جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در هر جامعه و حکومتی اخلاق و مذهب از مهمترین پایه های آن به شمار می روند. که در مشروعیت بخشیدن به نظام حاکم و رهبران سیاسی، از سهم بالایی برخوردارند. بیشتر در شرایط بحرانی و زمانی که دولت ها درگیر مناقشات و مخاصمات داخلی و خارجی می شوند، یکی از بهترین گزینه ها برای بسیج عمومی بویژه در جوامع توده ای و از هم گسیخته، توسل به همین مولفه هایی از قبیل دین، تاریخ و اخلاق و ... است. لذا معنادهی آن توسط رهبران جامعه بگونه ای که قابلیت برتافتن شرایط موجود و برآوردن اهداف شان را داشته باشد، نیز از دیگر دسیسه ها می باشد. که می توان به جامعه ایتالیا بعد از جنگ جهانی اول و قدرت یابی حکومت فاشیسم توسط موسولینی در آن را یکی از مهمترین نمودهای آن به شمار آورد.اماعلی رقم پژوهشهای مختلفی که پیرامون تاریخ و علل و عوامل موثر بر شکل گیری فاشیسم صورت گرفته است، دراین مقاله سوال اصلی درباره تبیین معنادهی و جایگاه دین و اخلاق از منظر موسولینی و حزب فاشیست می باشد. و در فرضیه مطرح شده معتقدیم: موسولینی با توجه با استبداد و خودرأیی که از خود نشان می داد، و با تقبیح مولفه هایی از قبیل: فردیت، عقلانیت و صلح و آزادی به تبلیغ و تقدیر از جنگ می پردازد و تلاش می کند اصول دین و اخلاق را نیز در تقدس پیشوا و تبعیت بی چون و چرای همه گروهها و آحاد جامعه از دولت تمامیت خواه خویش، معنادهی کند. که همین امر موجبات درگیری و اختلافات بسیاری را میان موسولینی و پاپ بوجود می آورد.

یکی از مولفه های اصلی هر ایدئولوژی انسان شناسی آن است. ایدئولوژی های سیاسی از حیث این که مجموعه ای از آموزه های سیاسی معطوف به عمل و بر مبنای عقل اند که به منظور ایجاد تغییر و تصرف در اجتماع و ارکان آن در اراده نفسانی بشر شکل گرفته اند قسمت عمده ای از مباحث خود را بر انسان شناسی سیاسی متمرکز کرده اند، خاصه در دنیای معاصر که علاوه بر گسترده شدن ابعاد آن، صبغه استراتژیک نیز پیدا کرده است. امروزه انسان شناسی شاخه ای علمی است که به تمام مسائل انسان، از رفتار اجتماعی گرفته تا هنر، مذهب و اخلاق، می پردازد و مهم تر از آن ـ آنچه در این جا مد نظر ماست ـ نگاه و رویکرد فلسفه یا ایدئولوژی سیاسی به انسان به عنوان اشرف موجودات در کره خاکی است.از منظر سیاست، در کنار مولفه هایی چون هستی شناسی، معرفت شناسی و فرجام شناسی، هر مکتب سیاسی باید تکلیف خود را با «انسان» و ماهیت او مشخص کند تا بر مبنای این شناخت بتواند رابطه انسان و سیاست را در نیل به کارویژه ای که ایدئولوژی آن را تجویز کرده است تبیین و تشریح کند.در این مقاله سعی شده است تا با تبیین مبانی مکاتب و ایدئولوژی های عمده سیاسی معاصر و افزودن رویکرد الهی و فرامادی اسلام به ایدئولوژی های مادی و دنیامدار یادشده، ابعاد گوناگون رابطه شناخت انسان با سیاست از منظر این ایدئولوژی ها به بحث گذاشته شود و گامی در حوزه مطالعات نظری تطبیقی برداشته شود.

عصرگاه جمعه ۲۱ خردادماه نشست فلسفه‌ی تاریخ: «فاشیسم‌پژوهی در زمانه‌ی ما» در کتابخانه‌ی ملی ایران برگزار شد. این نشست را موسسه‌ی فرهنگی خورشید راگا و موسسه‌ی سیاووشان با همکاری کتابخانه‌ی ملی برگزار کردند. این نشست یکی از برنامه‌هایی بود که خورشید و سیاووشان با موضوع فلسفه‌ی تاریخ و جدل‌های مهم میان مورخان برگزار خواهند کرد. با وجود آن که موضوع نشست بسیار تخصصی بود و مخاطبانی خاص داشت، شمار زیادی از صاحبنظران و پژوهشگران درباره‌ی جامعه‌شناسی و تاریخ فاشیسم در نشست حضور داشتند و در نیمه‌ی دوم برنامه به بحث و تبادل نظر درباره‌ی نظریه‌ها و آرای موجود در این زمینه پرداختند. سخنران اصلی این برنامه دکتر مهدی تدینی بود که به طور مشروح درباره‌ی چارچوبهای نظری فاشیسم‌پژوهی، فلسفه‌ی تاریخ و روش‌شناسی ارنست نولته و آثار مهم او در این زمینه سخن گفت و گزارشی از ماجرای جدل مورخان را که میان هابرماس و نولته در گرفته بود، ارائه کرد. جدل مورخان کشمکشی نظری میان مورخان آلمانی بود که بیش از بیست سال به درازا کشید و بیش از هزار مقاله و دهها کتاب در جریان آن نوشته شد. دکتر تدینی شاگرد ارنست نولته هستند و طی سالهای گذشته مجموعه‌ای از کتابهای تخصصی درباره‌ی فاشیسم‌پژوهی و به ویژه آثار نولته را به پارسی ترجمه کرده‌اند. سخنران دوم این نشست دکتر شروین وکیلی بود که بحث خود را از جدل مورخان آغاز کرد و به پرسش از مفهوم عینیت در تاریخ پرداخت. او از سویی به نقدهای چپ‌گرایان و نئومارکسیستهایی پرداخت که تاریخ و اصولا علم را امری برساخته و فاقد ارزش علمی می‌دانند و تنها ارزش عملیاتی آن را در نظر می‌گیرند. در سوی دیگر آرای هواداران مکتب روایت‌گرایی (Narrativism) را نقل کرد که به خاطر بافت روایی شبه‌ادبی و سیطره‌ی استعاره در متون تاریخی آنها را از دایره‌ی علم بیرون می‌دانند. دکتر وکیلی از یکسو بر سویه‌های استعاری و قدرت‌مدار دانشهای تجربی تاکید کرد و از سوی دیگر از عینیت تاریخی دفاع کرد و روش‌شناسی‌ای سیستمی را برجسته ساخت که گزاره‌های تاریخی را رسیدگی‌پذیر می‌سازد و امکان داوری درباره‌ی صحت‌شان را فراهم می‌آورد. پس از آن دکتر مرتضی مردیها سخنانی درباره‌ی نقد رویکرد چپ‌گرایانه به تاریخ‌نگاری بیان کردند. ایشان نگاه ابزاری به تاریخ و علم را که از اولویت دادن به پراکسیس مارکسیستی ناشی می‌شود را زیربنای گفتمانی دانستند که سیاست‌زده و علم‌گریز و فریبکارانه است، و نمونه‌هایی از پژوهشهایی را برشمردند که بی‌پایه بودن علمی گفتمانهایی درباره‌ی تاریخ بومیان استرالیا یا نظریه‌های فمینیستی را به دست می‌دهد. نقطه‌ای که هر سه سخنران درباره‌اش توافق داشتند و موضعی که هرسه از آن دفاع می‌کردند، تاکید بر عینیت داده‌های تاریخی بود، و پافشاری بر این که در تاریخ هم مثل همه‌ی دانشهای دیگر امکان ارزیابی گزاره‌ها و داوری درباره‌ی صحتشان وجود دارد و از این رو برخورد ابزاری و سیاست‌بازانه با آن نادرست و فریبکارانه است. نشست با پرسش و پاسخ تا ساعت ۱۹:۳۰ ادامه یافت و حاضران آرای خود را درباره‌ی نولته و فاشیسم‌پژوهی و دستگاههای فلسفی حاکم بر این شاخه از پژوهشهای تاریخی ابراز کردند.

کتاب حاضر درباره یکی از ام الفتن های تاریخ نوشته شده است. مادر تمام فتنه ها تعبیر جالب و البته دقیقی است که مصنف برای کتاب خود در نظر گرفته است . مادر فتنه ها یعنی جریان سقیفه! سقیفه مادر تمام فتنه هاست چون به فاصله چند ساعت از رحلت نبی مکر اسلام ص ، بحث جانشینی رسالت را به حاشیه بردند و تحریف کردند و وصی بر حق پیامبر اسلام را که همه می دانستند علی بن ابی طالب علیه السلام است را کنار زده و خود دست به تعیین خلیفه مسلمین کردند...

این مقاله سعی در کاربست نظریه برینگتون مور بر انقلاب ایران دارد. سؤال اصلی این مقاله آن است که آیا نظریه مور توان تبیین انقلاب ایران را دارد. برای پاسخ به این سؤال ابتدا متغیرهای مورد نظر مور یعنی نوع نظام کشاورزی، روابط دولت / طبقه، توان انقلابی دهقانان و قوت انگیزه بورژوازی برای نوسازی، در مورد انقلاب ایران به کار گرفته شده است. آنگاه امکان وقوع انقلابهای از بالا، دهقانی و بورژوایی در جامعه ایران بررسی شده است.