جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "مبا حثی در معا رف اسلامی " اثر سید علی موسوی بهبها ني است در مجموعه حاضر چهل پرسش درباره تفسیر و رموز قرآنی, حدیث و لغت, فلسفه و کلام و عرفان و تصوف, همراه با پاسخ های سید علی بهبهانی گرد آمده است .برای نمونه : بهترین فضیلت و مقام والای علی (علیه السلام) چیست؟ ; چرا اسامی ائمه معصومین (علیهم السلام) در قرآن مجید ذکر نشده است؟ ; چرا در قرآن راجع به خمس یک آیه ولی درباره زکات آیات متعدد است؟ آیا حضرت سیدالشهدا علیه السلام در واقعه کربلا, قادر بر دفع دشمن بود یا نه؟ آیا فرزندان به گناه پدران خود گرفتار می شوند؟ مناظره مادی و موحد راجع به ایمان به ماورائ طبیعت, اثبات نبوت عامه با ادله علمی, مشرب عرفان و تصوف و بیان ارزش عقل در کشف واقع و رد دعوی کشف و شهود و سیر و سلوک مورد ادعای صوفیه و شناخت مقام عقل و عشق

کتاب حاضر همانگونه که از نام آن پیداست درباره اقتصاد و اقتصاد اسلامی و نقش آن در سازندگی و پیشرفت دین و بشریت می باشد.

مجلد اول از موسوعه را می توان دو بخش کرد در بخش اول مسائل توحیدی و عقیدتی و در بخش دوم شروع به طرح مسائل و قواعد فقهی که بحث زکات و مصارف آن به طور مفصل در این مجلد توضیح داده شده است.

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد دوازدهم این کتاب شامل مبحث زکات و معیشت می شود.

در ادامه درس قبلی، جناب استاد، در اين جلسه، نكاتی تكميلی درباره انفاق و شروط قبولی آن مطرح كرده اند. و در ادامه مباحث، درباره دل بستگی به دنيا، ريا، منت و اذيت در انفاق و مزيت عمل نيك علنی بر ترك آن، نكات ارزشمندی برای ره پويان طريق معرفت ذكر نموده اند. (قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ وَ الَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ)(مؤمنون: 1ـ4) در اين سوره شريفه، اوصاف مؤمنانی كه به فلاح می رسند بيان شده است. اول آنها خشوع در نماز است. در جلسات قبل، درباره «لغو» و اعراض از آن قدری صحبت كردم. همچنين درباره زكات به مناسبت آيه (وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّكاةِ فاعِلُونَ) نكاتی به عرض رساندم. در اين زمينه، جای بحث های فراوانی وجود دارد؛ چون هم آيات فراوانی در اين زمينه هست و هم روايات متعددی، كه ابعاد اين موضوع را بررسي كرده است. در اين جلسه، به اندازه ای كه خدای متعال توفيق بدهد، تتميم بحث گذشته را با ذكر چند مطلب، كه در خود قرآن كريم بر آنها تأكيد شده است، دنبال می كنيم.

آیت اللَّه دکتر محمد صادقى تهرانى از شخصیت‏ هاى برجسته شیعى در عرصه فقه، تفسیر و معارف دینى است. قرآن محورى در اندیشه‏ ها و دیدگاه ‏هاى فقهى، کلامى، تفسیرى و... از ویژگى ‏هاى بارز ایشان به شمار مى آید، تفسیر الفرقان وى که درسى مجلد تنظیم یافته در شمار برجسته ‏ترین تفاسیر شیعى قرآن از جهت گستره و ژرفاست. ده‏ ها اثر عالمانه ایشان در زمینه ‏هاى گوناگون علوم اسلامى سهمى به سزا در میان منابع کتابخانه ‏اى اسلامى به خود اختصاص مى‏ دهد. فصلنامه پژوهشهاى قرآنى در برخى از شماره‏ هاى گذشته نیز گفت‏ وگوها و مقالاتى از ایشان درج کرده است. همچنین ترجمه قرآن که در سال 1382 از سوى ایشان انتشار یافته نقطه عطفى در روند عرضه ترجمه‏ هاى قرآن کریم به شمار مى‏ آید.

آداب و رسوم متصوفه که متضمن ابعاد و زوایای مختلف عقاید و اندیشه های آنها است، از تعالیم اسلامی مایه گرفته است، اما بنا به دلایلی در مسیر تطور و تحول خود، شکلی متفاوت یافته است. زکات به عنوان فریضه ای دینی و سوال به عنوان پدیده ای اجتماعی، از جمله آدابی هستند که صوفیه نگاهی متمایز از شریعت بدان دارند؛ از جمله این تفاوت نگرشها، اعتقاد به واجب نبودن زکات بر صوفیان، تجویز سوال و دریوزگی و ترجیح آن بر دریافت زکات بوده است. در این مقاله، ضمن بیان دیدگاه های اهل شریعت و طریقت درباره زکات و سوال، به بررسی و تحلیل عواملی که سبب شکل گیری رویکرد متفاوت متصوفه به این دو موضوع شده است، می پردازیم.

توانمندسازی (التمکین) یعنی شناخت ارزش افراد و نقشی که می توانند در امور مربوط به خود از جمله مسائل معیشتی داشته باشند. هدف غایی تمام نظریه های توسعه انسانی، تلاش در جهت فراهم نمودن فضای مناسب برای افراد جامعه است؛ به طوری که بتوان زمینه را برای اعضای جامعه به منظور برخورداری افراد از منابع موجود و شناخت قابلیت ها و ارزش های خود ایجاد کرد. توزیع درآمد و امکانات از مباحث اقتصادی در اسلام است. رسیدن به رفاه عمومی در جامعه، برقراری عدالت اقتصادی و معیشتی، ریشه کنی فقر و محرومیت، عدم تکدی گری و نیازمندسازی و اجرای درست احکام وضعی اقتصادی که در قرآن و سنت به آنها تاکید شده است، شامل انفاق، خمس، زکات، قربانی، کفاره، صدقه، وقف و... است. این عوامل می توانند فرد و جامعه را به سمت توانمندی اقتصادی و معیشتی پیش ببرد.

اين تفسير كه نام كامل آن« مراح لبيد لكشف معنى القرآن المجيد» است از تفاسير صوفيه به شمار مى‌آيد كه مؤلف در نگارش آن بسيار از فتوحات مكيه محيى الدين بن عربى متأثر بوده است. . به رغم ديگر آثار صوفيه، با رويكرد اشاره‌اى نگارش نيافته است، بلكه مؤلف در سراسر تفسير خود كه شامل تمامى سوره‌هاى قرآن است، به معناى ظاهرى مفردات و عبارات قرآنى پايبند است. موجز و در دو جلد، به زبان عربى نگارش يافته است. اين تفسير با مقدمه‌اى مختصر در بيان اهداف و انگيزه تأليف اثر، آغاز شده و مباحث معمول علوم قرآنى را متعرض نگشته است، مصادر خود و كتب مورد استفاده را بيان مى‌دارد. روش كلى نووى در اين اثر به اين شكل است كه، پس از ذكر نام سوره اطلاعات كلى درباره آن از قبيل، مكى، مدنى بودن، شماره آيات و تعداد كلمات، ارائه مى‌نمايد. آنگاه به شرح و بيان تك واژگان مى‌پردازد. سبك نگارش مؤلف آسان، قابل فهم و موجز است، وى در تطبيق آيات با مصاديق گاه به افراط مى‌گرايد و روايات و شأن نزولهاى غير متقن، بسيار در تفسيرش ديده مى‌شود. در نقل روايات، سند آنها را ذكر نكرده، اشاره‌اى به منبع آنها نيز ندارد، بين صحيح و ضعيف آنها تمييز قائل نمى‌شود، بدين جهت از نقل اسرائيليات و قصه‌هاى جعلى يهود اجتناب نمى‌ورزد. از آن جمله نقل قصه شرك همسر سليمان( ع) و جهل حضرت به آن و عدم تدبر ايشان در اداره حكومت، ذيل آيه 102 سوره بقره. مصنف در مواردى به مسائل حرفى كلمات قرآنى و اعراب و تركيب آنها در جملات مى‌پردازد مانند ذيل آيه 40 سوره اعراف بحث صرفى درباره كلمه« غواش». در قرائت به وجوه مختلف آن و مرويات از تابعين و غير آنها، مى‌پردازد و بدون ترجيح قرائتى معين، بحث را بسط مى‌دهد. و گاه وجوه قرائت را متذكر مى‌شود. درباره رسم الخط برخى كلمات نيز اشارتى دارد مانند ذيل آيه 9 سوره بقره كلمه« يخادعون». مباحث فقهى بر اساس مذهب مشخص مؤلف( شافعى) در ذيل آيات احكام قرآن بدون استدلال و بسط آنها و گاهى با نقل ديدگاه ديگر مذاهب اسلامى، بيان شده است، گاهى نيز به ذكر حكمت احكام مبادرت مى‌ورزد، مانند ذيل آيه 3 سوره مائده درباره حرمت گوشت خنزير. در مسائل اعتقادى و كلامى ديدگاه ايشان، ديدگاه اهل سنت و جماعت است مباحثى نظير، رؤيت خداوند، عرش، گناهان كبيره، جبر و اختيار و- بر اساس آن ديدگاه بيان شده است. با اينكه تفسير نووى، موجز مى‌باشد ولى نقل داستانهاى تاريخ در آن نمايان است مانند ذيل آيه 30 سوره توبه. مفسر، ذيل آيه 61 سوره آل عمران( آيه مباهله) به نقل داستان مباهله پيامبر صلى الله عليه و آله با مسيحيان نجران پرداخته و نام مبارك پنج تن پيامبر( ص)، امام على( ع)، فاطمه( س) و حسنين( ع) را به عنوان شركت كنندگان در مباهله را ذكر مى‌نمايد. ذيل آيه 33 سوره احزاب نيز در نام مبارك حضرت على( ع) و فاطمه( س) و حسنين( ع) را به عنوان مصداق اهل بيت، بيان مى‌دارد. به طور خلاصه بايد گفت كه اين تفسير از تفاسير موجز و مختصرى بوده كه اهتمام مؤلف آن به اين بوده كه از سياق لفظ و بيان مدلول آيه و تفسير آن، ذكر قرائتها و فضل تلاوت آيات و نقل آثار و روايات وارده در معانى آيات و اسباب نزول آنها، خارج نگردد. نووى به سال 1305 ق. از نوشتن اين تفسير فراغت يافت.