگاه عرفا عشق حقیقی منحصراً عشق به حق تعالی و صفات و افعال اوست، و هرچه خارج از این چارچوب است عشق حقیقی نیست و مجازاً به آن کلمه عشق اطلاق می شود.عرفا از جمله سنایی، مولانا و امام خمینی (ره) در مورد عقل دو بیان کاملاً متفاوت دارند؛ در یک بیان عقل را با ارزش ترین وسیله برای انسان و زیر بنای عالم هستیمعرفی می کند، و در بیان دیگر به نکوهش آن پرداخته و آن را از درجه اعتبار ساقط می کند.این دو بیان متفاوت بیانگر آن است که عقل در عرفان کاربردها و انواع متفاوتی داشته و دارای مراتبی استکه برخی از انواع آن مذموم و بعضی از مراتب و انواع آن مورد ستایش است.در مورد رابطه عشق و عقل نیز دو بیان متفاوت وجود دارد که با تفکیک انواع و مراتب عقل این دوگانگی در بیان قابل حل است.در مجموع رابطه عشق و عقل در عرفان متضاد نیست، و در مراحل عالی عشق و عقل با هم اتحاد دارند.

پایان نامه حاضر، از منظر قرآنی و روایی راهکارهای دستیابی به سلامت و بهداشت روانی را بررسی می‌کند. نویسنده در پنج فصل ضمن شناسایی اجمالی نفس و روح آدمی و بیان دیدگاه قرآن کریم در مقوله روح و روان انسان، به تبیین دیدگاه‌های دانشمندان روان‌شناسی درباره سلامت روانی انسان و ماهیت نفس وی پرداخته و آن‌ها را با نظریات قرآن کریم در همین موضوع مقایسه کرده است. او در فصل اول ابتدا با اشاره به اهمیت علم‌النفس یا همان علم روان‌شناسی جدید، زوایایی از تاریخ این علم، موضوع این علم، نسبت بین روان و نفس، میدان‌های علم روان‌شناسی، رابطه بین بیماری‌های جسمی و بیماری‌های روانی با مشکلات اخلاقی را بیان می‌کند. فصل دوم به مفهوم علم در نصوص اسلامی اختصاص دارد و دیدگاه قرآن در مسأله علوم جدید مانند روان‌شناسی، سلامت جسم و روان انسان و برخی بیماری‌های شایع امروز همچون: اضطراب (استرس)، وسواس و ضعف شخصیت بررسی شده است. در فصل سوم ضمن آشنایی با بیماری‌های خودکم‌بینی (عقده حقارت)، دیدگاه روان‌شناسان غرب، مانند فروید وآلفرد آدلر درباره مبانی علم روان‌شناسی و عقده حقارت (کهتری) و اقسام آن، عوامل حقارت فردی و اجتماعی، اهمیت تربیت فرزندان و آثار آن در شکل‌گیری شخصیت آن ها را نیز با رویکردی تحلیلی می‌خوانیم. در فصل چهارم دیدگاه خاص قرآن کریم در زمینه انسان و ماهیت وی، ویژگی‌های روح و روان انسان مانند هوای نفس، سعادت و شقاوت نفس انسانی، راه‌های علاج هوای نفس، سیر تکاملی نفس، عقل و جهل و دنیاطلبی نفس به تصویر کشیده شده است. فصل پنجم نیز به احساس حقارت و خودکم‌بینی در انسان از منظری قرآنی اختصاص یافته و نقش معرفت، عشق و محبت الهی، عبادت، حرکت به سمت کمال و لذت مشروع، ترس از خداوند، امید به خداوند، تعادل در آمال و آرزوها در کاهش عقده حقارت و ریشه‌کنی آن از دیدگاه قرآن بررسی گردیده و عوامل حقارت و آثار آن، روش‌های برخورد با عقده حقارت و دستورهای قرآن برای رسیدن به بهداشت و آرامش روانی مستمر با توجه به برخی آیات مربوط به این موضوع بیان می‌شود.

شهادت از اصول بی گمان و یقینی نزد خردمندان است که در تمامی جوامع بشری به عنوان یکی از راه های اثبات دعوی، پذیرفته می شود. هر چند که در شروط و ویژگی های آن، بین جوامع گوناگون تفاوت هایی ممکن است وجود داشته باشد. در اسلام نیز این اصل عقلایی پذیرفته شده و برای آن شروط و ویژگی هایی مقرر شده است. این دلیل در فقه اسلامی، مورد توجه خاص قرار گرفته و بر این اساس، علمای بزرگ شیعه با استناد به مبانی و ادله اربعه فقهی(قرآن،سنت، عقل،اجماع) به بررسی و بیان این امر مهم پرداخته اند. به تبع قانونگذار ایران که خاصه پس از پیروزی انقلاب شکوه مند اسلامی، قوانین آن تحت تأثیر و مبتنی بر شریعت اصیل اسلامی بنیان نهاده شده اند، نگرشی خاص به این مهم داشته است و هم اکنون در نظام حقوقی ایران، شهادت، یکی از مهم ترین دلایل اثبات دعوی محسوب می گردد و به ویژه در امور کیفری، یکی از اصلی ترین طرق اثبات دعوی،شناخته شده و با شرایط خاصی، قابل استماع دانسته شده است. و این در حالی است که از دیدگاه روان شناسی قضائی، اهمیت شهادت به دلیل عوامل گوناگونی همانند شرایط محیطی و ذهنی از قبیل ادراکات و احساسات و شرایط گوناگون دیگر، با احتیاط ارزیابی شده و با دیدی انتقادی به آن نگریسته می شود. در این تحقیق، سعی شده است تا به بررسی شهادت از دیدگاه های مذکور پرداخته شود. به همین جهت ابتدا مبانی فقهی شهادت، سپس، جایگاه و شرایط استماع شهادت شهود در دادرسی کیفری در حقوق ایران، و در پایان نیز، اعتبار شهادت از دیدگاه روان شناسی قضایی، مورد بررسی قرار می گیرد.

مفهوم کلّی تهذیب و تزکیه عبارت از تطهیر و پاکسازی نفس از اخلاق ناپسند و صفات رذیله، و آراستن آن به فضایل می‌باشد. تهذیب و تزکیه به‌عنوان یکی از واجبات، موجب رستگاری انسان و بالا رفتن انگیزه برای اکتساب اخلاق الهی است، که بدون تزکیه امکان ندارد. مهم‌تر از همه، توجّه به هدف اساسی بعثت انبیای الهی، اهمّیت و جایگاه تهذیب و تزکیه در قرآن را مشخص می‌کند. در این راستا، روش فلسفی و عقلی که ویژگی آن تکیه بر اعتدال میان قوای چهارگانه نفس می‌باشد، و همچنین روش عرفانی که توجه خاص به روابط انسان با خدا دارد، و روش نقلی که برگرفته از کلام معصومین(ع) بوده و به‌دور از هرگونه خطا می‌باشد، از روش‌های تزکیه و تهذیب به‌شمار می‌روند، که هر یک از آن‌ها دارای امتیازات و نکات برجسته‌ای است. از نگاه قرآن و روایات، شناخت نفس و خدا، عبرت‌آموزی، موعظه، توبه، ذکر، تقوا و ایمان، هرکدام در مراحل و مراتب خود از عوامل تزکیه و تهذیب بوده، و راهی برای خودسازی می‌باشد. جهل و نادانی، تکبّر و استکبار، کفر و نفاق و رذایل اخلاقی که هرکدام از آن‌ها سرچشمه بسیاری از گناهان و اخلاق ناپسند می‌باشد، از موانع و آفات تهذیب و تزکیه است که انسان باید در برطرف کردن آن‌ها تلاش کند؛ و در غیر این صورت، به مقصد نخواهد رسید. با توجّه به آیات قرآن که در باب تهذیب و تزکیه آمده است، افزایش رزق و روزی، محبوبیت نزد خدا و آرامش روحی و روانی مومنان و دوستان خدا و صاحبان نفس مطمئنّه را می‌توان از آثار و ثمرات دنیوی تهذیب دانست. همچنین کمال، سعادت، قُرب الی‌الله و همنشینی با خوبان، از آثار اُخروی تهذیب و تزکیه است. پیشنهاد می‌شود که تحقیق بیشتری در مورد عوامل و موانع تهذیب از نگاه روان‌شناختی و شناخت نفس و ابعاد آن در قرآن صورت بگیرد.

چکیده : دراین نوشتار، براساس آموزه‌های قرآنی و روایی به تبیین شخصیت حضرت خضر به عنوان یکی از پیامبران و اولیای الهی می پردازد و ماجرای طول عمر وی از ولادت تا روز قیامت، همراهی او با پیامبران بزرگ الهی، پیامبر اسلام و ائمّه معصومین علیهم السلام و منزلت ایشان نزدِ خداوند متعال را شرح می دهد. پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اوّل به شناسایی شخصیت تاریخی، میلاد، نبوّت و ولایت داشتن خضر پرداخته، استمرار حیات او تا روز قیامت و ادلّه قائلین به این مطلب را بررسی کرده، رابطه شخصیت وی و تطبیق آن بر ذوالقرنین و الیاس را از منظر برخی مفسّران قرآن ذکر می‌کند. در فصل دوم مباحثی درباره داستان موسی و خضر در سوره "کهف" و تفسیرِ اجمالی آیات مربوط و روایات معصومین( در این باره نَقل شده است. در فصل سوم برخی نتایج اخلاقی و عرفانی داستان موسی و خضر، موعظه‌های خضر به موسی و اسرار مختلف مندرج در این حکایت بیان می‌گردد. در فصل چهارم رابطه خضر و اهل بیت پیامبر اسلام، ارتباط مداوم او با چهارده معصوم و خدمت کردن به آنان مخصوصاً ارتباط مستمرّ خضر با حضرت مهدی به عنوان یکی از کارگزاران مهمّ آن حضرت در عصر غیبت و ظهور تبیین می‌گردد. در فصل پنجم جنبه‌های شخصیت عبادی و بعضی ویژگی های منحصر به فرد خضر، نحوه زندگی، علوم وی و زوایایی از آموزه‌های صحیح و ناصحیح درباره شخصیت او ذکر می‌گردد.

نوشتار حاضر، به بررسی بخشی از دیدگاه‌های ناصرالدین قفاری، یکی از عالمان اهل سنت با گرایش‌های وهابی‌گری می‌پردازد. و نقدهای وی در اعتقادات شیعه امامیه در زمینه امام و ویژگی‌های او و مبانی و اصول حاکم بر امامت را ارزیابی می‌کند. نویسنده در پنج فصل ابعاد مختلف امامت را از منظر شیعه امامیه اثبات کرده و شبهه‌های قفاری در این زمینه را پاسخ می‌گوید. فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص دارد. در فصل دوم ابتدا تعریفی از امامت در لغت و اصطلاح ارائه شده، سپس نیاز و ضرورت وجود امام، صفات اصلی امام از منظر شیعه اثناعشری، مانند افضلیت، علم، عصمت امام همراه با ادله قرآنی، روایی و عقلی مبتنی برآن‌ها مطرح شده و اشکال‌های قفاری درمفهوم امامت و امام، منشأ پیدایی شیعه و افسانه عبدالله بن سبأ نقد گردیده است. پاسخ ایرادهای قفاری در زمینه مقام و موقعیت ویژه امام معصوم( و نقد دیدگاه‌های وی در تقیه، از دیگر مندرجات این بخش محسوب می‌شود. در فصل سوم به تبیین حصر امامت در دوازده امام از منظر شیعه پرداخته شده و شبهه های قفاری مطرح و ادله انحصار امامت در علی( و فرزندان معصوم آن حضرت به وسیله نص صریح و صحیح ذکر شده است. در فصل چهارم حکم منکر امامت و کفر وی از منظر اعتقادات شیعه و دیدگاه ائمه مذاهب چهارگانه اهل سنت مطرح و نقد می‌گردد. تکفیر صحابه از سوی شیعه و تصریح اهل سنت بر عدالت صحابه، اثبات ارتداد و عدم عدالت برخی صحابه، شروط عدالت آنان و نقد دیدگاه‌های قفاری، از دیگر مطالب همین فصل به شمار می‌آید. در فصل پنجم به بحث در این مسأله می‌پردازد که: تنها راه شناخت امام معصوم، نص صریح و صحیح است و با اجماع، انتخاب و شورا نمی‌توان امام را تعیین کرد. نویسنده در این موضوع نیز به اشکال‌های قفاری پاسخ می‌دهد.

نفاق در اصطلاح به‌معنای اظهار ایمان در ظاهر و عدم پذیرش آن در باطن است. تفاوت نفاق با دروغ آن است که در نفاق میان ظاهر و باطن تفاوت وجود دارد، اما در کذب و دروغ میان گفتار و واقعیت تضاد وجود دارد. همچنین تفاوت نفاق با تقیه در آن است که نفاق کفر را با هدف افساد پنهان می‌کند، اما تقیه ایمان را برای حفظ جان و اصلاح امور مخفی می‌نماید. بیماری روح، آرزوی کسب قدرت، ترس از حاکم، طمع، نادانی، حقارت، اطلاع‌رسانی نادرست، خلف وعده، خیانت، ایمان ظاهری به خدا و معاد، و فریب‌کاری از معیارها و عواملی است که نفاق را ایجاد می‌نماید. از صفات منافقین نیز می‌توان به سرگردانی، فرصت‌طلبی، ترس دایمی، ظاهر فریبنده، سخنان جذاب و فصیح، تنگ‌نظری و ناشناس بودن، اشاره کرد، که با تشویق به منکر و بازداشتن از نیکی‌ها، فراموشی خدا و فسق فعالیت می‌کنند. منافقان در زمان رسول خدا(، از ابزارها و شیوه‌هایی مانند حیله، اتخاذ موضعی متفاوت نسبت به سایر مسلمانان، تشکیل جلسات سری بر ضد پیامبر، تفرقه‌افکنی، تمسخر مقدسات، تبلیغات سوء و سرزنش مسلمانان استفاده می‌کردند. در عرصه فرهنگی و سیاسی منافقان به نشر اکاذیب میان سپاه اسلام، تهمت به افراد پاک‌دامن، تشکیک در شریعت، و ترور پیامبر اقدام می‌کردند. پس از پیامبر اسلام(، آن‌ها از شیوه‌هایی چون تخلف از سپاه اسامه، انکار رحلت پیامبر، تلاش برای زدودن خاطره غدیرخم، ایجاد وحشت، جعل حدیث، ممنوعیت بیان و نگارش احادیث نبوی، ترویج برتری نژادی عرب، ترویج حکایات تورات و انجیل، و برجسته‌سازی شخصیت نااهلان استفاده می‌کردند. در عصر حاضر نیز رسانه‌های گروهی غربی نفاق را پشت پرده تبلیغات و با شعار حقوق‌بشر، دموکراسی، آزادی و روشن‌فکری، مخفی کرده‌اند. برای رهایی از نفاق هماهنگی گفتار و عمل، حفظ وحدت مکتبی، امر به معروف و نهی از منکر، افشای ماهیت منافقان و برخورد قاطع با آنان، راه‌کارهایی مناسب و مورد تأیید متون دینی است.