جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از مشکلات طاقت فرسائی که جامعه امروز ما با آن رو به‌ رو است، مسئله تشکیل خانواده و ازدواج جوانان است که روز به روز به‌ صورت پیچیده‌ تر و پر دردسرتری در می آید. در حالی که راه حل این مشکل بزرگ در اسلام به روشنی ارائه شده است و ما به منزله کسانی هستیم که در کنار سرچشمه زلال، تشنه و از تشنگی رنج می‌ بریم. «شیوه همسری در خانواده نمونه» نوشته آیت الله ناصر مکارم شیرازی، اشاره‌ هائی به انواع مشکلات این مسأله و سپس شرح گوشه‌ های جالب و ظریف و آموزنده‌ ای از زندگی پر افتخار علی علیه السلام و بانوی اسلام فاطمه زهرا علیها السلام به عنوان رهنمونی برای حلّ آنها دارد. به این ترتیب هم به «دردها» اشاره شده، هم به «طرق درمان».

مقاله حاضر به بررسی اخلاق اجتماعی و آداب و رسوم لوطیان در دوره قاجار می پردازد. لوطی گری بخشی از زنجیره ای است که، در نظر، با فتوت آغاز می شود و در اصناف بازار و عیاری نمود می یابد. هر چند این نمود خارجی نیز در دوره هایی تحول و توسعه می یابد اما، در سراشیبی زوال، تبدیل به لوطیان می شود و در سده حاضر با ارجاع به متون مارکسیستی به لمپن ها تغییر شکل می دهد. برداشت های متفاوت و گاه معارض از اصطلاح لوتیان/ لوطیان وجود دارد: از لوت به معنای «پابرهنه» تا لوط به معنای «منحرف». لوتی به معنای «داش مشتی» نیز برای ارجاع به بی نیازی لوطیان به کار می رود. در این مقاله، ضمن توضیح این برداشت ها، به اخلاق لوطیان پرداخته می شود و تمایز آنان با پنطی ها ذکر می شود و به طور مشخص پوشش و اجزای لباس لوطیان، آداب لوطی گری، لهجه و زبان لوطیان، بازی ها و سرگرمی های آنان، و نام های لوطیان بررسی می شود. در پایان مقاله، از مراسم مذهبی لوطیان بحث می شود و روایتی از هم چشمی های لوطیانه در مراسم عزاداری محرم و زد و خوردهای آنان ارائه می شود.

برخی بر این باورند که با توجه به رشد روزافزون جهانی شدن، هویت های خرد قومی ناگزیر در فرهنگ واحد جهانی مستحیل خواهند شد. اما گروهی دیگر معتقدند که جهانی شدن نه تنها باعث از بین رفتن قومیت ها نخواهد شد، بلکه با ابزاری که در اختیار آنها قرار می دهد، موجبات رشد خودآگاهی قومی را فراهم کرده، منجر به تقویت جنبش های قومی می شود؛ لذا برای بررسی تاثیر جهانی شدن بایستی مولفه های هویت قومی بررسی شود. در این مقاله فرهنگ هویت های قومی بررسی و این فرضیه طرح شده که جهانی شدن در کوتاه مدت، هویت های قومی را برجسته می سازد و ممکن است به جنبش های قومی نیز منجر شود، اما در نهایت به همانندسازی خرده فرهنگ ها در فرهنگ مسلط منجر خواهد شد؛ این فرآیند همانندسازی با فراز و فرود همراه خواهد بود. فرهنگ های دارای ویژگی های ذیل در فرهنگ مسلط ادغام نمی شوند: قدرت و حمایت دولتی، وجود میراث غنی مکتوب، پیوستگی با مذهب، عدم انحصار به یک کشور خاص، وجود پتانسیل های جهانی. فرهنگ و زبان خاص هر یک از اقوام ایرانی ـ به جز زبان فارسی ـ این مولفه ها را ندارند یا در آن ضعیف هستند.افول زبان و آداب و رسوم اقوام، لزوما به معنای اضمحلال هویت قومی نیست و افراد آن قوم می توانند تعاریف جدیدی از هویت قومی خویش بیان کنند.

از آنجایی که هیوم زیبایی را احساسی لذت بخش می داند که از برخی کیفیات عینی محتمل ایجاد می شود، برای رفع اختلافات ذوقی نمی تواند به کیفیت عینی مشخصی اشاره کند. از همین رو او حکم مشترک داوران راستین را به عنوان معیار ذوق مطرح می کند. خود هیوم می پذیرد که علی رغم کارایی این معیار، هنوز دو عامل مزاج شخص و آداب و رسوم افراد نوعی نسبی گرایی محدود را در داوریهای ذوقی موجب می شود. بررسی دقیق تر نشان می دهد که این معیار تنها در داوری های ساده و غیر مقایسه ای می تواند مفید واقع شود. اما در داوری های مقایسه ای، آنجایی که صحبت از برتری هنرمندی بر هنرمند دیگر است، این معیار نمی تواند چندان موثر و کارا باشد. اگر زیبایی احساس لذت بخش است، هر شخصی احساس خود را معتبر می داند و حاضر نیست احساس دیگری را جایگزین آن کند.

در این مقاله خواهم کوشید که با روشی تحلیلی - انتقادی، ابتدا با تکیه بر تحلیل انتقادب هنری سیجویک از اخلاق مبتنی بر فهم عرفی - که وی آن را «شهودگروی جزمی نگرانه» نامیده است- و نیز با بیان اصول اخلاقی ای که وی آنها را بدیهی و کاملا معتبر دانسته است، تحلیلی از مفاد شهودگروی اخلاقی وی به دست دهم و سپس با تاملاتی انتقادی در اصول اخلاقی بدیهی و کاملا معتبر مورد نظر سیجویک نشان دهم که آیا آن اصول به راستی اصولی بدیهی و کاملا معتبرند یا اینکه فاقد بداهت و اعتبار مطلق اند و سیجویک آن ها را به خطا اصولی بدیهی و کاملا معتبر انگاشته است؟

انسان شناسی و روان کاوی - هر دو - رفتار انسانها را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند و در این راستا، سعی می کنند به قوانین عمومی این حوزه دست یابند و بر پایه تحقیقاتی که اغلب در اروپا و آمریکای مرکزی انجام شده، تاکنون به نکات جالبی دست یافته اند. انسان شناسی این کار را مستقیما انجام نمی دهد بلکه دست یابی و اطلاعات بینا فرهنگی و شناسایی عوامل فرهنگی را پیش شرط تحقیقات راوان کاوانه می داند. این نگرش انسان شناسان از آن جا ناشی می شود که برخلاف تصور رایج، انسان شناسی صرفا را محدوده آداب و رسوم فعالیت نمی کند بلکه بنا بر ویژگی کل نگرانه اش، تمام مسائل یک واحد انسانی را بررسی می کند و تک تک اجزاء را نیز با کل تطبیق میدهد؛ که اصطلاحا به آن" تک نگاری یک واحد" گفته می شود. از همین نقطه است که ارتباط میان انسان شناسی و روان کاوی آشکار می شود اما متاسفانه در ایران به این ارتباط چندان توجهی نشده است. این مقاله سعی دارد ضمن بررسی تاریخچه این ارتباط، اجتناب ناپذیری استفاده از اطلاعات انسان شناسی در حوزه روان کاوی را توجیه کند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

شيطان پرستي مدرن توسط «آنتوان لاوي » با تأسيس كليساي شيطان در سال 1966 ميلادي ، به طور رسمي بنيان نهاده شد . شيطان پرستي يك جريان ضد ديني است كه از طرفي به دليل داشتن جذابيت هاي كاذب و ازطرفي به خاطر مدرنيته، شكل گيري و نهادينه شدن مؤلفه هاي آن به سرعت گسترش يافت و در سرتاسر جهان با اقبال روبرو شد . مضامين دين گريزانه ، آزادي هاي بي حد و مرز ، جذابيت هاي جنسي و موسيقي هيجان انگيز، شيطان پرستي را به عنوان يك جريان نوظهور در سطح جهاني مطرح كرده است. آموزه ها و بنيان هاي عقيدتي و اخلاقي شيطان پرستي با جادو گري ، سنت كاباليسم ، عقايد فراماسونري و انديشه هاي مدرنيته پيوند خورده اند . ارتباطي كه در انديشه ها ،آداب و مناسك، موسيقي و نمادهاي شيطاني قابل پيگيري و رديابي است . ولي تا به حال چندان به آن توجهي نشده است . روند شكل گيري شيطان پرستي را بايد تا تمدن مصر باستان دنبال كرد و پس از آن بايد سير تاريخي آن را در سنت كاباليسم ، جنگ هاي صليبي و شكل گيري شهسوران معبد و همچنين فراماسونري و عصر مدرن بررسي كرد . این جریان ضد دینی برخلاف جریان های نوظهورجدید مبارزه برای محو آموزه های دینی را ازلفافه های شبه دینی خارج ساخته است واین امر رابه طورعلنی دنبال می کند.همین امرمی تواند حساسیت های جوامع دینی را برای شناسایی آموزه ها ومقابله باآن برانگیزاند.مقابله ای که با وجود جذابیت های جنسی شیطان پرستی مشکل خواهد بود.عده ای نفوذ شیطان پرستی درجوامع دینی واسلامی راتنها درحیطه ی نمادها وموسیقی شیطانی می داننداما با بررسی مبانیفکری این جریان مشخص خواهد شد که باورهای شیطانی به صورت بسیارکند وتدریجی درحال انتشار و نهادینه شدن هستند.

این پژوهش در پی روشن نمودن سیر تحول معماری حمام های عمومی ایرانی- اسلامی از اوایل اسلام تا دوره سلجوقی است که برای این منظور در این پژوهش کارکردها و آداب و احکام حمام و استحمام بررسی شده است. نظافت و تطهیر از کارکردهای اصلی حمام هستند که هر دو عملی آیینی هستند و در اینجا بیشتر تطهیر مورد توجه است. از آنجا که مقوله‌ی تطهیر در بسیاری از فرهنگ ها بازنمود آیینی خود را دارد و به عقیده ی پژوهشگران آیین تطهیر جزو آیین های گذاردسته بندی می شود، می کوشیم در بررسی تاریخی خود در ایران نیز سیر تحولات این پدیده را از لحاظ آیینی با رویکردی پدیدارشناختی توضیح دهیم. آیین های گذار دارای سه مرحله کلی هستند: 1- مرگ نمادین 2- حالت جنینی 3- باززایش که در آداب استحمام نمود یافته است و آداب استحمام نیز دارای سه مرحله برهنگی، شستشو و غسل است. از آنجا که کالبد بنا در ارتباط با آداب استفاده از بنا است ساختار حمام‌های ایرانی- اسلامی نیز دارای ساختار سه گانه ی رختکن و سربینه، گرمخانه و خزینه است که همانا الگوی اساسی حمام های اسلامی است. در این پژوهش تاریخی، الگوی سه بخشی و تحولات آن آز آغاز اسلام تا دوران سلجوقی بررسی شده است. در دوران پیش از اسلام در ایران برای تطهیر و نظافت از آب استفاده نمی‌شده است و این بیشتر به خاطر تقدس آب و آیین های آناهیتا بوده است. حال آنکه در قرن دوم میلادی برخلاف ایران در امپراطوری روم گرمابه های وسیع و مجللی ساخته می شدند. چنین وضعی در امپراطوری بیزانس نیز ادامه داشته است و شواهد باستان شناسی نشان می دهد که تا ظهور اسلام نیز این گرمابه‌ها در سوریه وجود داشته است. به احتمال زیاد چنین حمام هایی مرجعی برای معماران اسلامی در اوایل اسلام بودند که با پایتخت قرار دادن دمشق توسط امویان این تاثیرپذیری پررنگ تر شد. با وجود اینکه از حمام های دوره عباسی تا دوره سلجوقی شواهد باستان شناسی زیادی بر جای نمانده است، ولی با استفاده از همین آثار محدود و نیز مستندات متنی روشن می شود حمام هایی که در این دوران ساخته شده اند نیز از الگوی سه بخشی پیروی می کنند. این پژوهش، پژوهشی تاریخی است و برای گردآوری داده های مورد نیاز از روش کتابخانه ای- ترکیبی استفاده شده است و از آنجا که داده های استفاده شده، داده‌هایی کیفی هستند از روش تجزیه و تحلیل کیفی برای بررسی الگوی سه بخشی مورد نظر در دوران مختلف استفاده شده است.