جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله می کوشد ساختار روایت قصه مرغان شیخ اشراق را،‌ از دو جنبه نحوی و کلامی، مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، ابتدا ضمن تعریفی از روایت و داستان، متن را از دیدگاه نحوی بررسی می کند و ضمن تجزیه متن به کوچکترین واحدهای روایی (گزاره ها)، شمایی کلی از طرح روایت، سازه های آن و نظم آنها ارایه می دهد. سپس با توجه به جنبه کلامی روایت، مسایل مربوط به راوی و دیدگاه او، وجه و زمان سخن بررسی می شود و در پایان به نتایج زیر دست می یابد:متن، متنی روایی است مبتنی بر سخن (و نه داستان) متشکل از چند گزاره و دو پی رفت. متن در کلیت خود و در هر یک از پی رفتها از طرحی مبتنی بر نظم منطقی و زمانی پیروی می کند. متن فاقد دیدگاه است و من راوی، در مقام خطیب، به کمک منطق خاصی از مکالمه، که ویژه این نوع سخن (خطابه) است، داستانی را روایت می کند. این داستان (رویا) پی رفت اصلی روایت است که من راوی، آن را با استفاده از دیدگاه های گوناگون و وجوه مختلف بیان، روایت می کند و به دلیل همین ویژگی رویاگونه داستان، زمان روایت از زمان داستان طولانی تر است، در صورتی که زمان کل متن روایت، منطبق با زمان داستان است.

در این مقاله از میان عناصر داستان، به بررسی راوی، ویژگیها و زاویه دید وی در رمان آتش بدون دود، اثر «نادر ابراهیمی» پرداخته می شود. براین اساس، ابتدا تعریفی از روایت ارایه شده، پس از تعریف راوی -که از کلیدی ترین عناصر داستان به حساب می آید و سازمان بندی داستان تا حد زیادی در گرو آن است - از میان انواع زاویه دید، «تک گویی درونی» و انواع آن - که از راههای دسترسی به ذهن شخصیت های داستان است - بررسی می گردد. از آن جا که رمان آتش بدون دود را راوی «دانای کل» روایت می کند، ویژگیهای این راوی در رمان بیان شده است و سپس به چگونگی استفاده راوی دانای کل از انواع تک گویی ها و تغییر کانون دید به روایت داستان پرداخته و ویژگیهای خود را همچون یک شخصیت داستانی، آشکار ساخته است و آمیخته ای از روایت کلاسیک و مدرن را به صورتی به نمایش می گذارد که گاه، «آتش بدون دود» را به رمانهای پست مدرن نزدیک می کند.

مقاله حاضر به بررسی و تحلیل عناصر داستانی فرائدالسلوک می پردازد و مباحثی مانند اوصاف قصه و داستان، نوع داستان، حجم، زبان، گفتگو، شخصیت، راوی و گویندگان، زاویه دید، کنش داستانی، زنجیره مشترک بن مایه داستان ها، نتایج اخلاقی و زمان و مکان مورد کنکاش قرار می گیرد. در داستان ها و قصه های فرائدالسلوک خصوصیاتی چون تاکید بر حوادث، محکم نبودن روابط علت و معلولی میان رویدادها، مطلق گرایی، ختم شدن به نتایج اخلاقی، تغییر ناپذیری شخصیت ها، کیفیت روایت، بن مایه های مشترک و فرضی بودن زمان و مکان دیده می شود. مجموعا 58 داستان در فرائدالسلوک وجود دارد. داستان های اصلی ابواب، بلندتر از داستان های فرعی است. گفتگو بیشتر میان اشخاص اصلی داستان ها برقرار می شود. اختصاصات زبانی نثر فنی قرن 6 و7 در این اثر دیده می شود. در داستان های این اثر از 289 شخصیت استفاده شده است. بیشترین شخصیت ها از حیوانات (29 درصد)، مردان و پسران (5/19درصد) و صاحبان مشاغل (14درصد) استفاده شده است. گویندگان اصلی داستان ها عبارتند از:نویسنده کتاب که 31 درصد داستان ها را نقل می کند.17درصد داستان ها توسط بهروز از شخصیت های داستانی، 9درصد توسط پسر بازرگان و 5 درصد توسط قصیر از شخصیت های دیگر داستانی، نقل می گردد. راویان اصلی اغلب ناشناخته اند و جز دو داستان که راویان معینی دارد، سایر داستان ها با عباراتی مانند «شنیدم، گویند، آورده اند و اصحاب تاریخ و ارباب حکایات»روایت می شود. زاویه دید داستان ها اغلب سوم شخص است. 45 درصد داستان ها دارای کنش و 55 درصد فاقد کنش است، بن مایه های مشترک (دو عنصر وابسته، یک عنصر متضاد و واسطه) در این کتاب بسامد زیادی دارد. همچنین 95 درصد داستان ها دارای نتایج و توصیه های اخلاقی است و 5 درصد فاقد این امر است. تنها در 7درصد داستان ها به حوادث خارق العاده اشاره شده، 38 درصد داستان ها دارای زمان و 70 درصد دارای مکان است.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

فاصله راوی از رویدادها و شخصیت ها و روایت شنو، از متنی به متن دیگر متفاوت است و این فاصله امکان دارد از نظر بعد زمانی، حضور جسمانی و عقلانی و اخلاقی و یا عاطفی باشد؛ برای مثال، راوی خشم و هیاهو بدون تردید از بنجی باهوش تر است. در داستان بچه مردم نوشته جلال آل احمد، هر چه داستان به پیش می رود، روایت شنو (مخاطب) بیشتر با راوی (زن) مخالفت می کند. در داستان حضرت یوسف (ع)، شخصیت یوسف از دیگر برادران وارسته تر است. نگارندگان پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، ضمن ادغام مفاهیم و اندیشه های مطرح در رویکردهای شناختی و زبان شناختی، کوشیده اند درک و فهم خود را از ماهیت بررسی رابطه راوی با روایت شنو و رویدادها و شخصیت ها در ادبیات داستانی با فهرستی محدود (اما دقیق) از متون داستانی ایرانی و خارجی نشان دهند. نتایج پژوهش نشان می دهد که در علم روایت شناسی و ادبیات داستانی، بین راوی و رویدادها و شخصیت ها، از جنبه های مختلف تفاوت وجود دارد.

این مقاله به بررسی گونه های روایتی و دیدگاه (Le Point de vue) بر اساس روشهای علمی پیشرفته در ادبیات (روش ژپ لینت و لت) و کاربرد آن بر روی آثار نویسندگان ایرانی و فرانسوی (بهرام صادقی، محمد هادی محمدی، صمد بهرنگی، هوشنگ مرادی کرمانی و آلبر کامو) می پردازد. قسمت پایانی مقاله ترجمه آزاد از کتاب Essaie de Yypolgie Narrative "point de vue " Le می باشد که البته، ترجمه خط به خط نیست و برای درک بهتر روش لینت ولت صحنه هایی از کتاب «بیگانه» ی آلبرکامو نیز به آن افزوده شده است.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

از مهم ترین ویژگی های شعر مهدی اخوان ثالث (1307-1369) روایی بودن آنهاست؛ اما آنچه به شعرهای روایی او برجستگی ویژه ای می بخشد و آن را از آثار شاعران معاصرش متمایز می سازد، شیوه ها و شگردهای او در روایت است. وی در شعر از عنصر روایت به گونه ای خاص استفاده کرده است که با وجود نقش برجسته بسیاری از شگرد (تکنیک) ها، ساختار روایی شعر هرگز لطمه ای به جوهر شعر نمی زند. به عبارت دیگر، در آثار او بیش از آنکه شعر در خدمت روایت داستانی قرار گرفته باشد، عناصر داستانی و روایی به خدمت شعر درآمده اند. این مقاله به بررسی و تحلیل شگردهای روایت شامل: شخصیت پردازی، گفت وگو، توصیف، فضاسازی، شیوه آغاز روایت ها، شیوه های بیان نمایشی، نقطه اوج و فرود، مرحله گذار در منظومه های روایی اخوان ثالث می پردازد و کارکرد ویژه هر یک را در شعر او نشان می دهد.

در این مقاله، 21 مقامه از مقامات حمیدی (تالیف 551 ق) قاضی حمیدالدین بلخی (فو 559 ق) بررسی شده، اما مطالعه دو مقامه شش و چهارده به دلیل تمایزات آشکار ساختار پیرنگ با سایران، به آینده موکول شده است. ساختار پیرنگ هر مقامه، شامل ده کارکرد است که با افزایش و کاهش در آن گسترش می یابد. در واقع هدف اصلی این مقاله، بیان تعریفی منسجم از قواعد نوع ادبی مقامه در ادبیات فارسی است. رویکرد مورد نظر در این پژوهش، برگرفته از دیدگاه ولادیمیر پراپ (1895-1970 م) در ریخت شناسی قصه های پریان (1928 م) و پیوند آن با آموزه های روایت شناسی است.