جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده رساله/پایان نامه :دانش روان‌شناسی رابطه مستقیمی با دین دارد. به همین سبب بنیان‌گذران این دانش، همواره به بررسی مسأله دین و تأثیر آن بر روان انسان پرداخته‌اند. از میان آنان می‌توان از ویلیام جیمز آمریکایی و کارل گوستاو یونگ سوئیسی نام برد. در این پژوهش، با مطالعات متعددی که در حوزه اندیشه‌های این دو روا-شناس انجام گرفت به بیان دیدگاه هر یک از آنان در باب اصول روان‌شناسی، منشأ دین، تعریف دین، تجربه دینی و کارکرددین پرداخته شده است.بر این اساس، در اصول روان‌شناسی تاکید هر دو بر ناحیه ناخودآگاه روان انسان است. در باب منشأ دین جیمز به دنبال منشأ دینداری در ناحیه نیمه هشیار روان آدمی است و یونگ منشأ دین را در ناحیه ناخودآگاه جمعی و محتویات آن (کهن الگوها) دنبال می‌کند. در حوزه تعریف دین هر دو روان‌شناس دین را امری قدسی، بلاواسطه، واقعی و ... می‌دانند و دارای رویکردی جوهری به دین می‌باشند. در موضوع تجربه دینی، جیمز از دو گونه تجربهدینی و عرفانی سخن می‌گوید ولی یونگ تنها از تجارب دینی. در باب کارکرد دین، هر دو روان‌شناس نگاهی مثبت به دین داشته و آن را سبب سلامت روان آدمی می‌دانند.

کارل گوستاو یونگ، روانشناس سوئیسی، پس از تحقیق در میان اقوام و ملل مختلف به این نتیجه رسید که در ساختار شخصیت انسان به جز خودآگاه و ناخودآگاه فردی، بخش دیگری وجود دارد که می توان آن را ناخودآگاه جمعی نام نهاد. وی معتقد بود که ناخودآگاه جمعی حاوی خاطرات و رفتار نژادی است که فرد آنها را از اجداد خود به ارث می برد و این تجربیات و خاطرات خود را به صورت کهن الگو یا آرکی تایپ در اسطوره ها و متون عرفانی و برخی رویاهای خاص نمایان می سازد.الهی نامه عطار، یکی از آثار برجسته ادب فارسی می باشد که ضمن بیان نکات مهم عرفانی به جنبه های مختلف تعلیم و تربیت توجه داشته است. از آنجایی که در میان آثار ادبی، متون عرفانی یکی از بهترین زمینه های ظهور صور ازلی است؛ عطار نیز مانند بسیاری از شاعران و نویسندگان در سرودن این اثر به طور ناخودآگاه از کهن الگوهای مختلف که از ناخودآگاه جمعی نشات می گیرد، تاثیر پذیرفته است. در مقاله حاضر به تحلیل آرکی تایپی سه حکایت عرفانی الهی نامه عطار پرداخته شده که در آن کهن الگوهایی از قبیل خود، آنیما، آنیموس، سایه، نقاب، سفر، پیر دانا، عبور از آب، عبور از آتش، تولد ثانوی و ماندالا را می توان یافت.