جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف کلی این پژوهش، تبیین اخلاق همسرداری و بررسی عوامل و راهکارهای موثر - و به ویژه نقش و تاثیر زنان - در تحکیم خانواده، بر اساس آموزه های دین مبین اسلام است. همچنین آسیب شناسی عواملی که باعث اختلاف، تضعیف و گسستگی روابط خانوادگی می گردد، مورد بررسی قرار می گیرد.در این پژوهش، مراد از نقش همسران در نظام خانواده، موقعیتی است که زن و شوهر در خانه دارند و توقعات و کارهائى که به تناسب این موقعیت و جایگاه، از آنانانتظار می رود. منظور از واژه ی «همسران» در عنوان موضوع، به لحاظ وضع موجود خانواده (خانواده هسته‏اى که مرکب از شوهر، زن و فرزندان است) عنوان شوهرى برای مرد و همسرى برای زن مى ‏باشد که تحت این عناوین ایفاى نقش مى‏کنند.خانواده به عنوان کهن ‏ترین و پردامنه ‏ترین نظام در جوامع بشرى، مناسب ‏ترین و مطمئن ‏ترین بستر و زمینه براى تأمین نیازهاى جسمانى، معنوی و تربیتى اعضاى خود است.نظام خانواده، مثل دیگر نظام‏هاى اجتماعى و انسانی داراى یک «سازمان» است. در یک سازمان، هر شخص بر اساس سلسله مراتب تعیین شده، جایگاه و نقش مشخصى دارد که نشانه ی میزان و تأثیرگذاری او بر دیگران، یا فرمانبرداری و تاثیرپذیری او از دیگران است. در نظام خانواده نیز هر فرد بر اساس جایگاه و نقش معینی که برای او تعیین شده است، در راه بالندگی و سلامت و سعادت خانواده به ایفا و انجام تکالیف و وظایف خود می پردازد. پیداست که در صورت عدم قرار گرفتن صحیح افراد خانواده – علی الخصوص والدین - در جایگاه های مناسب خود، این سازمان آنچنان که باید، به وضعیت و اهداف ایده آل نخواهد رسید.در دستورات و آموزش های دینى توجه بخصوصی به نقش‏هاى جنسیتى همسران شده است.واژگان کلیدى:اخلاق - خانواده –همسر – زن در خانواده ،اخلاق اسلامی ، استحکام، آرامش و سکون.

هدف این پژوهش، تعیین جایگاه همسران در نظام خانواده از منظر آموزه های دینی، با نگاهی روان شناختی است که با روش تحلیلی ـ توصیفی انجام میگیرد.نظام خانواده و نقش های جنسیتی همسران، همانند سایر نظام های انسانی و اجتماعی دارای یک سازمان است. در هر سازمان، هر فرد برای خود جایگاه ویژه ای دارد که نشانه قدرت و تأثیر او بر دیگران است. در نظام خانواده نیز هر فرد با توجه به نقش ویژه ای که دارد، باید تکالیف و وظایف خاصی را انجام دهد. همچنین جایگاه و سلسله مراتب افراد در آن خانواده مشخص است. بسیاری از صاحب نظران خانواده، مانند مینوچین، جِی هِی لی و گلدنبرگ، وجود سلسله مراتب شفاف و صریح درون خانوادگی و ایفای نقش های متناسب را پیش فرض کارایی و بالندگی خانواده میدانند. ملاک سلامت و بهنجاری خانواده در نگاه آنها، قرار گرفتن اعضای خانواده، به ویژه همسران، در نقش ها و سلسله مراتب متناسب است. در آموزه های دینی توجه ویژه ای به نقش های جنسیتی همسران شده است که این پژوهش به بررسی آنها میپردازد.

منظور از دین‌داری و ایمان به خداوند، داشتن اعتقاد و باور به خدای منّان و ظهور و بروز رفتارهایی منطبق بر آیات و روایات است، نه صرفاً انجام اموری عبادی و شرکت در مظاهر مذهبی مثل عزاداری و زیارت. لذا منظور آن است که به همراه انجام امور واجب، آثار این امور به مانند خوش رفتاری، صبوری، عدم ظلم به اعضای خانواده و ... به وضوح در رفتار انسان مشهود باشد. با این تعریف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد کتابخانه‌ای و اسنادی شکل گرفته است درصدد تحلیل نقش ایمان دراستحکام بنیان خانواده با بررسی آیات و روایات می‌باشد. با بررسی تفاسیر و کتب مربوط این نتایج حاصل می‌شود، که انسان دین مدار و با ایمان معیارمند است زیرا همیشه در خلوت و جلوت، خدا را بر رفتار خویش ناظر می‌داند؛ خویش را بر رعایت فضایل اخلاقی مانند صداقت، احترام، محبّت، گذشت و ... که قوام زندگی‌اند ملزم می‌داند؛ خود را از محرمات الهی مانند افتراء، دروغ و خیانت به شوهر، بی‌عفّتی و... که موجب گسستن زندگی می‌شوند بر حذر می‌دارد؛ به امور معنوی که بحران معنویت را در خانواده محو می‌نماید توجّه می‌کند. و انسان با ایمان در سایه ایمان به آرامش و سعادت واقعی نائل می‌شود و در برابر ناملایمات صبور و بردبار می‌شود و در همه‌ی امور به خداوند توکل می‌کند.

نظام خانواده، جامعه کوچکی است که هریک از اعضای آن باید به وظایفی پایبند باشند. زن و شوهر(همسران) که ارکان اصلی خانواده شمرده می شوند، وظایف مهم تری داشته و پایبندی به آن وظایف، نقش ارزنده ای در روابط خودشان و در روابط سایر اعضای خانواده دارد. حسن معاشرت و رعایت پاک دامنی از وظایفی است که در مقایسه با وظایف اخلاقی دیگر شاخص تر و پراهمیت تر است.در آموزه های دینی و تربیتی به این دو وظیفه، عنایت ویژه ای شده و به نقش آن در سلامتی خانواده، توجه خاصی شده است. در این مقاله با نگاهی تحلیلی ـ توصیفی به وظایف اخلاقی همسران، به ویژه حسن معاشرت و پاکدامنی همسران پرداخته شده است. هدف از پژوهش حاضر این است که این دو نقش و وظیفه اساسی از نگاه دینی و تربیتی و روان شناختی بررسی شود.

خانواده همیشه و همه جا و در بین تمامی جوامع بشری به عنوان اساسی ترین نهاد اجتماعی زیربنای جوامع و منشاء فرهنگ ها، تمدّن ها و تاریخ بشر بوده است. پرداختن به این بنای مقدّس بنیادین و حمایت و هدایت آن به جایگاه واقعی و متعالی خود، همواره سبب اصلاح خانوادة بزرگ انسانی و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حیات حقیقی و سقوط به ورطة هلاکت و ضلالت بوده است. انسان ها در زندگی خود، از دیگران تأثیر می پذیرند و بر آنها تأثیر می گذارند. در یک خانواده، از والدین گرفته تا فرزندان، در شکل گیری شخصیّت و خُلق و خوی یکدیگر مؤثّر واقع می شوند. محیط اجتماعی جامعه، رسانه ها، مطبوعات و همة اعضا و عناصر حاضر در صحنة اجتماع که در ارتباط با فردند، در پرورش روحیّه و شخصیّت وی تأثیر دارند. خلاصه آنکه جریان مزبور در تمام ابعاد زندگی انسان ها مشهود است، هرچند که نحوه و چگونگی این فرآیند در بسیاری از موارد مستور است. عوامل بسیاری در تحکیم بنیان خانواده و سرزندگی آن مؤثّرند که در این مقاله به مهم ترین آنها پرداخته شده است؛ از جمله حُسن معاشرت در خانواده، نظم و انظباط، وجود روحیة مشورت در خانواده، صبر و پایداری زندگی، روحیة عفو و گذشت، حاکمیّت صداقت در فضای خانواده ، پرهیز از سوء ظن، آفت حسد، رازداری و وفاداری، مشی با آرامش و بی تکبّر، حلم و بردباری، ترس از کیفر الهی، دوری از افراط و تفریط، تواضع، دوری از سختگیری و اسراف و نیز احسان به پدر و مادر، همگی از عوامل تحکیم خانواده اند. این مقاله عوامل تحکیم خانواده را در نظام فرهنگ اسلامی با استفاده از منابع اسلام و آثار متفکّران تربیتی را مورد بررسی، تحلیل و نقد قرار داده است.

آموزه های مهدویت به تاملاتی تازه نیاز دارد؛ تاملاتی در ساختار این اندیشه، تا آن را از قالب پراکنده هایی زیبا به سیمای سازمانی پربار درآورد. اندیشه مهدویت، شعاعی از پرتوی اصل امامت است که سازمانی بس دقیق و ظریف بر آموزه های آن حکومت می کند. در بازاندیشی این مفهوم باید به ابهامات و سوالات، توجهی وافر داشت که گاه در میان این سوالات نیمی از جواب و پیش طرحی از ساختار نهفته است.این نوشتار تلاش کرده تا گامی در این مسیر بردارد و پایه های اندیشه مهدویت را در معارف تربیتی و ولایی ترسیم نموده و اهداف امامت را در عرصه تربیت افراد، روابط میان مومنان و کلیت جامعه مشخص کند. ترسیم مبانی و اهداف امامت و مهدویت، مقدمه مناسب و لازمی است برای درک اصولی که امام (ع) در حرکت عظیم خویش به آن وفادار است. با تبیین این اصول، ساختاری ترسیم می شود که پایه ای است برای توضیح تفاوت میان مشی معصومین (ع) و گامی است برای درک حکمت های نهفته در هر یک.این نوشتار، آغازی است بر سلسله ای از تاملات که می کوشد تا بابی از حکمت های غیبت را بگشاید و طرحی را در میان آموزه های مهدویت دراندازد.