جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعامل روزافزون روابط بین الملل و حقوق بین الملل موجب شده است که در سال های اخیر برخی نظریه ها به عنوان مبنای حقوق و تکالیف برای اعضای جامعه بین المللی مورد استناد واقع شود. با توجه به اینکه یکی از ارکان ترسیم حدود روابط بین الملل، تبیین استثنائات قاعده منع توسل به زور می باشد و با توجه به اینکه در دهه های اخیر، ماهیت تهدیدهای بین المللی به نحو شگرفی تغییر پیدا کرده است، به نظر می رسد که نظریه سنتی صلح و امنیت بین المللی به عنوان مبنای توسل به زور دیگر تکافوی مقتضیات جامعه بین المللی را نداشته و از همین رو برخی دولت ها به دکترین مسوولیت حمایت روی آورده اند. در این مقاله ضمن بررسی مفهومی و تاریخی این دکترین، با اشاره به دو نمونه عملی اخیر در سطح روابط بین المللی به این پرسش پاسخ خواهیم داد که آیا دکترین مزبور توانسته است جایگزین مناسبی برای نظریه صلح و امنیت بین المللی باشد یا خیر.

علی رغم همه پیشرفت های جامعه بین المللی در عرصه های مختلف حقوق بین الملل و به ویژه حقوق بشر از طریق تعریف عناوین مجرمانه، ایجاد دادگاهای کیفری و ...، جهان هنوز شاهد وقایع و بحران های دهشتناکی است که در اثناء آنها بسیاری از انسان ها به خصوص اشخاص آسیب پذیر، جان و یا سلامتی خود را از دست می دهند. عدم وضوح در انطباق مداخلات بشر دوستانه با مقررات حقوق بین الملل از یک طرف و ناکارآمدی نظام امنیت بین المللی موجود از سوی دیگر، اندیشمندان حقوقی را بر آن داشت تا با طرح نظریه مسوولیت حمایت باب مجادلات حقوقی جدیدی در عرصه حقوق بین الملل بشردوستانه باز شود. این ایده، از یک سو در صدد باز تعریف نهاد جزم گرای حاکمیت جهت تحمیل بار اصلی تکلیف حراست از جان و مال انسان ها بر دوش رهبران کشور است و از سوی دیگر بر آن است تا بر خلاف مداخلات بشردوستانه که فقط به اقدام قهرآمیز خلاصه می شد، گستره اقدامات جامعه بین المللی را در یک طیف وسیع، از پیشگیری تا بازسازی، آن هم نه به عنوان یک حق بلکه در قالب یک وظیفه باز تعریف نماید.