جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شبیه‌سازی، کلونینگ یا استنساخ عبارت است از تکثیر موجود زنده بدون آمیزش جنسی در گیاهان و حیوانات و انسان.مسأله شبیه سازی به عنوان پدیده ی نوین در عرصه زیست فناوری به لحاظ ارتباطی که با مسائل انسانی دارد، پرسشهای گوناگونی را در عرصه های مختلف به همراه آورده است و واکنش ها و عکس العمل های زیادی را در سراسر جهان برانگیخته است و فروع مختلفی را فراروی فقهای معاصر نهاده استآنچه که ما در این نوشتار به آن پرداختیم، شبیه سازی انسان در فقه فریقین است که فقه اهل سنت در پذیرش این تکنولوژی سختگیر بوده و آن را نامشروع و غیر اخلاقی دانسته تاجایی که حتی پذیرندگان آن را محارب با الله میدانستند و علت آن را تغایر با مبانی فقهی و حقوقی بیان کرده اند اما در فقه شیعه با نرمی بیشتری به این پدیده نگریسته شده و غالب فقهای امامیه سعی در توجیه و پذیرش آن دارند.فقهای امامیه اکثرا بنابر حکم اولی آن را مباح شمردند و علت آن را عدم نص در زمینه حرمت آن بیان کردند بعضی بنا بر حکم ثانوی قائل به عدم جواز آن شده اند زیرا از نظر آنها شبیه سازی انسان مفاسدی را به دنبال دارد.در کل فقهای امامیه درمورد شبیه‌سازی انسانی نظرات متفاوتی دارند، دیدگاه آنان در قالب چهار فتوا ارائه شده است که عبارت‌اند از: جواز مطلق، جواز محدود، حرمت اولی و حرمت ثانوی.در این نوشتار ضمن تبیین شبیه سازی و مفاهیم مرتبط باآن، نظریه اهل سنت در مورد شبیه سازی انسانی را مورد بررسی قرار داده است و سپس نظریه فقهای امامیهکه نخست درباره حکم تکلیفی شبیه‌سازى انسانی از نظر امامیه و ادله آنهابه‌ سخن می‌رود و سپس حکم وضعی آن مانند نسب، ارث، ازدواجاز دیدگاه فقهای شیعه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

همانندسازی یا استنساخ، یکی از موضوعات اصلی زیست فناوری معاصر است که از دهه ۱۹۷۰ پا به عرصه دانش امروزی گذاشت. این بحث توجهات عمده‌ای را به سوی خود جلب نمود و به عنوان یک راه اساسی در درمان بیماری‌ها مطرح گردید. بحث پیرامون همانندسازی انسانی از سال ۱۹۹۸ که محققین برای اولین بار موفق به جداسازی سلول‌های بنیادی جنین انسان شدند شدت گرفت. این پروژه به عنوان مبحثی چالش برانگیز مورد توجه اندیشمندان و عالمان ادیان و مذاهب گوناگون از جمله کاتولیک‌ها، اهل سنت و علمای امامیه قرار گرفت و اظهار نظرهای گوناگونی در جهت موافقت و مخالفت با آن انجام شد. برخی شبیه‌سازی انسانی را ناقض نظام توحیدی دانسته و با آن به مخالفت پرداختند و برخی بنا به ادله‌ی اخلاقی، فقهی یا حقوقی آن را تحریم نمودند. در این رساله با رویکردی کلامی، شبهات کلامی وارد شده از سوی این ادیان و مذاهب را مطرح نموده و بیان می‌داریم که ممکن است بنا به ادله‌ی فقهی، حقوقی و یا اخلاقی، شبیه‌سازی انسانی را نادرست دانست، اما این طرح در حیطه کلام امامیه، ناقض مباحث توحیدی نبوده و ایرادی به آن وارد نیست.کلیدواژه: کلون، کلونینگ، سلول‌های بنیادین، کلام مسیحیت، کلام اشعری، کلام امامیه.

علیرغم معرفی شبیه سازی بعنوان پدیده ای نو باید گفت شبیه سازی از آغاز حیات در سیاره زمین همواره رخ داده و نقش حیاتی در تکثیر موجودات بویژه در کشاورزی ایفا نموده است. اما با این حال کشف پدیده شبیه سازی انسان از جمله علوم تجربی جوان و یکی از چالشهای قرن حاضر است که ذهن بسیاری از اندیشمندان دینی و اخلاقی و متفکران عرصه های مختلف را به خود مشغول ساخته است.کلونینگ انسانی در دین مبین اسلام بر اساس دیدگاه شیعه که مبتنی بر آیات و روایات، حکم عقل و اصل است فی نفسه به حکم اولی مانعی ندارد. زیرا بر اساس آیه «افرایتم ما تحرثون اانتم تزرعونه ام نحن الزارعون» (واقعه / 64- 63) کلون سازی با مفهوم آفرینش منافاتی ندارد و انسان علت معده و فراهم کننده مقتضیات است و علت تامه در خلقت خداوند است. اما به حکم ثانوی عدم جواز و حرمت این عمل است زیرا این پدیده طبیعت انسان و روابط انسانی را متاثر می کند و در سطح وسیع اگر انجام شود نظام جامعه را مختل می کند و اسلام هرگونه دخالت در طبیعت انسان از هر طریق بجز روش های بهبود مشروع را منع می نماید و تحقیقات پیرامون شبیه سازی تا زمانی که منافع آن بیش از مضرات آن است مشکلی ایجاد نمی کند. اما استفاده از سلولهای بنیادی جنینی در جهت درمان حرام است چون این کار مستلزم جدا کردن قطعه ای سالم از بدن او و پیوند به دیگری است و نسخه بدل نفس محترمه است.پژوهش این مقاله از نوع توصیفی، تحلیلی با بررسی اسناد (آیات روایات و نظرات فقها) کتابخانه ای اینترنتی می باشد.