جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شفاء السقام في زيارة خير الأنام صلی‌الله‌علیه‌وآله، تألیف تقى‌الدين سبكى، على بن عبدالكافى بن على ابوالحسن الانصارى الخزرجى المصرى است. وى شافعى مذهب مى‌باشد و اين كتاب را در قرن هشتم هجرى در يك جلد به رشته تحرير در آورده است. موضوع كتاب رد بر ابن تيميه درباره تحريم زيارت رسول اكرم(ص) مى‌باشد كه با ادله عقلى و نقلى به اثبات دعوى خود پرداخته است. ابواب مهمى كه در اين كتاب به آن اشاره شده است، توسل، زندگى انبيا، شفاعت و ديگر مسائل مى‌باشد. ابن عبدالهادى صاحب كتاب صارم المنكى، بر كتاب شفاء السقام، رديه‌اى نوشته است، مبنى بر اين كه نسبت دادن امام سبكى به ابن تيميه در منع زيارت پيامبر(ص) صحيح نمى‌باشد و او اصل زيارت را منع ننموده، بلكه قائل به استحباب زيارت پيغمبر است. این کتاب دارای ده باب است: محتوى احاديث وارده در زيارت مى‌باشد كه بر پانزده حديث عنوان اشاره شده و تمام اين احاديث مربوط به زيارت نبى(ص) بعد از وفات بالعموم يا بالاطلاق مى‌باشد. در هر حديثى از مصادر و سند و ضبط نص حديث و توثيق رجال آن بحث شده است. مراد از زيارت را بيان مى‌كند، بدون اينكه محتوى لفظ "زار" باشد را آورده است. و در آن جا احاديثى را كه در آنها سلام و صلاه بر پيامبر آورده شده را ذكر نموده است. همچنين فصلى را متذكر شده، درباره علم نبى(ص) به كسانى كه بر او صلوات مى‌فرستند و اين كه پيامبر اين سلام آنها را از نزديك مى‌شنود و از دور هم ملائكه سلام را به وى مى‌رسانند. احاديثى كه صريح در سفر به زيارت پيامبر چه قديم و چه حديث است، ذكر نموده است. وى در اين باب اثبات نموده كه صحابه و تابعين و افراد بعد از آنها سفرهايى به سوى آستان مقدس قبر پيامبر(ص) داشته‌اند، بدون هيچ حرجى بلكه با رغبت و شوق چنين مى‌كرده‌اند. و زعم ابن تيميه بر عدم قيام صحابه و تابعين بر اين امر را، رد نموده است. تقرير فقها بر سفر به سوى زيارت قبر شريف پيغمبر ذكر شده و از فقهاء مذاهب چهارگانه اين حكم را نقل نموده است، همچنين آنچه را كه علماء در كتاب مناسك حج از استحباب اين زيارت و آنچه حكايت از اجماع آنان شده، ذكر نموده است. به علاوه در اين باب حديث عتبى و حكايت مالك با منصور عباسى بر طبق آنچه كه مشهور و مذكور است و در تأليفات علماء ذكرگرديده است، سپس اقوال مانعين ذكر كرده‌اند و بر آن استناد نموده‌اند از: اكراه داشتن مالك در استفاده لفظ "زيارة القبر و زيارة النبى" و نسبت منع به اهل بيت و همچنين حديث " لاتجعلوا قبرى عيدا..." و سپس ردى بر آنها آورده ذكر كرده است. قربت داشتن زيارت قبر پيامبر(ص) را آورده و بر اين مطلب به كتاب و سنه و اجماع و قياس استدلال نموده است. سپس جهت قربت در زيارت نبى را ذكر كرده و ترغيب شرع بر آن را يادآور شده است. قربت داشتن در سفر به زيارت پيامبر را از وجوهى چون كتاب و سنة و اجماع ذكر كرده و چنين نقل كرده كه وسيله قربت سبب تقرب مى‌شود، وى همچنين در اين قسمت بحث مفصلى از قواعد شرع را كه معتبر بر طبق مقاصد مى‌باشند را آورده و با ابواب كثيره‌اى از فقه، آن را استدلال نموده است. مربوط به شبهاتى است كه دشمنان در زمينه زيارت قبور وارد نموده‌اند؛ مؤلف به دفع اين شبهات در دو فصل اقدام نموده است. أ- در ذكر كردن شبهات و جواب از آن، لذا استدلال به حديث "لا تشد الرحال" نموده و به ذكر الفاظ و مصادر آن پرداخته، سپس دلالت و معناى حديث را بيان نموده است و به ذكر فتاواى مختلفه‌اى كه منسوب به علماء بغداد كه تاييد كردند فتواى ابن تيميه را، پرداخته است و سپس مؤلف نص فتواى ابن تيميه را كه تصريح به منع اصل زيارت قبر نبوى شريف ولو به غير شد رحل و سفر دارد، ذكر نموده است. شبهه دوم عدم مشروعيت اصل زيارت و اين كه اين امر از بدعت مى‌باشد تا آنجا كه قول ابن تيميه را در عدم فعل صحابه و تابعين، مى‌آورد و سپس به ورود تشريع بر زيارت قبر نبى(ص) با نص صحيح و عدم وجود دليل نزد ابن تيميه بر نفى فعل صحابه و تابعين اشاره مى‌كند. شبهه سوم درباره رابطه بين زيارت با شرك مى‌باشد، لذا مؤلف به بحث مفصلى درباره اين تخيل پرداخته و بيان داشته است كه زيارت ربطى به شرك ندارد، بلكه جز تبرك و تعظيم چيز ديگرى قصد نمى‌شود و شرك جز به عباده و اتخاذ شريك و بت حاصل نمى‌شود و در حالى كه چيزى از اين قبيل در زيارت قبر نبوى متصور نمى‌باشد. ب- ذكر كلمات ابن تيميه است، لذا نص فتاوايى را كه ابن تيميه نوشته است را نقل كرده و به قضات مذاهب چهارگانه مصر ارسال نموده و آن او را مورد محاكمه قرار دادند و احكامشان را عليه ابن تيميه نوشتند. بحثى از توسل و استغاثه و تشفع به نبى اكرم(ص) نموده است؛ وى در اين باب جواز توسل به نبى(ص) را بر سه نوع دانسته است: أ- قبل از خلقت نبى(ص)، مثل توسل حضرت آدم و عيسى(ع). ب- توسل به نبى(ص) بعد از خلقتش، كه حديث أعمى در توسلش به پيامبر را ذكر نموده است. ت- توسل به نبى(ص) بعد از موتش همان طور كه در حديث عثمان بن حنيف آمده است. سپس حديث استسقاء به معنى طلب دعا از نبى را آورده است. به زندگى انبياء بعد از موت و در قبورشان طى پنج فصل اشاره نموده: أ- مربوط به آنچه كه در باره حياه انبياء وارد شده است، مى‌باشد. ب- در حياه شهداست. ت- درباره "سماع اموات مر سلام احيا" و كلام آنان و ادراك و حياتشان و عود روح به جسد در قبر مى‌باشد. ث- فرق بين شهدا و غير آنان در همين مساله است. ج- درباره كيفيت حصول سماع براى ميت است. آخرين باب اين كتاب درباره شفاعت است. مؤلف وجه ذكر اين باب را قول نبى اسلام(ص) مى‌شمرد كه در اول حديثى كه در اين كتاب ذكر شد "من زار قبرى وجبت له شفاعتى" آمده است. ايشان كلام مفصلى را در اين زمينه مطرح نموده‌اند، و مصادر و و احاديث آن را ذكر كرده‌اند، سپس شرح حديث طويل در پناه بردن مردم به انبيا و توسل آنان به نبى اكرم در روز قيامت، همچنين بحثى از عصمت انبيا و ترتيب شفاعات و مقام محمود، طى فصولى نموده‌اند. خاتمه كتاب را به جمع‌آورى نصوصى كه محتوى الفاظ ماثوره به صلاه بر نبى(ص) پرداخته است كه شامل 65 نص مى‌باشد. پايان كتاب شامل دو فهرست از مصادر و محتويات كتاب مى‌باشد.

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. آنچه در این جلد به آن پرداخت شده است: - أبواب زیاره الإمامین الطاهرین الکاظمین ببغداد و زیاره الإمام أبی الحسن الرضا بطوس، و زیاره الإمامین الهمامین العسکریین و فضل زیاره القائم علیه السلام فی السرداب و غیره - باب فضل زیاره الإمامین الطاهرین المعصومین أبی الحسن موسی ابن جعفر و أبی جعفر محمّد بن علیّ صلوات اللّه علیهم ببغداد و فضل مشهدهما - باب کیفیّه زیارتهما صلی اللّه علیهما - باب فضل مسجد براثا و العمل فیه - باب فضل زیاره إمام الإنس و الجنّ أبی الحسن علیّ بن موسی الرضا صلوات اللّه علیه و فضل مشهده - باب کیفیّه زیارته صلوات اللّه علیه - باب فضل زیاره الإمامین الهمامین أبی الحسن علیّ بن محمّد النقیّ الهادیّ و أبی محمّد الحسن بن علیّ الزکیّ العسکریّ و آداب زیارتهما و الدعاء فی مشهدهما صلوات اللّه علیهما - باب زیاره الإمام المستتر عن الأبصار الحاضر فی قلوب الأخیار المنتظر فی اللیل و النهار الحجّه بن الحسن صلوات اللّه علیهما فی السرداب و غیره - باب الزیارات الجامعه التی یزار بها کلّ إمام صلوات اللّه علیهم و فیه عدّه زیارات - باب آخر فی زیارتهم علیهم السلام فی أیّام الأسبوع و الصلاه و السلام علیهم مفصّلا - باب کتابه الرقاع للحوائج إلی الأئمّه صلوات اللّه علیهم و التوسّل و الاستشفاع بهم فی روضاتهم المقدّسه و غیرها - باب الزیاره بالنیابه عن الأئمه علیهم السلام و غیرهم - باب تزویر المیّت و تقریبه إلی المشاهد المقدسه - أبواب زیارات أولاد الأئمه علیهم السلام و أصحابهم و خواصّهم و سائر المؤمنین و ذکر سائر الأماکن الشریفه - باب زیاره فاطمه بنت موسی علیهما السلام بقم - باب فضل زیاره عبد العظیم بن عبد اللّه الحسنی ره عنه - باب فضل بیت المقدس - باب آداب زیاره أولاد الأئمه علیهم السلام - باب زیاره سلمان الفارسی رضی اللّه عنه و سفراء القائم علیه السلام - باب زیاره المؤمنین و آدابها - باب نادر فی إکرام القادم من الزیاره

بررسی زیارت پیامبر اکرم (ص)، کیفیت زیارت، ثواب زیارت، بحث راجع به مساجد، پاسخ به شبهات ابن تیمیه و نقد وبررسی نظرات او و... از جمله موضوعات کتاب می باشد.

مرآة الكمال لمن رام درك مصالح الأعمال تأليف شيخ عبدالله مامقانى (1290-1350ق)، به زبان عربى است. اين اثر مشتمل بر بيان آداب در اعمال و مستحبات دينى است كه در سال 1335ق تأليف گرديده است. مؤلف، انگيزه تأليف كتاب را اين‌گونه بيان مى‌كند: «فقهاء اهتمام به بيان واجبات و محرمات دارند و كمتر به آداب اعمال و مستحبات و مكروهات پرداخته‌اند به نحوى كه بسيارى از آنها فراموش شده است، پس براى سهولت كسانى كه دوستدار كمال و طالب درك مصالح اعمال هستند كتاب را تأليف نمودم». جلد 3 شامل دو فصل است: فصل يازدهم، در مورد آداب قرائت قرآن، ذكر، دعا و توسلات است.مؤلف، به ذكر فضايل و فوايد برخى از سور قرآنى مى‌پردازد و در اين زمينه رواياتى را مى‌آورد. علاوه بر اين مطالب در مورد آداب سفر، شهرهاى زيارتى، صدقه و استخاره مطالبى را بيان مى‌كند. فصل دوازدهم، آخرين فصل كتاب است كه پيرامون اسباب صحت و سلامت، آداب مرض و بيمارى و آنچه به آن تعلق مى‌گيرد، آداب احتضار و موت، غسل، تشيع، كفن، دفن و عزدارى سخن مى‌گويد. اين فصل مشتمل بر هشت مقام است و در شرح و توضيح مطالب آن آيات و روايات فراوانى بيان مى‌شود. آخرين مطلب اين فصل در مورد جزع و بى‌تابى بر مصيبت بدون در نظر گرفتن قضاى الهى است كه برخى از فقهاء فتوا به حرمت آن داده‌اند و در اين مورد رواياتى ذكر شده است. خاتمه كتاب در مورد آداب متفرقه مانند: فقر، هم و غم، فراموشى، جنون، زيادى عمر، قساوت قلب، عقل است كه خواننده مى‌تواند روايات سودمندى را در اين بخش ملاحظه كند.

كتاب المزار، فصلي از فصل‌هاي كتاب فلك النجاة في احكام الهداة، با موضوع تعيين قبور انبياء و الشهداء و اولاد أئمه و علماء، تأليف سيد مهدي قزويني (متوفي 1300ق) است كه به صورت مجزا با تحقيق دكتر جودت قزويني منتشر شده است. اين اثر كه نگارش آن در سال 1272 به اتمام رسيده است، به عنوان مصدر مهمي براي تحقيق در سيره ائمه و اولاد ايشان و نيز تعيين قبور و مزارات آنها و اختلاف مدافن شريفشان به شمار مى‌رود. كتاب در دو مبحث طرح شده است:1- در مشروعيت زيارت، 2- در زيارت نبي (صلی الله علیه و آله و سلم) و معصومين (علیهم السلام). در بحث اول، فصلي عنوان نشده است؛ اما بحث دوم مشتمل بر 10 فصل است كه در بخش گزارش محتوا مطرح مى‌شود. بحثي نيز تحت عنوان زيارت اخوان در خاتمه آمده است. درباره زيارت معصومين (علیهم السلام) به اختصار اكتفا كرده و پس از ذكر تاريخ ولادت و شهادت و نام مادر و محل دفن به فضيلت زيارت ايشان اشاره كرده است. مقدمه محقق در رابطه با اهميت و مطالب كتاب و شيوه ارائه مطالب بوده و در ادامه علاوه بر ارائه صفحاتي از نسخ خطي، تاريخچه ساخت ابنيه بر مراقد خاندان قزويني نيز ذكر شده است. شرح حال سيد مهدي قزويني نيز به قلم فرزندش سيد مهدي قزويني (متوفي 1325ق) با اضافاتي از سيد باقر قزويني(متوفي 1333ق) پس از مقدمه محقق ذكر شده است.

این کتاب تالیف محدث و عالم جلیل القدر جهان تشیع، شیخ ابوالقاسم جعفر بن محمد قولویه قمی معروف به ابن قولویه است موضوع کتاب كامل الزيارات مجموعه احادیث و روایات اهل بیت علیهم السلام درباره شيوۀ زيارت رسول خدا و دیگر امامان و امامزادگان و ثواب و فضلیلت آن می باشد. کامل الزیارات بارها چاپ شده است از جمله در سال ۱۳۵۶ق با مقدمه علامه امینی منتشر گردیده است. ابن قولویه در آغاز کتاب، تمام راویان آن را توثیق کرده است. این نکته به دانشمندان شیعه کمک مى کند تا به آن دسته از راویانى که در کتاب هاى رجالى، نامى ندارند و فقط در اسناد کامل الزیارات قرار گرفته اند راحتتر اعتماد کنند. کتاب کامل الزیارات شامل 843 حدیث مى باشد که در 108 باب تنظیم شده است. این کتاب یکى از ارزشمندترین مجموعه هاى حدیثى در زمینه زیارت و از منابع غنى عاشورا پژوهى مى باشد که مهمترین روایات این بخش را در خود جاى داده است. مؤلف این کتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان مى فرماید: «انگیزه من در نگارش این کتاب، تقرب به درگاه الهى و پیامبر اسلام و امام علی و حضرت فاطمه و ائمه اطهار صلوت الله علیهم اجمعین بوده و تلاش کرده ام با نشر معارف اهل بیت علیهم السلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیه اى تقدیم کرده باشم». این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است که مورد توجه محدثین و فقهاى عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر کتاب هاى درجه یک شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اکثر کتاب هاى زیارت و دعا و منابع عاشورایى از جمله آثارى هستند که از این کتاب بهره برده اند.

الجوهر المنظم فی زیارة القبر الشریف النبوی المکرم توسط ابن حجر مکی به رشته تحریر در آمده است معرفت وشناخت رکن اصلی زیارت صحیح و مقبول است که در تعالیم اسلام نیز به آن سفارش اکید شده است. زیارت به عنوان یکی از راه های تقرب به پروردگار همواره محبوب مسلمین بوده است. نویسنده این کتاب درصدد آن است تا با بهرگیری از قرآن وسنت و معرفی سیر وسلوک صحیح زمینه ی استفاده بیشتر از زیارت نبوی (ص) را به زائر آن حرم شریف رهنمون شود. کتاب بعد از مقدمه مولف ومقدمه محقق، مطالب خود را با بیان یک مقدمه در باب آداب سفر آغاز می کند و بعد از آن وارد هشت عنوان اصلی کتاب می شود: نویسنده در فصل اول مشروعیت زیارت نبوی را قلم زده است .فصل دوم کتاب به فوائد و اثرات زیارت اشاره کرده است . فصل سوم در باب ترک زیارت است . فصل چهارم به بررسی تقدیم یا تاخیر زیارت نبوی (ص) از مناسک حج اختصاص یافته است . فصل پنجم به آنچه مستحب است زائر حرم انجام دهد ، مانند کثرت نماز توصیه می کند. فصل ششم آداب ورود به مدینة النبی و فصل هفتم آداب ورود به حرم مطهر را یاد آور می شود. فصل پایانی این کتاب به آدابی که زائر باید بعد از زیارت و خروج رعایت نماید اشاره می کند. نویسنده در پایان تحت عنوان خاتمه سایر آداب زیارت را بیان می کند. نویسنده با بررسی این مطالب می خواهد این نتیجه را بیان کند که زیارت نبوی (ص) به عنوان مصداقی از(شعائر) اسلام است و مسلمانان باید با رعایت آداب آن به تعظیم این مهم مبادرت نماید تا مشمول حکم (تقوی القلوب ) شود و به آن آثار عظیمه موعود نیز برسد.

این مجموعه مشتمل بر هشت باب ذيل مى‌باشد: الباب الاول: في أسماء هذه البلدة الشريفة. در اين باب به نامهايى چون: أثرب (مثل مَسجد)، أرض اللّه، أرض الهجرة، أكالة القرى، الايمان، البحره و... اشاره مى‌شود.الباب الثاني: في فضائلها و بدء شأنها و ما يؤول اليه أمرها و ما يتعلق بذلك. اين باب مشتمل بر شانزده فصل مى‌باشد. الاول: في تفضيلها على غيرها من البلاد، الثاني: في الحث على الاقامة بها و... الثالث: في الحث على حفظ أهلها و اكرامهم. الرابع: في بعض دعائه(ص) لها و لأهلها، الخامس: في عصمتها من الدجال و الطاعون. السادس: في الاستشفاء بترابها و تمرها و...الباب الثالث: في أخبار سكانها في سالف الزمان و مقدمه(ص) اليها و... اين باب نيز مشتمل بر دوازده فصل مى‌باشد. الاول: في سكانها بعد الطوفان. الثاني: في سبب سكنى الانصار بها. الثالث: في نسبهم. الرابع: في ظهورهم على اليهود و....الباب الرابع: فيما يتعلق بأمور مسجدها الأعظم و الحجرات المنيفات و... اين باب داراى سى و هفت فصل مى‌باشد كه در آن به معرفى بازار مدينه، منازل مهاجرين و غيره پرداخته مى‌شود.الباب الخامس: في مصلى النبى(ص) في الأعياد... كه داراى هفت فصل مى‌باشد و در آن به معرفى مصلاّى اعياد، مسجد قبا و مسجد ضرار و ساير مساجد پرداخته مى‌شود.الباب السادس: في آبارها المباركات و العين و الفراس و... اين باب داراى پنج فصل مى‌باشد.الباب السابع: في أوديتها و أحمائها و بقاعها و جبالها و أعمالها و... كه داراى هشت فصل مى‌باشد.الباب الثامن: في زيارته(ص) كه داراى چهار فصل ذيل است: الاول: في الاحاديث الواردة في الزيارة نصّا. الثاني: في بقيّة أدلتها و بيان تأكيد مشروعيتها و... الثالث: في توسّل الزائر و تشفّعه به(ص) الى ربه تعالى و... الرابع: في آداب الزيارة و المجاورة و التبرك بتلك المساجد و...

کتاب محاورة علمية حول شد الرحال لزيارة قبر خير البرية صلى الله عليه و آله و سلم توسط ابراهیم القادری به رشته تحریر در آمده است. یکی از روایاتی که وهابیون آن را در باب زیارت پیامبر اکرم (ص) نقل می کنند حدیث :«لا تشد الرحاب الا الی ثلاثه مساجد، المسجد الحرام و الاقصی و مسجدی هذا» و با توجه به این روایت کسانی را که بار سفر بسته اند و می خواهند به زیارت قبر نبی بیایند را کاری حرام و بدعت می دانند و بر این معتقدند که چون سفر معصیت است نماز شکسته نمی شود. نویسنده این کتاب در صدد بیان این حدیث و اثبات جواز زیارت قبر پیامبر(ص) است. این کتاب شامل مقدمه و چند قسمت است. در ابتدا مولف مشروعیت شد الرحال را بیان می کند و لا تشد را در حدیث استثناء می داند که مستثنی منه آن حذف شده است. در ادامه قول ابن تیمیه در رابطه با شد الرحال و همچنین کیفیت زیارت مشروع قبر پیامبر را بیان می کند. در آخر به روایت «ما بین قبری و منبری» و زنده بودن انبیاء اختصاص یافته است. نویسنده پس از بررسی به این نتیجه می رسد که مسلمانان باید در مسائل اختلافی با هم به گفتگو بپردازند تا مسئله به صورت کامل روشن شود. نویسنده پس از بررسی به این نتیجه می رسد که مسلمانان باید در مسائل اختلافی با هم به گفتگو بپردازند تا مسئله به صورت کامل روشن شود.