جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ارتباطات ارجتماعی و جامعه شناسی شناخت Social Communication and sociology of knowledge موضوعیت نه چندان بکر، ولی با تفصیلی که آن هم بیشتر به نحو شبه فلسفی علمی و مقاله حاضر ارائه داده شده است یا از نوجوییها و تازه یابیهایی برخوردار می‎باشد. اگر این ادعای اغراق آمیز راست باشد که پندارها و گفتارهای بشریت امروز از کهکشان گوتنبرگ به کهکشان ما رکنی انتقال یافته است (و یا در حال انتقال است)، در این صورت بررسی رابطه بین معارف انسانی با این گذار اجتماعی و تاریخی ضروری به نظر می‎رسد. زیرا، در غیر این صورت «ماهیت و محتوای استنباطی آگاهی» انسانها برای چندمین بار، و این بار به نحو فاجعه آمیزی در قفای پیشرفتهای «ابزارمندامنه و حس گرایانه این آگاهی» واپس خواهد ماند! هر چند مختصری که نگارنده ارائه داده است. از عهده تحلیل مسائل مربوط به گذار مذکور در فوق (علی الخصوص در منطقه‎های فرهنگی عظیم و کهنسالی نظیر ایران اسلامی ما) برنیامده است. ولی احتمالاً تذکرات گوناگون مندرج در این مقاله، به ایضاح گوشه‎هایی از موضوع یاری نموده‎اند. اگر چنین باشد، ارائه مطالب نگارند با توفیق نسبی قرین بوده است.

فرایند کنش متقابل اجتماعی ساز و کاری است که شکل گیری رابطه اجتماعی میان کنشگران را ممکن می سازد. این فرایند با تاثیرگذاری و تاثرپذیری متقابل میان کنشگران پدید می آید و در آن هر کنشگر با قابلیلها و توانمندی های فردی خود شرکت می کند. قابلیلها و توانمندیهای فردی هر کنشگر که سرمایه اجتماعی او به شمار می آید، برآمده از تجربه های اوست که در گذر زمان و بر اساس فرایند تجربه آموزی تغییر پذیر است. تغییر سرمایه اجتماعی فردی کنشگران سبب می شود تا وزن و موقعیت آنان در فرایند کنش متقابل نیز پیوسته یکسان نباشد و به ازای تغییرات سرمایه اجتماعی فردی کنشگران موقعیت آنان نیز در این فرایند تغییر کند. دامنه این تغییرات که دامنه کنش متقابل نامیده می شوند بینo0 (صفردرجه) تا 90o (زاویه میان دو محور متقاطع) محدود است. تغییراتی که فراتر از آن محدوده صورت گیرد، سبب تغییر جهت رابطه میان کنشگران می شود.

امروزه مصرف گرایی از موضوعات مهم پژوهش در جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی است و بررسی آن به عنوان یک مساله علمی و در حال گسترش در ایران حائز اهمیت است. بر این اساس این مطالعه به بررسی رابطه مصرف گرایی با رسانه های ارتباط جمعی پرداخته و با استفاده از نظریه و مدل ارتباطی اقناع به مطالعه نقش کانال های ارتباطی و جنسیت مخاطبین پیام در مصرف گرایی پرداخته است. روش استفاده شده به صورت پیمایشی و جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه و نمونه مورد مطالعه 400 نفر از جوانان (29 18) ساکن در شهر شیراز بوده که با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بین میزان استفاده از رسانه های جمعی و مصرف گرایی بر حسب جنسیت رابطه وجود دارد و در این مـیان مـردان به دلیل آنکه بیـشتر از رسانه های ارتباط جمعی استفاده می کنند مصرف گراتر از زنان می باشند.

با توجه به اهمیت اعتماد اجتماعی به رسانه ها، خصوصا به اطلاعات و اخبار و لزوم شناخت نقاط ضعف و قوت رسانه های مختلف جهت تبیین استراتژی رسانه ای، موضوع حاضر مورد پژوهش قرار گرفت. تحقیق حاضر با تاکید بر روی میزان اعتماد مردم سنندج به اخبار رسانه های مختلف انجام شده است. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده و با تاکید بر نظریات مختلف و در قالب یک رویکرد ترکیبی بر اساس مدل ساختاری محقق سامان یافته است. شاخص های اعتماد به اخبار بر اساس مطالعات نظری و دیدگاه صاحب نظران ارتباطات تهیه و تدوین شده و دیدگاه افراد نمونه آماری در خصوص هر یک از شاخص ها برای هر رسانه سنجیده شده است. نمونه آماری تعداد 400 نفر از ساکنان مردم سنندج در مناطق سه گانه مرفه نشین، متوسط نشین و فقیرنشین است که به صورت روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمده است. ابزار گردآوری، پرسش نامه کارشناسی شده بوده است.بر اساس نتایج، درصد و میزان دسترسی مردم به رسانه به این ترتیب بوده است. تلویزیون (98.5 درصد)، رادیو (72.5 درصد)، مطبوعات (48 درصد)، اینترنت (14.5 درصد) و ماهواره (5.5 درصد) و ضریب نفوذ و بهره مندی نیز به این ترتیب است؛ تلویزیون (90.8 درصد)، رادیو (34.5 درصد) مطبوعات (22.8 درصد) اینترنت (7 درصد) و ماهواره (2.8 درصد) بر اساس شاخص های 16 گانه هر رسانه جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است. به لحاظ سرعت، اینترنت و ماهواره، به لحاظ شفافیت اینترنت، به لحاظ بی طرفی اینترنت، به لحاظ ارضای کامل مخاطب، ماهواره و اینترنت، به لحاظ جذابیت ماهواره و اینترنت، به لحاظ واقعی بودن، اینترنت، به لحاظ هدفمندی رسانه ملی، به لحاظ تناقض گویی، رادیوهای بیگانه و... پیشتاز بوده اند لذا با تطبیق هر رسانه به لحاظ شاخص های اعتماد، جایگاه اعتمادی هر رسانه مشخص می شود و نقاط ضعف و قوت هر رسانه برای برنامه ریزی بهتر مشخص می شود و نباید فراموش کرد که اعتماد به رسانه بالاترین سرمایه رسانه محسوب می گردد.

مساجد در صدر اسلام به دلیل عهده داری کانون اصلی ارتباط مردم به ویژه فعالان جامعه، کارکردهای فراوانی در نظام اجتماعی ایفا می کردند. در عصر جدید به دلیل تفکیک ساختاری و تقسیم کار به برخی از کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن کمتر توجه می شود. با این حال در جریان انقلاب اسلامی ایران، مساجد نه تنها محلی برای عبادت که محلی برای فعالیت فرهنگی علیه رژیم و نظام اجتماعی حاکم تبدیل شد. با توجه به مطالب یادشده، نگارندگان برای تحلیل نقش مساجد در انقلاب اسلامی ایران از رهیافت کارکردگرایانه به ویژه نظریه های تالکوت پارسونز و رابرت مرتن بهره گرفته و با استناد به نمونه های تاریخی مرتبط با تحولات ایران در سال های انقلاب نشان داده اند مساجد ایران در آن سال ها با تجمیع همفکران، آموزش الگوهای ارزشی متضاد با ارزش های نظام حاکم به مردم و انتقاد از سیاست های حاکم بر نظام اجتماعی دوره پهلوی بر مبنای الگوهای ارزشی اسلامی، توانسته اند نقش عمده ای به همراه برخی دیگر از فعالان عرصه فرهنگی، در ایجاد اختلال در کارکرد حفظ الگوهای ارزشی و انگیزشی نظام اجتماعی حاکم و در نتیجه عدم تعادل آن ایفا کنند. این کژکارکرد به یاری یک کارکرد پنهان در مساجد یعنی سازمان دهی ارتباطات مبارزان انقلاب اسلامی شکل گرفت.