جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب بلندپروازانه و میان رشته ای به دنبال توضیح منشأ دین با استفاده از دانش ما از تکامل شناخت است. اسکات آتران، انسان شناس و روان شناس شناختی، استدلال می کند که دین محصول فرعی تکامل انسان است، همانطور که مداخله شناختی، انتخاب فرهنگی و بقای تاریخی دین، تطبیق برخی از عناصر وجودی و اخلاقی است که در شرایط انسانی تکامل یافته اند.

رواج تعاريف ساده انگارانه از علم در ميان بسياري از پيشگامان علوم اجتماعي مانند فرويد سبب شد تا انبوهي از معتقدات ملحدانه و فلسفي با برچسب علم بودگي، جواز ورود به مطالعه علمي دين را بيابند و به عنوان شناخت هاي معتبر و بي طرفانه معرفي شوند. اگر بتوان به گونه اي حقيقتاً بي طرفانه، درباره دين به توليد دانش تجربي پرداخت، آنگاه سخن از ورود اهل ايمان به دايره مطالعه علمي دين بي وجه نخواهد بود. اگر «انسان مومن مدرن» از ورود به دايره مطالعه علمي دين ناگزير باشد، بايد مباني، تلويحات و پيامد هاي چنين ورودي را نقادانه بررسي كند. در اين نگاشته تلاش مي شود تا با معرفي و تبيين شرط «بي طرفي پيشيني نسبت به حقيقت دين» نشان داده شود كه از چهار وجه حقيقت، منشا، معنا و كاركرد دين، تحقيق علمي تنها مي تواند به پژوهيدن كاركرد دين بپردازد. اما حتي حصر فعاليت علمي به كاركردپژوهي نيز از ديدگاهي مومنانه، تهي از برخي آسيب ها نيست. در نهايت شايد بهترين گزينه مومنان در اين عرصه همان دشوارترين گزينه باشد يعني درانداختن طرحي نو از علم دين؛ علمي به راستي بي طرف كه هم در اعتبار چيزي كم از علوم طبيعي نداشته باشد و هم در شناخت دين و معنويت از روايي بيشتري برخوردار باشد. اگر پديدايي چنين علمي امكان پذير باشد.

توجه به دین و علت پیدایی و ذات آن همواره مورد توجه فیلسوفان‏ متکلمان و دیگر دانشمندان بوده و نظریه‌های گوناگونی را به میان آورده است. از جمله کسانی که نظراتی مهم در این مورد دارد مطهری است. تلقی و تعریف او از دین و منشا آن و اهمیت دین در زندگی آدمی جایگاه خاصی در آثار وی دارد. او نظارت ارایه شده درباره منشاء دین در گزارش و نقد و بررسی می‌کند و علت پیدایش آن را نه جامعه و ضعف روان‏ بلکه وحی و خدا می‌داند. او برای دنی نقشو کارکرد مثبت قایل شده و علت دینداری را فطرت و عقل می‌داند.

دانش روان شناسی رابطه مستقیمی با دین دارد. به همین سبب بنیان گذاران این دانش، همواره به بررسی مساله دین و تاثیر آن در روان انسان پرداخته اند. از آن جمله، می توان از کارل گوستاو یونگ (1875-1961م) روان شناس سویسی و پایه گذار روان شناسی تحلیلی نام برد، که تحقیقات گسترده ای در حوزه دین شناسی انجام داده است. او بر خلاف برخی از روان شناسان که منشاء دین را امور غیرمعرفتی مانند عقده های روانی، ترس یا فقر می دانستند، با طرح نظریه کهن الگوهای ناهشیار جمعی، سعی کرد راهی نوین در معرفت بشری به سوی دین و دینداری ارائه کند. هدف از این مقاله آن است که به روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه های او را پیرامون دین و دینداری کندوکاو نماید. در همین راستا، ابتدا ضمن آشنایی اجمالی با یونگ و روان شناسی تحلیلی او، اندیشه های او را حول مسائلی از قبیل تعریف دین، منشاء دین، پیامدهای دینداری و تصور خداوند بررسی کرده ایم و در ادامه به نقد و بررسی آن ها پرداخته ایم. حاصل این نقد و بررسی نشان می دهد، با وجود این که روش شناسی و دیدگاه پوزیتیویستی یونگ به دین مورد انتقادهای شدیدی قرار گرفته است، اما در مجموع او نگاه مثبتی به دین داشته و همواره مدافع آن بوده است.

پژوهش فلسفی، یکی از وجوه ممیز انسان از حیوان است؛ ‌همان‌گونه که حساسیت به دین، یکی دیگر از وجوه ممیز این دو به شمار می‌رود و پیشینة هر دو به قدمت حضور بشر بر روی زمین است. این دو ویژگی ارتباط محکمی با هم دارند و این ارتباط سبب می‌شود نمودهای این دو ویژگی حیات بشری، (معرفت فلسفی و آموزه‌های دینی) رابطة تنگاتنگی با هم داشته باشند. این روابط را به طور معمول تحت عنوان «دین و فلسفه» بررسی می‌کنند.