جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بی‌تفاوتی» نسبت به دیگران به‌خصوص همسایه‌ها و بی‌اعتنایی به حوادث اجتماعی و سیاسی در جامعه از مسائلی است که امروزه با پیشرفت جوامع و توسعه شهرها و نیز دگرگونی ارزش‌ها، دامنه آن گسترش‌ یافته و بیشتر عرصه‌های زندگی مردم را تحت تأثیر خود قرار داده است. این نوشتار می‌کوشد با رهیافت اخلاقی و با روش اسنادی و تحلیل محتوا، ناروایی «بی‌تفاوتی» در روابط همسایگی را با بهره‌گیری از آموزه‌ها‌‌ی قرآن، حدیث و استدلال‌های عقلی بازخوانی کرده و دلایلی را برای تقبیح‌ رفتار «بی‌تفاوتی» ارائه کند تا زمینه‌ای برای اصلاح رفتارهای اجتماعی همسایه‌ها و فرصتی جهت ایجاد همدلی و همزبانی میان آن‌ها، فراهم کند. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد‌‌ که آموزه‌ها‌‌‌‌ی اخلاقی اسلام، بی‌تفاوتی را برنمی‌تابد. ناسازگاری «بی‌تفاوتی» با روح آموزه‌ها‌‌‌‌ی اسلامی و مخالفت با اصولی مانند: اصل مسئولیت، همبستگی اجتماعی، نظارت اجتماعی، اصل سودمندی و خیرخواهی، در کنار ناسازگاری با قواعد اخلاقی همچون: قانون تعمیم‌پذیری و قاعده زرّین، از دلایل ذکر شده در این مقاله است.

تحقیق حاضر، در صدد بررسی عوامل موثر بر رفتار نوع دوستانه در هنگام بروز یک موقعیت اضطراری و بحرانی می باشد. اینکه چه عواملی می توانند در چنین موقعیت هایی در مداخله و ارائه رفتار یاری گرانه، نقش تسهیل کننده یا مانع شونده ایفا کنند؛ با این هدف، به نظریه هایی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم درباره این موضوع به بحث پرداخته بودند، مراجعه شد. نظریه هایی همچون شهرگرایی، نهادگرایی، غفلت جمعی، لوث مسوولیت و رفتارگرایی چارچوب نظری پژوهش را تشکیل داده و فرضیات تحقیق از آنها استخراج شدند. روش تحقیق، پیمایش و تکنیک مورد استفاده، مصاحبه به کمک پرسشنامه محقق ساخته با سوال های بسته می باشد. جامعه آماری تمامی شهروندان بالای 18 سال شهرستان همدان بود که بر اساس سرشماری سال 1392 مرکز آمار ایران 889583 نفر ذکر شده است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر محاسبه گردید. نحوه نمونه گیری، ترکیبی از روش خوشه ای و تصادفی است. بدین صورت که مناطق مختلف شهری بر اساس عرف اقتصادی ـ اجتماعی به سه طبقه تقسیم و در مرحله اول بر اساس نمونه گیری خوشه ای، از هر طبقه پنج منطقه انتخاب شدند و در مرحله بعد، با استفاده از نمونه گیری تصادفی پاسخگویان انتخاب شدند. یافته های تحقیق و آزمون های آماری مربوطه نشان داد که بین نهادگرایی (0.41-)، شهرگرایی (0.72-)، غفلت جمعی (0.37-)، لوث مسوولیت (0.27-) و رفتارگرایی (0.56-) و نوع دوستی رابطه معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر؛ نهادگرایی، شهرگرایی، لوث مسوولیت، غفلت جمعی و تعلق به اصول رفتارگرایی باعث کاهش میزان نوع دوستی در افراد می گردد.