جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فیلوپونس مشهور به یحیی نحوی پس از هزار سال به رد نظریه حرکت ارسطو دست زد. از دیدگاه ارسطو با انتقال قوه محرک به لایه های محیط و بموجب قوه انتقالی محیط به متحرک، حرکت پرتابی استمرار می یابد. یحیی نحوی ضمن نقد ارسطو معتقد است که هر حرکتی اعم از حرکت طبیعی یا قسری به موجب قوه موثر درونی است و محیط همواره نقش مقاوم دارد نه محرک و برخلاف آنچه ارسطو تصور می کند، حرکت طبیعی اجسام برای رسیدن به حیز و مکان طبیعی نیست و حرکت قسری به علت انتقال قوه از محیط استمرار نمی یابد، بلکه به واسطه انتقال قوه از محرک به متحرک، حرکت در متحرک ایجاد شده و موجب استمرار آن می شود. برخلاف نظر برخی از محققین غربی که در پیگیری نظریه کلاسیک دینامیک، نظریه حرکت یحیی نحوی را مبنای ریشه یابی های خود قرر داده و آن را دارای اصالت و تاثیر بر نظریه های بعدی می دانند، ابن سینا از روش علمی او ناخرسند بوده و کار او را به دلیل وارد کردن عناصر مابعدالطبیعی مورد نقد و بررسی قرار می دهد. تردیدها و پرسش هایی از جمله اینکه: آیا این قوه موثر درونی قبل از حرکت در جسم بوده است و اگر بوده، چطور موجب حرکت نبوده است؟ اگر حرکت خودبخودی است به چه علت حرکت جسم متوقف می شود؟ و آیا جسم به خودی خود قوه درونی اش را مصرف می کند؟... در اینجا وجود دارند که در این مقاله ابتدا مسائلی که یحیی نحوی با آن مواجه بوده و نظریه حرکت وی را مورد بحث قرار داده و سپس نقدهای ابن سینا بر این نظریه را مورد کاوش قرار می دهیم. تعارضات نظریه قوه موثر یحیی نحوی و تفاوت های نظریه ابن سینا با نظریه وی بیانگر اصالت نظریه میل ابن سینا است.

کتاب «درسهای اسفار» تالیف مرتضی مطهری، مجموعه درس های کتاب اسفار ملاصدرا توسط استاد شهید آیت الله مطهری در حوزه علمیه قم در سالهای 1356 و 1357 می باشد که بعد از شهادت ایشان تنظیم و چاپ شده است. استاد شهید در این درس ها قسمتی از مبحث «قوه و فعل» کتاب اسفار را تدریس نموده اند و علت انتخاب این مبحث، مطرح بودن برخی اندیشه های مارکسیستی در ارتباط با مسئله حرکت در آن دوره بوده است. این کتاب از یک سو غنای فلسفه اسلامی را نمایان می کند و از سوی دیگر دقت نظر و تسلط آن استاد شهید را بر مسائل فلسفی آشکار می سازد و همانند سایر آثار استاد از بیانی روشن و روان برخوردار است. این مجموعه شامل شش مجلد می باشد. می توان ادعا کرد این 6 جلد یک دوره ی مناسب برای شناخت هر چه بهتر فلسفه صدرالدین، بلکه فلسفه ایران و اسلام است. عناوین جلد پنجم عبارتند از: - در مبدأ و منتهای حرکت و وقوع تضاد بین این دو - در نفی حرکت بالذات از پنج مقوله دیگر - در حقیقت سکون - در وحدت عددی و نوعی و جنسی حرکت - در حقیقت سرعت و بطؤ - تضاد حرکات - آیا حرکات مستقیمه با حرکات مستدیره تضاد دارند؟ - آیا تخلل سکون بین دو حرکت ضروری است؟ - انقسام حرکت به اعتبار فاعل آن - غایت حرکت طبیعی چیست؟ - آیا مبادی حرکات مختلف می تواند در شیء واحد وجود داشته باشد؟ - مبدأ حرکت های قسری - مبدأ میل مستقیم یا مستدیر در اجسام.

سوالات بسیاری درباره وجود حرکت و تکامل و چگونگی آن، پس از مرگ انسان به ذهن می‌رسد که در این پژوهش، با توجه به اصول و مبانی حکمت صدرایی، تا حد توان، به آن‌ها پرداخته شده است. بر اساس اصالت وجود، وحدت حقیقت وجود، تشکیک وجودی، حقیقتِ مرگ، حرکت جوهری و وجودِ حقایق مادی در عوالم دیگر، تکامل و حرکت انسان محدود به این عالم نبوده و پس از مرگ نیز ادامه دارد. از آن‌جا که تعاریف مختلفی در مورد حرکت، عناصرِ آن و تحول و تکامل مطرح است، ابتدا آن‌ها را تحلیل نموده و سپس چگونگی و کیفیت تکامل در عوالم برزخ و آخرت را از دیدگاه نقلی و عقلی، با ذکر تفاوت میان عوالم بیان خواهیم کرد که هم از طریق تعریف مصطلح حرکت در فلسفه و هم با توجه به اصل ظهور و بطون و اجمال و تفصیل ممکن می‌باشد.

واکاوی مفهوم ماند به عنوان قانون اول حرکت در فیزیک کلاسیک که تبیین حرکت بر اساس آن استوار شده و همچنین دو بستر فیزیک ارسطویی و فیزیک کلاسیک به عنوان دو جریان فکری مهم که صدها سال نظریات غالب بوده اند، اهمیت ویژه ای به عنوان این مقاله می دهد. در این مقاله امکان طرح و بررسی مفهوم ماند در فیزیک ارسطویی مورد پرسش و تحلیل قرار گرفته است. نگارنده پس از تعریف مفهوم ماند در فیزیک کلاسیک و استخراج کلیدواژه های نزدیک به مفهوم ماند در فیزیک ارسطویی؛ مولفه های این مفهوم در هر دو بستر را تفکیک و به صورت تطبیقی در کنار یکدیگر تحلیل و بررسی کرده است. ذکر این نکته لازم است که همواره امکان نسبت دادن و تطبیق مولفه های دو بستر به یکدیگر مورد توجه بوده است. یافته های این تحقیق حاکی از آنست که ارسطو در ذیل مفاهیمی مانند حرکت طبیعی، حرکت قسری و... به طور ضمنی به مفهوم ماند توجه داشته است.