جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هرمنوتیک را به عام و خاص و فلسفی تقسیم کرده اند. شلایرماخر و دیلتای، طرفدار هرمنوتیک عام و هیدگر و گادامر از مدافعان هرمنوتیک فلسفی هستند. شلایرماخر و دیلتای به دنبال روش های عام برای فهم متون هستند، اما هیدگر و گادامر به تحلیل ما هیت فهم توجه دارند. گادامر با تالیف کتاب «حقیقت و روش» گام موثری در ارایه هرمنوتیک فلسفـی برداشتـه است. وی با نقـد متفکران گذشته روش را موجب نیل به حقیقت نمی داند، بلکه مـواجهه با متن را مـوجب فهـم آن می داند.برای گادامر شرایط امکان فهم اهمیت بسزایی دارد. از نظر وی عواملی چون تاریخمندی، زبان، پیشـداوری ها و گفتگوی با متن، امکان فهم متن را میسر می سازد.در این مقاله علاوه بر بررسی این عوامل به این نکته اشاره شده که لازمه تفکر گادامر نوعی نسبیت در فهم متن و محدودیت معرفت بشری است.

متون دینی، دارای ویژگی و خصوصیتی است که با سایر متون، تفاوتی اساسی دارد. برای فهم متون دینی، لزوم توجه به قصد و مراد گوینده یا مؤلف آن، کاملاً ضروری است. مفسران اسلامی نیز مقصود از فهم قرآن را کشف و دستیابی به مقصود خداوند می‏دانند. در این نوشتار، مدعا این است که دسترسی به معرفت و شناختی صحیح و معتبر در تمامی آموزه‌های دینی، امکان‌پذیر است؛ در برخی آموزه‌ها، شناخت قطعیِ معتبر و در پاره‌ای نیز ظنّ معتبر، قابل حصول است. برخی از معارف دین، با قطع و یقین، قابل شناخت هستند. این دسته از معارف، نظیر معارف عقلی و برخی گزاره‌های وحیانی مربوط به حوزۀ اصول دین و اخلاق، با تحلیل عقلانی و بهره‌گیری از روش صحیح، می‌تواند به شناخت و فهم یقینی نائل شود. از نظر قرآن کریم نیز این مدعا، قابل اثبات است؛ از جمله برخی از آیات، گویای این است که مردم می‌توانند از قرآن، درکی درست و فهمی معتبر و حجت داشته باشند. دسته‌ای از آیات، ما را به تدبر، تأمل و تفکر فرا می‌خواند. دسته‌ای از آیات قرآن، بیانگر تعلیم الهی است. همچنین قرآن کریم، پیامبر اکرمa را مبیِّن و مفسر قرآن کریم معرفی کرده و ما را به تبعیت از ایشان فرا می‌خواند. دسته­ای دیگر از آیات، اهداف نزول را بیان نموده و سرانجام آیات بیانگر شروط و موانع فهم قرآن، دلالت بر امکان فهم یقینی از متون دینی دارند.