جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سرزمین ایرانی در دوره اسلامی شاهد افت و خیزهای بسیاری در زمینه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری بوده است. اما در تمامی ادوار تاریخی، هنر ایران، در جستجوی نیروهای آسمانی بوده و کوشیده تا با وسایلی که دارد با این نیرو ارتباط برقرار سازد و از قدیم ترین زمان، اگر چه هنر امری عادی و معمولی بود، اما ایرانیان برای زیبایی، مقامی بلند قایل بودند. هنر ایرانی بر تزیین مبتنی است. این تزیینات که گاهی نشان دهنده عادات و عقاید دینی بوده، می توانسته عمیق ترین تاثیر را در انسان و محیط زندگی او به وجود آورد. با روی کار آمدن سلاجقه در مشرق ایران، دوران درخشان فلزکاری اسلامی آغاز گردید. آثار باقیمانده از این دوره نشان دهنده اوج درخشش هنر فلزکاری در ایران است که نشانه ها و نقوش این آثار در دنیای معاصر می تواند پر از ناگفته ها و پیام های معنوی و اجتماعی باشد. در این پژوهش سعی شده با بهره گیری از نقوش انتزاعی شده فلزکاری دوره سلجوقی و انتقال این نقوش به محیط های زندگی اجتماعی، مردم را نسبت به فرهنگ، هنر، تمدن و هویت خویش آشنا نموده تا در کنار بهره گیری از این موارد، آرامش و زیبایی هر چه بیشتر را در فضاهای شهری، ایجاد نماید. فضاهای سبز اماکنی است که افراد را برای لحظاتی به آسایش جسم و روح فرا می خواند و از آن جایی که در این اماکن، انسان به آرامش و آسایش روحی و جسمی مورد نیاز دست می یابد، لذا کار بر روی این محیط های سبز، بیش از پیش نیازمند دقت و توجه است. فضاهای سبزی که عامه مردم از آن ها استفاده می کنند امکانات خاص خود را در حوزه مبلمان شهری می طلبد. وجود نیمکت، سطل زباله و روشنایی از بدیهی ترین عناصر مورد نیاز در فضاهای سبز شهری است.استفاده از منابع فرهنگی - هنری غنی ایرانی - اسلامی در گونه های مختلف هنر اسلامی به صورت بدیع و نو، می تواند در هماهنگ نمودن این غنای فرهنگی - هنری با نوآوری، ابداعات و ابتکارات امروزی جهت کاربرد در تزیین بناها و مبلمان شهری و سایر اقسام هنر، در جهت رفع نیازهای روحی، بصری و اقتصادی فردی و اجتماعی تاثیر به سزایی داشته باشد.در این بررسی، از نقوش و طرح های به کار رفته در فلزکاری دوره سلجوقی، برای آراستن مبلمان فضای سبز، استفاده شده که از این طریق با ارایه راه و روشی تازه، در آراستن فضاهای شهری، می توان هویت اصیل ایرانی - اسلامی را در این گونه فضاها، احیا نمود.در این مقاله، گامی نو در جهت به کارگیری آرایه ها و عناصر سنتی ایران، در زندگی امروزی و مدرن شهری برداشته شده، تا زمینه ساز فعالیت ها و پژوهش های آتی در این حوزه باشد.فرضیات:1- آرایه ها و عناصر تزیینی اسلامی - ایرانی دارای معنی و مفهوم هستند.2- مبلمان فضای سبز شهری از نظر فرم و معنا تاثیر مستقیمی در ترویج فرهنگ اسلامی و هویت بخشی به فضای شهری دارند.اهداف:1- ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی از طریق انعکاس مفاهیم ملیتی - مذهبی در تزیین مبلمان فضای سبز شهری.2- استفاده از عناصر فرهنگی و هنری در گونه های مبلمان فضای سبز شهری از طریق پردازش و طراحی.3- دستیابی به شهری با هویت و ظاهری اسلامی.روش تحقیق: تاریخی، تحلیلی، توصیفی و تطبیقی.روش گردآوری اطلاعات: کتابخانه ای و میدانی.

ظهور سفال زرین فام را می توان به زمان سلجوقیان و اوج شکوفایی آن را به دوران ایلخانان نسبت داد. واکاوی نقوش سفال زرین فام علاوه بر جنبه های فنی، ساختاری و زیبایی شناسی، تصویری تمام عیار از وضعیت زندگی حاکمان و مردمان این دوره را در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پیش روی ما می گذارد. بررسی سفال ها نشان می دهد که ایلخانان برای کسب مشروعیت و تثبیت حکومت خویش در آن دوره بسیار تلاش می کردند به طوری که اشکال اژدها، گل و گیاه، سیمرغ، ابر و پوشاک که سبک و سیاق چینی دارد، در آثار قابل مشاهده است. این مقاله با توجه به ذوق و سلیقه حاکمان ایلخانی در خلق آثار هنری به ویژه سفال های زرین فام و با بهره مندی از منابع کتابخانه ای به صورت مکتوب و مصور-سیاست گذاری های فرهنگی و هنری حاکمان و نیز انگاره های سفال زرین فام سده سیزدهم/هفتم را بررسی می کند. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش تاریخی، توصیفی-تحلیلی است و در پاره ای موارد نیز از رهیافتی تطبیقی استفاده شده است.اهداف مقاله:-1 شناخت تاثیرگزاری سیاست های فرهنگی و اجتماعی ایلخانان بر نقوش سفال های زرین فام این دوره.-2 کشف چگونگی کسب مشروعیت حکومتی و تثبیت فرمانروایی ایلخانی با احیای برخی سنت های هنری در سفال های زرین فام.سوالات مقاله:-1 آیا می توان تفسیری جامعه شناختی و سیاسی بر نقوش این سفال ها که همواره بعد زیبایی شناسی آنها مورد توجه بوده است، ارایه کرد و به بازنمایی شرایط جامعه ایران در آن دوره و واقعیت های پنهان آن پرداخت؟-2 آیا می توان با بررسی این نقوش، بخشی از تاریخ اجتماعی دوره ایلخانان را شناسایی و خط مشی سیاسی و فرهنگی آنان را تعیین کرد؟

خراسان، سرزمینی با وسعتی پهناور و ارزشمند، در دوره های مختلف تاریخی، نقش مهمی در تحولات تاریخی، فرهنگی و به ویژه تولید آثار هنری در ایران، ایفا نموده است. شهرها و مراکز مهم خراسان ازجمله هرات، سمرقند، نیشابور و مشهد هر کدام در دوره ای از تاریخ ایران، مرکز تولید یکی از آثار هنری، چون بناهای تاریخی، فرش، سفال و کاشی های رنگین بوده اند. یکی از درخشان ترین دوره ها، دوران حاکمیت تیمور و فرزندان او بر شهرهای خراسان ازجمله هرات و مشهد است. استفاده از نقوش تزیینی گیاهی و هندسی در کنار خط و خوشنویسی، در این دوران، رو به کمال نهاده و نه تنها بر صفحات نسخ خطی به ویژه نسخ قرآنی، چشم بیننده را به سوی خود می کشانده، بلکه زینت بخش کاشی های رنگین بناهای تاریخی نیز، بوده است. در این مقاله، با توجه به جایگاه و موقعیت منطقه خراسان آن زمان، نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب های نسخ قرآن هرات موجود در موزه ها و مجموعه های داخلی و خارجی (موزه ملی ایران، دیترویت، هنر و ترک اسلامی استانبول، متروپولیتن، گنجینه قرآن آستان قدس رضوی، مجموعه خلیلی و کتابخانه چستربیتی) و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد، به عنوان دو مرکز مهم و فعال دوره تیموری، در 3 گروه نقوش اسلیمی، ختایی و هندسی، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج علاوه بر انعطاف پذیری نقوش در اجرای آن ها بر صفحات کاغذ و پهنه کاشی ها، پیوستگی نقوش در تذهیب های هرات و کاشی های رنگین مسجد گوهرشاد مشهد، ارتباط میان طراحان، مذهبان و کاشی کاران را نمایان می سازد. اهداف مقاله:-1 دسته بندی و شناسایی نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب قرآن های تیموری و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد.-2 تطبیق و مقایسه نقوش تزیینی در تذهیب ها و کاشی کاری ها بر اساس ویژگی های بصری و تزیینی. سوالات مقاله:-1 قرآن های تیموری و تزیینات مسجد گوهرشاد از چه ویژگی های بصری تزیینی برخوردار هستند؟-2 چه تفاوت ها و تشابهاتی میان نقوش تزیینی تذهیب ها و کاشی کاری مسجد گوهرشاد مشهد وجود دارد؟