جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قیامت مواقفی داردکه آدمی در حرکت به سوی جایگاه اصلی‌اش در هر یک از آن‌ها متوقف می شود . توقف در هر موقفی هراس‌ها، نگرانی‌ها و رنج‌های ویژه خود را دارد و این همه، پیش از ورود به دوزخ یا بهشت است. مواقفی همچون میزان، نامه‌ی اعمال، حساب و صراط و... از جمله آنهاست. ورود از عالم برزخ به سرای قیامت با سختی‌های بسیار همراه است، آشکار شدن نهان‌ها، به تکلم درآمدن اعضاء و... چنان آدمی را مضطرب می کند که وصف ناپذیر است. مجموعه حاضر تحت عنوان- بررسی حالات انسان در مواقف قیامت - به بعضی از این مواقف و حالات انسانهای سعادتمند و شقاوتمند اشاره کرده است. چرا که شناخت این موضوع خود یکی از عواملی مهم بازدارنده از انحرافات و گناهان و ساختن انسان در مسیر راه هدایت می باشد. نگارنده پس از تحلیل و بررسی آیات و روایاتمتذکر شده است که این موضوع اثر بسزایی در اعمال انسان و تربیت او خواهد داشت و انسان را به دقت هرچه بیشتر در انتخاب راههای سعادتمندانه و جداسازی حق از باطل و تحصیل قلب سلیم از شوائب گناه سوق می دهد. همچنین توجه به این موضوع نقش مهمی در پاکسازی و بهسازی انسان دارد. شایان ذکر است که محبت ولایت اهل بیت (علیهم السلام ) مانند برگه‌یعبوری است که گویا با وجود آن نیاز به توقف در هیچ موقفی نبوده و بی رنج، از آن می‌توان عبور کرد. نیز نماز شب و روزه و انفاق و انجام واجبات و... رهایی بخش آدمی از نگرانی‌ها و ترس‌های قیامت است .

از مهم ترین و پیشینه دارترین مباحث علم عرفان، بحث از مراحل و منازل سلوک است. عارفان مسلمان از مراحل سلوک به مقامات، منازل، احوال، درجات، مواقف و... تعبیر نموده و برای تبیین هر یک از این مراحل اصطلاحی ایجاد کرده اند. در واقع، نخستین اصطلاحات عرفان اسلامی مربوط به بیان همین احوال و مقامات و دیگر مراحل سلوک است و گویا چنین بحثی پیشینه ای به بلندای خود عرفان دارد.عبارت های عارفان در بیان این مراحل همسان نیست. آنچه از ظاهر عبارت کتاب های عرفانی برمی آید این است که آنها، هم در شماره مقامات سلوک، و هم در ترتیب آن اختلاف دارند و حتی نه در سرآغاز منازل سلوک اجماعی هست و نه در سرانجام آن. در این مقاله سعی بر آن است که افزون بر بیان پیشینه بحث مقامات و تبیین معنای آن، گزارشی از نظریه های بزرگان عرفان در مورد تعداد، ترتیب، آغاز و انجام مقامات عرفانی ارائه گردیده و تا حد امکان علت اختلاف آنها در مقامات مورد بررسی قرار گیرد.