جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 21
معناداری گزاره های دینی (نقد و بررسی ملاک تحقیق پذیری)
نویسنده:
محسن نقدعلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
پیش فرض معناداری نزد گذشتگان یکی معنادار بودن مفردات و دیگری رعایت نکات و قواعد نحوی و دستوی است، ولی امروزه یکی از مسائل عمده در معرفت شناسی دینی اثبات معناداری گزاره های دینی است و معنادار بودن و بی معنایی این گزاره ها به سرنوشت و سعادت بشر گره خورده است. در واقع در کلام سنتی تعیین صدق و کذب گزاره های دینی محل اصلی مناقشه بود و هیچکس در اصل معناداری گزاره های دینی تردید روا نمی داشت، اما با پیدایش مکتب پوزیتیویسم منطقی عده ای از فلاسفه تحلیل مشرب اصل معناداری گزاره های دینی را مورد تردید قرار دادند و با ارائه معیاری به نام اصل تحقیق پذیری مدعی شدند که گزاره های دینی فاقد محتوا و مضمون معرفت بخش اند و بر هیچ امر واقعی دلالت ندارند و از اینرو حکم یا تصدیق به معنای دقیق کلمه به شمار نمی آیند. پوزیتیویسم منطقی به سرعت به مکتبی فراگیر تبدیل شد ولی به همان سرعتی که در ابتدا رشد کرد با مواجه شدن با مشکلات متعدد تقریبا از میان رفت، هر چند تاثیراتی بر نحوه تفکر و استدلال و منطق زبان گذارد. اصلی ترین آموزه آن مکتب یعنی اصل تحقیق پذیری معنا گزاره های متافیزیک، اخلاق و الهیات را مورد هجوم قرار داد. اینها مدعی شدند که این گزاره ها نه تحلیلی اند و نه به لحاظ تجربی تحقیق پذیر پس فاقد معنای شناختاری اند و مضمون معرفت بخش ندارند. البته در این میان پاره ای از فیلسوفان تحلیلی مشرب معیارهای دیگری برای معناداری ارائه دادند، از جمله برخی معیار کم ادعاتر تائید پذیری و برخی نیز معیار ابطال پذیری را به میان آوردند و عده ای نیز نظریات غیر شناختاری و کارکرد گرایانه را در باب گزاره های دینی مطرح نمودند. باید توجه داشت که ملاک تحقیق پذیری و جانشینهای تجربی آن نمی تواند ملاک معناداری گزاره های دینی باشد و برای بررسی معناداری این گزاره ها از ملاک واحدی نمی توان استفاده کرد و اگر چه برخی از گزاره های دینی ناظر به واقع و واجد مضمون معرف بخش اند، ولی این گزاره ها می تواند سمبلیک (نمادی)، تمثیلی و ... باشد.
بررسی روش شناختی تطبیقی اندیشه کلامی صدوق و مفید
نویسنده:
محمد علی نیازی، احمد محمودی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,
چکیده :
متکلمان اسلامی در اثبات عقاید دینی و پاسخ به شبهات بر منهج واحد و روش خاصی سیر ننموده‌اند. از این‌رو، در این مقاله سعی شده است روش کلامی صدوق و مفید و مبانی روش کلامی این دو متکلم نامدار شیعی که یکی نماینده مکتب قم و دیگری نماینده مکتب بغداد بوده‌اند، بررسی و تطبیق گردد و بدین ترتیب، جایگاه عقل و نقل نزد این دو اندیشمند کلامی روشن شود. سپس، میزان بهره‌گیری این دو متکلم از عقل و نقل در تبیین مسائل اعتقادی و پاسخ به شبهات ارزیابی و اثبات می‌شود که صدوق برخلاف مفید، روش نقل‌گرایی را در اثبات عقاید دینی ترجیح داده است، اما نه به این معنا که عقل را نادیده گرفته باشد، بلکه از احادیث و روایاتی که به نوعی از استدلال‌های عقلانی برخوردار است، استفاده می‌کند، لکن مفید با توجه ویژه به عقل و رویکرد عقل گرایانه، به اثبات گزاره‌های دینی و دفاع از آن می پردازد. در اثبات این ادعا، از تمسک به کلیات پرهیز و با استناد به آثار این دو اندیشمند، این مدعا ‌اثبات شده است.
صفحات :
از صفحه 77 تا 94
زبان وحى
عنوان :
نویسنده:
ابوالفضل ساجدى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
زبان وحى داراى ويژگى هايى است كه روشن نمودن آن ها از طرفى به فهم و تفسير دقيق تر آن كمك مى نمايد و از طرفى، پاسخ برخى از ترديدها و سؤالات در مورد اعتبار وحى را فراهم مى آورد. پرداختن به تمام ويژگى هاى زبان وحى فراتر از گنجايش يك مقاله است، لذا در اينجا از ميان ويژگى هاى مختلف آن دو نمونه مهم مورد بحث قرار مى گيرد: 1. واقع نمايى يا شناختارى بودن گزاره هاى وحيانى 2. چند بُعدى بودن آن ها. بر اين اساس، اين مقاله در دو بخش ارائه مى شود. بخش اول، به تبيين نخستين ويژگى مى پردازد. نظريات غيرشناختارى گزاره هاى دينى را غير واقع نما و بدون پشتوانه واقعى مى دانند. آن ها غالبا نگاهى ابزارانگارانه به دين دارند و به واقعيت داشتن يا نداشتن مداليل گزاره هاى وحيانى كارى ندارند. شناخت و بررسى رويكردهاى غيرشناختارى به زبان دين از اهميت ويژه اى برخوردار است، به اين دليل كه از يك سو، به ميان تهى بودن گزاره هاى وحيانى مى انجامد و از سوى ديگر، طيف وسيعى از ديدگاه هاى امروزين حاكم در حوزه زبان دين را در برمى گيرد. در اين مقاله، ابتدا مراد از غيرشناختارى بودن گزاره ها و سپس بررسى مختصر اين ديدگاه ها و امكان تطبيق آن ها بر زبان قرآن بيان مى گردد. در اين قسمت، ادله درون دينى و برون دينى بر واقع نمايى گزاره هاى قرآنى ارائه مى گردد. بخش دوم، به تبيين ويژگى دوم اختصاص دارد. در اين بخش، چند بُعدى بودن گزاره هاى اِخبارى در دين، اهميت ويژه بُعد احساسى در گزاره هاى دينى و غفلت برخى از دين شناسان غربى از بُعد اِخبارى گزاره هاى دينى مورد بحث قرار مى گيرد.
زبان دین در تفکر فلسفى ملاصدرا
نویسنده:
منصور نصیرى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مقاله حاضر به بررسى دیدگاه ملاصدرا درباره زبان دین و نیز رابطه صفات الهى با ذات خدا و معناشناسى و تفسیر گزاره هاى دینى، به ویژه گزاره هاى ناظر به صفات الهى مى پردازد. پیش از ورود به مباحث اصلى، به بررسى مبانى فلسفى ملاصدرا در بحث از زبان دین پرداخته شده است؛ مباحثى نظیر اصالت وجود، اشتراک معنوى وجود، تشکیک در وجود و مراتب هستى و انسان. در پایان مقاله نیز اشاره اى به روش شناسى تفسیر گزاره هاى دینى از دیدگاه ملاصدرا رفته است. وی در بحث از رابطه صفات و ذات دیدگاه هاى گوناگون در این باره را بررسى و به عینیت صفات با ذات الهى تأکید مى کند. در بحث از تفسیر گزاره هاى دینى با بررسى دیدگاه هاى گوناگونى همچون حمل متواطى، اشتراک لفظى و الهیات سلبى معتقد به «حمل تشکیکى» مى شود. و در بحث از روش شناسى تفسیر گزاره هاى دینى به نکات مهمى اشاره مى کند که در تفسیر درست و عمیقِ گفتار خداوند تأثیر زیادى دارند.
دین و اخلاق
عنوان :
نویسنده:
ریچارد جى مو
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
نسبت بین دین و اخلاق، مورد علاقه خاص و دیرینه فلاسفه بوده است. على‏ رغم وجوه مشترک فراوان بین این دو حوزه، چگونگى درک رابطه معقول این دو، پرسشى است که بحث‏هاى فراوانى برانگیخته است. مسأله «مرجعیت الهى و زندگى اخلاقى»، جاذبه خاصى در مباحث فلسفى داشته است. اگر خدایى وجود دارد، ما چگونه باید به منزلت اخلاقى دستورات او پى ببریم؟ آیا معیارهایى اخلاقى وجود دارند که حتى خدا هم ملزم به پذیرفتن آن‏ها باشد؟ یا این‏که امر خداوند به چیزى، آن را به تکلیف اخلاقى مبدل مى‏ کند؟ متفکران سکولار تأکید کرده ‏اند که این پرسش‏ها معضل و بن‏ بستى جدى در برابر هر نظام اخلاقى مبتنى بر دین ایجاد مى‏ کنند: یا معیارهاى اخلاقى مستقل از اراده خدا هستند که در نتیجه، مرجعیت خداوند، برتر نخواهد بود، و یا اراده خدا دل‏ خواهانه است؛ یعنى آنچه که اخلاق به نظر مى ‏رسد، در واقع، عبادت یک قدرت است. بسیارى از علماى اخلاقِ دینى با استدلال بر درک دستورات اخلاقى الهى به عنوان تجلیات پیچیدگى‏ها و برترى‏هاى صفات لایزال الهى، از پذیرفتن این بن‏ بست امتناع ورزیده ‏اند. تأثیر دین بر هویت اخلاقى نیز بسیار مورد بحث بوده است. گروه‏ هاى مختلف سکولار تأکید کرده‏ اند که مذهب موجب کمال اخلاقى نخواهد شد. متفکران دینى از طریق بررسى شیوه‏ هاى شکل‏ گیرى تصور انسان از کمال اخلاقى، توسط جهان‏ بینى کلى ‏تر وى، واکنش نشان داده‏ اند. اگر بر این باور باشیم که خدایى وجود دارد که معارف اخلاقى مهمى در اختیار ما قرار داده است، این باور بر شیوه‏ هاى درک ما از این‏که چه چیزى باید به عنوان رویکردى «کامل» و «عقلانى» به سوى تصمیم گیرى اخلاقى تلقى شود، تأثیر خواهد گذاشت.
درآمدى بر نظریه فقه و فطرت
نویسنده:
عباسعلى مشکانى سبزوارى، غلامعلى اسماعیلى کریزى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
چکیده :
یکى از اقدامات ضرورى در خصوص توسعه فقه، توسعه منابع آن است. توسعه منابع در دو جهت کیفى و کمى امکان پذیر است. در توسعه کیفى، نوع نگاه و برداشت از منابع، موضوع بحث است. اما در توسعه کمى، بحث بر سر این است که آیا منابع فقه در چهار منبع کنونى محصور است و یا از منابع دیگرى نیز مى توان در استنباط و استخراج احکام بهره جست؟ فطرت به عنوان یار دیرپا اما مغفول عنه عقل، یکى از نمونه هاى قابل بحث و بررسى است که آیا قابلیت منبع قرار گرفتن براى فقه و احکام دینى را دارد یا خیر؟ مقاله حاضر به تبیین کارکردهاى گوناگون علمى و عملى فطرت در سه مقوله پیشینى، میانى و پسینى مى پردازد. در کارکرد پیشینى، فطرت به مثابه کشتزارى مستعد، زمینه و پیش زمینه فعالیت و ثمربخشى منابع چهارگانه کتاب، سنت، اجماع و عقل را فراهم مى کند. در کارکرد میانى، فطرت فى الجمله در کنار منابع چهارگانه قرار گرفته و منبع فهم برخى از آموزه هاى دینى است. در کارکرد پسینى، فطرت معیار و ملاک صحت گزاره ها و آموزه هاى استنباطى دینى است.
صفحات :
از صفحه 107 تا 121
چگونگی ارتباط میان بایدهای اخلاقی و است های علمی و فلسفی از دیدگاه اندیشمندان معاصر و علامه طباطبایی
نویسنده:
عبدالمجید طالب تاش
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,
چکیده :
در اروپا، پیرامون گونه ارتباط میان علم و دین و به تبع آن چگونگی ارتباط علم با اخلاق و خاستگاه باید و نبایدهای اخلاقی گرایشی به وجود آمد که از هیوم فیلسوف اسکاتلندی آغاز شد. جداانگاری حوزه های علم و اخلاق بسامد داعیه هایی بازنگرانه نسبت به رابطه خداوند با جهان است که گزاره های دینی و اخلاقی را برخاسته از احساسات درونی انسان به شمار می آورد و جداافکنی آن از واقعیات عینی و خارجی را پی گیری می کند. از این نظر گاه عقل در کشف گزاره های اخلاقی ورود ندارد. زیرا منطقی نبوده و مسئول صحیح و غلط نیستند. هر چند این گرایش مورد پذیرش اندکی از اندیشمندان مسلمان نیز واقع شده است، اغلب نزدیک به اتفاق اندیشمندان مسلمان با این تفکر مخالفت ورزیده اند و در نادرستی آن به استدلال پرداخته اند. این گروه بر این باورند که هر چند اخلاق از علم و فلسفه زایش منطقی نمی یابد، اما اصولا ارائه یک گزاره اخلاقی بدون پشتوانه حقیقت عینی امکان پذیر نیست. از نظر اندیشمندان مسلمان میان بایدهای اخلاقی و هست های علمی و فلسفی ارتباط تقدمی و تاخری وجود دارد؛ به این معنا که انسان پس از آگاهی نسبت به حقیقت علمی و نفس الامری به کمک عقل نظری، راه رسیدن به آن حقیقت عینی را در عالم واقع با استمداد از عقل عملی کشف می کند. آن گاه در قالب گزاره های توصیه ای و بایدهای اخلاقی بیان می کند. این گروه در حقیقت تولید ارزش از دانش را نه به معنای تولید منطقی که مبتنی بر دو گزاره یکی علمی و دیگری اخلاقی دانسته اند. از منظر آنها عقل عملی به عنوان یک ابزار پسینی از نیروی عقل نظری به عنوان ابزار پیشینی استمداد می جوید و به توصیه های اخلاقی دست می یابد و در قالب بایدها و نبایدها ارائه می دهد و این همان ارتباطی است که میان علم و فلسفه با اخلاق وجود دارد. چرا که عقل عملی بدون علم و اندیشه نمی تواند حکمی را اعتبار و صادر نماید.
صفحات :
از صفحه 79 تا 98
زبان قرآن از منظر کارکردشناختی
نویسنده:
محمدباقر سعیدی روشن
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
در این مقاله پس از تعریف زبان دین، زمینه های طرح آن و تعریف زبان قرآن، نقش و کارکرد زبان از دو منظر تاثیرگذاری و معرفت بخشی (جنبه ارتباط و حکایت مفاهیم دینی از واقعیات عینی) بررسی می شود، از این رو محور اصلی مقاله تحلیل نقش دوگانه معرفت بخشی و انگیزه بخشی زبان قرآن و دلایل توجیهی آن است. از این رو نخست اشاره می شود که غایت دین، هدایت انسان است، اما این هدف بدون ربط با واقعیت تحقق نمی یابد. در ادامه محتوای دین در دو سنخ گزاره ها و آموزه ها معرفی می شود. آنگاه مساله ارتباط دین و اخلاق و عدم تساوی آنها بیان می شود. سپس با تبیین دو خصوصیت توام واقع گرایی و تحول آفرینی گزاره ها و آموزه های قرآن، چگونگی ارتباط با واقعیت در هریک از این دو سنخ جمله ها، توجیه و برای آنها استدلال آورده می شود.
صفحات :
از صفحه 163 تا 190
خردورزی در هندسه معرفتی تفسیر سوره حجرات
نویسنده:
نیکو دیالمه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,
چکیده :
تعارض تعقل و تعبد محصول تصوری ناصواب از درک جایگاه عقل در نظام معرفتی دین و بیگانه شدن از معارف خالص وحیانی است. گرچه برخی تعالیم کتاب الهی جنبه تعبدی داشته و از دسترس عقل متعارف بیرون است، لکن تامل در آیات نشان می دهد که این امر به مفهوم گریز از تعقل و خردورزی نیست. هندسه معرفتی سوره حجرات که متضمن آداب و سبک زندگی دینی است، یک هرم چند وجهی است که وجهی از آن به ادب بندگان با حق تعالی، وجهی دیگر به ادب پیروان با رسول خدا (ص) و وجهی به ادب اهل ایمان با یکدیگر نظر دارد، آنچه در راس این هرم می درخشد خردپذیری گزاره های آن و سوق دادن مخاطبان به تعقل در جریان تعبد است. این مقاله با تاملی در مفردات، مضامین و سیاق سوره، در کنار اسلوب بیان نشان می دهد که چگونه این آیات، از سویی دارای گزاره های خردپذیر است و از سوی دیگر خرد انسانی را در دستیابی به حقایق، مدد و در جهت شکوفایی آن بسترسازی می کند. تعلیل احکام، تشبیه محسوس، وضع احکام اعتباری، تغییر خطاب، و مرزبندی مفهومی شیوه های این بسترسازی است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 66
بررسی و نقد دیدگاه ویتگنشتاین متأخر در باب زبان دین
نویسنده:
محمود کریمی,رحیم امرایی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران,
چکیده :
یکی از مسائلی که در حوزه دین شناسی در قرون اخیر در غرب مطرح شده، دین و زبان مربوط به آن است. معناشناسی صفات الهی، مشکل تعارض علم و دین، پیدایش مکاتب فلسفی معارض چون پوزیتیویسم و پوزیتیویسم منطقی از عواملی است که بحث زبان دین را در میان فلاسفه و متکلمان مطرح کرد. معرفت بخشی در گزاره های دینی از چالش های شایان توجه دین پژوهی معاصر در زبان دین است و از پرسش معناداری یا بیمعنایی و نگرش های پوزیتیویسمی اهمیت فزون تری دارد. در این باب، ویتگنشتاین در دو مرحله از حیات فلسفی خود دو رأی کاملا متفاوت را ابراز نموده است. در تلقی نخست، یعنی نظریه تصویری معنا، زبان، تصویری از واقعیت امور است. وی در دیدگاه دوم، یعنی نظریه کاربردی معنا، بازی های زبانی را مطرح کرد. مقاله حاضر ضمن تبیین نظریه بازی های زبانی با مراجعه به منابع اصلی، به نقد آن می پردازد.
صفحات :
از صفحه 5 تا 17
  • تعداد رکورد ها : 21