جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشه خاورشناسان درباره باسواد بودن رسول خدا (ص) و اهداف و اغراض آنان از این ادعا قابل بررسی است.آنان دو دلیل بر مدعای خود اقامه کرده اند: یکی نوشتن کلمه «محمد بن عبداله» از طرف رسول خدا (ص) در جریان صلح حدیبیه و دیگری دستور آن حضرت، به منظور آوردن کاغذ و دوات برای نوشتن نامه در روزهای پایانی عمر شریفشان.بررسی و نقد این دو دلیل و اثبات ناموجه بودن دلایل خاورشناسان بر این مساله، موضوع پژوهش پیش روست.بررسی آموزش و کتابت رسول خدا (ص) از جنبه بشری و الهی چه قبل از بعثت و چه پس از آن و اعمال این توانایی قبل و بعد از بعثت از منظر دو گروه شیعه و سنی، ما را برای رسیدن به مساله حاضر یاری می کند.

به واقع نقش خوارج در دوران خلافت علی(ع)آن قدر تأثیر گذار بود که نیاز به تحقیقات گسترده و تاریخی دارد.به نظر می رسد این جریان حکومت علی (ع)را دچار چالش کرد و مسیر اسلام را با تغییراتی روبرو کرد چرا که اگر در نبرد صفین کار معاویه و حکومت دمشق به پایان می رسید و این گروه ساده اندیش اثیر مکر پسران امیه نمی شد چه بسا در ادامه ما شاهد این همه انحراف در تاریخ نبودیم.

چکیده:قرآن کریم ودیعۀ بی همتاو آخرین کتاب آسمانی از سوی خالقی بی نیاز به خلقی نیاز مند می‌باشد که بر پیامبر خاتم حضرت محمد(ص) نازل گردیده ودر آن تمام تعالیمی که برای نجات بشریت و رهنمون کردن آن به قله های سعادت و نجات لازم است، موجود می‌باشد. نخستین مرحله ای که برای فهم قرآن و عمل به تعالیم آن لازم است، خواندن قرآن است. بدون خواندن قران، درک مفاهیم عمیق ودر نتیجه عمل به دستورات قرآن میسر نخواهد بود ؛ هر چند قرائت مستمروختم قرآن یک هدف است و فی نفسه عبادت است، اما هدف غایی البتّهبهره مندی از رهنمود های متعالی قرآن وبه کارگیری آن در زندگانی جهت نیل به اهداف والا ست. بحث درباره کیفیت قرائت، تلاوت و چگونگی ختم قرآن با توجه به تأکید بر مداومت قرائت برخی از سوره های قرآن در لسان احادیث از اهمیت بسزایی برخوردار است و برای انسان مسلمان جویای سعادت دنیا و آخرت بازشناسیشیوهای صحیح قرائت وختم قرآن در راستای بهره مندی هرچه بیشتر از آثار و برکات ختم قرآن کریم در پرتو رعایت «آداب ظاهری وآداب باطنی » قرائت قرآن امری ضروری است. در این پژوهش علاوه بر بررسی آیات وروایات در این زمینه، به گزارش و دسته بندی آداب تلاوت قرآن اعمّ از «آداب ظاهری وآداب باطنی» همچنین شیوه های ختم قرآن و آثار و فوائد مادی و معنوی ختم قرآن و مداومت سوره های مختلف قرآن کریم پرداخته شده است.کلمات کلیدی: قرآن، قرائت، آداب تلاوت، ختم قرآن

شناخت موانع و آسیب‏های تفسیر و پرهیز از آنها برای رسیدن به فهم صحیح قرآن ضروری است. از این‏رو، پیشوایان معصوم درباره دامنگیر شدن آسیب‏های تفسیر هشدار داده‏اند. اندیشوران مسلمان نیز در این امر تحقیقاتی کرده‏اند؛ اما بررسی همه‏جانبه و دقیق آن، پژوهش بیشتری می‏طلبد. این تحقیق در پی شناخت و تحلیل همه این آسیب‏ها و موانع است. در این مقاله آسیب‏های تفسیری مربوط به ضعف معرفتی جست‏وجو و تحلیل شده است که عبارتند از: 1. تحمیل رأی خود به قرآن؛ 2. تفسیر بر اساس قرائت غیرواقعی آیات؛ 3. ملاک قرار دادن معانی کنونی واژگان قرآن، استفاده از منابع لغوی ضعیف و بسنده کردن به لغت‏نامه‏ها؛ 4. بهره نگرفتن از قواعد علم صرف و نحو و نکات بلاغی؛ 5. استفاده نکردن از همه دلالت‏ها: مطابقی، تضمنی، التزامی و...؛ 6. بی‏توجهی به لایه‏های معنایی قرآن، یا باطن قرآن را یگانه مراد الهی دانستن و بیان معانی باطنی بی‏پایه برای قرآن؛ 7. تفسیر قرآن بر اساس دلیل‏های عقلی غیرقطعی، یافته‏های تجربی نامطمئن، یافته‏های شخصی و شواهد نقلی غیرمتقن.

این پایان‌نامه به إحصاء قرائت‌های منسوب به معصومین:، از ابتدا تا انتهای قرآن، بر اساس نقل کتاب‌های قرائی و تفسیری قدیمی شیعه و سنی پرداخته و هریک را به طور جداگانه از نظر تأثیر بر مفاهیم آیات و بعضاً به لحاظ سندی مورد بررسی قرار داده است.با دقت نظر در تمامی قرائت‌های یادشده، در نهایت می‌توان آن‌ها را به دو بخش کلی تقسیم نمود. اول قرائات بی‌تأثیر در معنا و دوم قرائات موثر در معنا. بخش اول شامل اشباع، اماله یا امثال آن می‌شود و اگرچه ممکن است معتبر یا شاذ باشد، اما تأثیری بر معنای آیات ندارد. بخش دوم یعنی قرائات موثر در معنا، خود، به دو دسته معتبر و شاذ تقسیم می‌گردد و نوع شاذ آن بر دو قسم است. اول قرائات ضعیف که به لحاظ متن یا سند روایت، ضعف دارند. دوم قرائات غیر ضعیف که خود شامل دو بخش تفسیر و مجاوبه است. قرائت تفسیری در حقیقت بیانِ مفهوم آیه است نه الفاظ آن. و مجاوبه، شامل عباراتی است که معصومین: در تأیید یا امتثال امر آیات فرموده‌اند و به خطا در بعضی از کتاب‌ها به عنوان قرائت ثبت شده است.نتیجه این‌که غیر از قرائات ضعیف، سایر قرائت‌های رسیده از معصومین: قابل قبول می‌باشد و اگرچه ممکن است به شکل کامل جایگزین قرائات مشهور نشود، اما قطعاً می‌تواند ضمن مطرح شدن در کنار سایر قرائات، به لحاظ مفهومی نیز ما را در درک صحیح‌تر و بهتر آیات یاری نماید.

پایان‌نامه حاضر تحتعنون "تحلیل قراءاتتابعین" در مجموع از چهار فصل تشکیل شده استکه اجمالا به موضوعاتاین فصول اشاره میشود.در فصل اول از موضوعاتکلی چون تعریفقرائتو تابعین بحثمیشود همچنین در این فصل به انواع قرائتو ضابطه قرائتصحیح از نظرگاه اهل سنتو اهل بیت(ع) پرداخته شده استو سپساز مراحل پیدایشقرائتسخن خواهیم گفت .در فصل دوم، وجوه اختلافقرائتاحصاء و به زندگانی ده تن از تابعین و قرائتآنها پرداخته شده است .در این فصل سعی شده استکه تمامی اختلافمنسوببه تابعین مورد نظر را از کتبمتعدد و مختلفاستخراج نموده و به ذکر نمونه‌هایی از قرائت‌آنها اکتفا شده است .در فصل سوم به عوامل اختلافقراءاتاشاره و سپسبه عوامل اختلافقرائتدر قراءاتتابعین پرداخته شده است .در فصل چهارم جهتاثباتقرائتواحد، به موضوعاتی چون تواتر قراءاتو دلایل معتقدین به آن و عدم تواتر قراءاتو ادله موافقان با عدم تواتر، بررسی روایات"اخرفسبعه" و قرائتعاصم و نیز روایاتی که مبین قرائتواحد است ، اشاره شده است .

شهرت و رواج قرائت حفص از عاصم و مطابقت غالب قرآن های موجود با این قرائت، بررسی سند آن را حائز اهمیت می سازد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی، به نقد دیدگاه های موجود در این باره می پردازد. در برخی منابع رجالی فریقین، ابوعبدالرحمن سلمی، عاصم و حفص تضعیف شده و عثمان یکی از مشایخ ابوعبدالرحمن است. بررسی ها نشان می دهد اثبات عثمانی بودن ابوعبدالرحمن نیازمند مستندات قوی است. تضعیفات عاصم در نقل حدیث نیز با توثیقاتش در قرائت متعارضند و تمرکز عاصم در قرائت بوده است. سرمنشأ تضعیفات حفص، اشتباه او با حفص بصری و أزدی و عدم نقل صحیح سخنان متقدمین است و وجود عثمان در سند این قرائت نیز بنا بر دلایلی مردود است. این نوشتار با استفاده از منابع تاریخی و رجالی، نشان می دهد ضعف سند این قرائت قابل اعتنا نیست.

قرائت و کتابت قرآن یکی از موضوعات بنیادین در عرصه علوم قرآنی و مجموعه علوم و معارف اسلامی است و علم قرائات و نیز علم رسم المصحف یا علم مرسوم الخط جایگاه و نقش مهمی در ارتباط با حفظ اصالت و جاودانگی قرآن بر عهده دارند . اما از آنجائیکه اولا: انبوه روایات اسلامی ، آکنده از اسرائیلیات و فرآورده های برخوردهای مذهبی و قوم گرایانه است و ثانیا با توجه به عدم تدوین درست و اصولی برخی از علوم قرآنی مانند علم اسباب نزول ، علم مکی و مدنی ، علم ناسخ و منسوخ ، علم جمع و ترتیب قرآن که به دور از قرآن به عنوان ماخذ اصلی علوم قرآنی و به دور از آموزه های سیره و سنت نبوی و تعالیم کبار صحابه و ائمه طاهرین (ع) تدوین شده اند و ثالثا به دلیل فقدان یک نظام روش شناختی دقیق در تحلیل و بررسی سنت و سیره نبی اکرم (ص) و متعارف نبودن مطالعه تطبیقی قرآن و سیره ، به رغم وفور کتب و رسائل در زمینه سیره نبوی و گسترش نسبی مرزهای دانش و تحقیق در علم قرآئات و علم رسم المصحف ، نحوه بنیانگذاری پیامبر اکرم (ص) در دو حوزه قرائت و کتابت قرآن، همچنان ناگشوده و حتی ناشناخته مانده است . در حالیکه توجه به این اصل مهم که آموزش و ترویج قرآن در سیره و سنت نبوی همواره به عنوان آموزش و ترویج یک زبان مطرح بوده ، می تواند گره های کوری که از دیرباز درارتباط با بنیانگذاری قرائت و کتابت قرآن مطرح بوده است را بگشاید. پس زمینه های صدور روایات احرف سبعه نشان می دهد که در صدد تبیین ماهیت قرآن و آموزش و آسان گیری درامر قرائت در جهت ترویج و شناخت زبان قرآن است . چنانکه قرآن و قرائات دو حقیقت جدای از هم می باشند و منشا اختلاف در قرائت ، اختلاف درنزول یا تعدد آن و اختلاف دراقرا یا قرائت پیامبر اکرم (ص) یا ناشی از ابتدایی بودن خط نمی باشد. همچنینمتن واحد و کامل قرآن به شکل فعلی و متواتر آن در عهد رسالت پیامبر اکرم (ص) و تحت تعلیم و نظارت دقیق آن حضرت ، جمع و تدوین و تالیف شده است و رسم الخط آن توفیقی است و مشیت الهی برآن قرار گرفته که همانند رسم القرائه متن متواتر قرآن جاودانه بماند. و بدین ترتیب ، پیامبر اکرم (ص) ضمن بنیانگذاری قرائت و کتابت قرآن، روشها و شیوه های درست و اصولی آموزش و ترویج آن را نیز، بیان و تبیین نموده اند ، که مطالعات قرآنی و بین رشته ای در دیگر حوزه های علوم و فنون می تواند به تکمیل و تدقیق پژوهشهای مربوط به آموزش و ترویج قرآن بیانجامد.

درباره ی نحوه ی قرائت کلمه ی «غرفه» در آیه ی «فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَیْسَ مِنیّ ِ وَ مَن لَّمْ یَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنیّ ِ إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَهَ بِیَدِهِ» (بقره:249) اختلاف وجود دارد. برخی آن را «غُرفه» خوانده اند و برخی «غَرفه». ابوعمرو معتقد است مقدار آبی که در دست است «غَرفه» و آب درون ظرف «غُرفه» نامیده می شود به همین سبب وی قرائت «غَرفه» را اختیار می نماید و کسایی به اسلوب زبانشناختی آیه اشاره می کند و می گوید: اگر به جای فعل «اغترف» فعل «غَرَف» بود من «غَرفه» می خواندم. این موضوع نشان می دهد معانی واژگان و مباحث زبانشناختی در نحوه ی قرائت قراء اثر داشته است. پژوهش حاضر با واکاوی منابع لغوی، قرائی، تفسیری و روایی به روش توصیفی، تحلیلی به بررسی معنای «غَرفه» و «غُرفه» پرداخته است. تحلیل منابع مذکور در بیان معنای این دو واژه، چگونگی ارتباط و تعامل لغت پژوهان و قاریان قرآن را نشان می دهد. لغت پژوهان ضمن بیان معنای این دو واژه اختلاف معنایی را که برای «غَرفه» و «غُرفه» ذکر شده است به یونس و فراء نسبت می دهند که یکی شاگرد ابوعمرو بصری و دیگری شاگرد کسایی است. بنابراین، این فرضیه تقویت می گردد که گاهی آراء لغت پژوهان متأثر از بیانات قاریان قرآن کریم است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد دلیل علمی و مستدل برای تأیید یکی از وجوه قرائی وجود ندارد و دلایلی که مستند وجوه قرائی دانسته شده، قابل نقد است. روایات و سیاق آیه تنها معنای «غرفه» را روشن می نماید که به معنای مقداری آب است که در کف یک دست قرار می گیرد و در آیه ی شریفه با توجه به این که «اغتراف» در برابر «شرب» قرار گرفته است، دلالت بر یک بار نوشیدن نیز دارد

‌شیعه‌ و سنی‌ در احادیث‌ فراوانی، استحباب‌ قرائت‌ قرآن‌ را با آهنگ‌ زیبا بیان‌ کرده‌اند. هم‌چنین‌ ساختار آوایی‌ قرآن‌ به‌ گونه‌ای‌ است‌ که‌ به‌ خودی‌ خود آهنگین‌ است؛ آیا جدای‌ از ظاهر قرآن‌ و سفارش‌ رهبران‌ دینی، مبنایی‌ معقول‌ برای‌ آهنگ‌ قرائت‌ وجود دارد؟ اگر چنین‌ باشد مخالفت‌ برخی‌ از متشرعه‌ با آهنگ‌ قرائت‌ در دایرة‌ عقل‌ و نقل‌ ناشناخته‌ خواهد بود. در این‌ مقاله، به‌ دو مبنای‌ عقلی‌ بر صحت‌ و نیز مطلوبیتِ‌ آهنگِ‌ قرائت‌ اشاره‌ می‌کنیم: 1. شنیدن‌ آهنگ‌ قرائت‌ مطابق‌ فطرت‌ بشر است؛‌