جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

از فعالیت نفس در نظر صدرا تا خلاقیت عقل در نظر کانت

نویسنده:

صانعی منوچهر

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

آفرینش (اِبداع) , آگاهی , فطری , معقولیت , خلاقیت , پیشینی , فعالیت , اینرسی , اکتسابی

چکیده :

نفس در فلسفه افلاطون به عنوان جوهر مجرد یاغیر مادی تعریف شده و درکنار تجرد آگاهی و فعالیت نیز از صفات ذاتی به حساب آمده است؛ لذا جوهر نفس به عنوان جوهر روحانی (غیر مادی) در مقابل با سه صفت ذاتی متمایز شده است نفس درمقابل جسمانیت ماده، مجرد؛ در مقابل تیرگی آن، آگاه؛ و درمقابل لختی و انتقال آن ( خاصیت اینرسی ماده) فعال است. فعالیت نفس در کنار دو صفت دیگران تاریخ 2500 ساله - از زمان افلاطون تا امروز - منشا شکل گیری تاریخ و تاسیس تمدن بوده است. دراین مقاله، نظر دو فیلسوف متمایز در دو فرهنگ اسلامی و غربی، یعنی ملاصدرا و کانت، در مورد فعالیت نفس یا خلاقیت عقل مورد بحث واقع شده است. در نظر کانت عقل به عنوان عالیترین قوه نفسانی در دو حوزه نظر و عملی تمدن بشری را سامان داده است.

صفحات :

از صفحه 93 تا 104

مشخصات اثر

عنوان :

ضرورت تعامل متافیزیک و علوم

نویسنده:

علی مرادخانی

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

تعامل , معقولیت , علوم , متافیزیک , گسیختگی

چکیده :

مقاله حاضر تاملی در تعامل متافیزیک و علوم است. با نظر به اینکه در دوره سنتی متافیزیک و علوم، که مثال آن در نظام متافیزیکی و علم ارسطویی فعلیت داشت، در تعامل بودند. اما این تعامل در دوره جدید و با ظهور انقلاب علمی خاصه علم کلاسیک سده هفدهم و هجدهم آرام آرام سست شد. در سده نوزدهم با ظهور فلسفه تحصلی متافیزیک معناداری خود را از دست داد و تعاطی بدان خارج از حوزه شناخت و در قلمرو سلایق، امیال و عواطف قرارگرفت. در سده بیستم نیز فلسفه ها و نظام های متافیزیکی در معنای سنتی خود از هدایت علوم بازماندند و با طرح مسائل فنی در حوزه زبان و منطق گونه ای استقلال از علوم بدست آوردند. گرچه این استقلال از متافیزیک و فلسفه در مقابل علم- فن حمایت کرد اما در این میان متافیزیک نقش اصلی دیگر خود یعنی طرح معقولیت در حوزه علوم را نیز از دست داد. گفتار حاضر بعد از مقدمه ای کوتاه به تبیین مساله می پردازد و تذکر به تعاطی بدین مقوله را نه یک مساله فنی آکادمیکی بلکه مساله ای مربوط به حیات انسان می داند.

صفحات :

از صفحه 121 تا 134

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی معقولیت باورهای دینی از دیدگاه ریچارد سویین برن

نویسنده:

زهرا ذوالفقاری

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

معقولیت , باورهای دینی , دلیل گرایی

چکیده :

یکی از موضوعات پرمناقشه در حیطه معرفت شناسی، عقلانیت باورها است که در فلسفه جایگاه ویژه ای دارد.‌ در پاسخ به این مناقشه رهیافت های گوناگوی اتخاذ شده است. دلیل‌گرایی رهیافت نافذ‌ دوران روشنگری در باب عقلانیت باورهاست که با ورود به حوزه دین، باورهای دینی را به چالش کشیده است. و در مقابل کسانی چون پلنتینگا و ولترستورف هم بودند که به جای روی آوردن به دیدگاه دلیل‌گرایان، اساسا نظر آنها را رد می‌کنند، و ایمان به خدا را با وجود غیر عقلانی بودن هم قابل پذیرش می‌دانند. ریچارد سویین برن از فیلسوفان ممتاز دین و از معرفت شناسان معاصر است؛ وی با تکمیل و تنقیح برخی از براهین سنتی اثبات وجود خداوند و نیز ارائه تقریرهای جدید از این براهین تلاش کرده است تا نشان دهد اعتقاد به خداوند و باورهای دینی امری است که از طریق عقل می‌توان بدان دست یافت. او معتقد است که در هر باور دینی، دلایلی عقلانی موجود است، زیرا برای یک مومن ضروری است که دینی را که انتخاب نموده صادق و حقیقی بداند. او در واقع فیلسوفی عقل‌گراست و از این روی با ایمان‌گرایی یعنی دیدگاهی که نظامهای اعتقاد دینی را موضوع ارزیابی عقلانی نمی داند، موافق نیست. و در عین حال، همچون کلیفورد، همیشه و همه جا و برای هرکس باور به چیزی بدون قرینه کافی را غلط می داند.سویین برن به طور کلی معتقد است که انسان در مورد باورهایش نمی تواند دست به انتخاب بزند چرا که باور چیزی است که برای انسان پدید می آید نه کاری که انسان آن را انجام می دهد. اگر باور تحت کنترل ما بود، آن وقت باورهای پایه و درجه اعتماد به باورها نیز تحت کنترل ما در می آمد وحتی استاندارد برهان استقرایی نیز به میل و اراده ما می شد. در عین حال که باور زاییده اراده ما نیست و به اراده ما هم زایل نمی شود، اما ما می توانیم با موجه ساختن خود با دلایل و شواهد دیگر زمینه از دست دادن باوری و جایگزین شدن باور دیگر را تدارک ببینیم. با این وجود اگر بدانیم میل ما به سوی نتیجه گیری خاصی است، نتیجه حاصل را نمی توانیم باور بنامیم.

مشخصات اثر

عنوان :

منطق و معقولیت

نویسنده:

جان کیکس

نوع منبع :

مقاله , ترجمه اثر , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی جایگاه تصور و تصدیق در ادراک خدا از دیدگاه علامه طباطبائی

نویسنده:

عبدالرضا باقی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

عقلانیت آموزة «لطف» از دیدگاه امامیه و مسیحیت کاتولیک

نویسنده:

حسن دین پناه,محمدحسین طاهری

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

امامیه , قاعده لطف , کاتولیک , معقولیت , آموزه فیض , مذهب کاتولیک (مذاهب مسیحی) , دین مسیحیت (دین الهی توحیدی تحریف شده)

چکیده :

اساس دین داری، تعقّل و عقلانی بودن آموزه های اساسی هر دین است. یکی از آموزه های کلیدی امامیه و آیین کاتولیک، ضرورت «لطف» یا «فیض» خداوند برای رسیدن انسان به سعادت و رستگاری است. این مقاله، با روش تحلیلِ اسنادی به بررسی معقولیت آموزة لطف در کلام امامیه و الهیات کاتولیک می پردازد. ازاین رو، پس از طرح و بررسی دلایل ضرورت لطف در هر دو مذهب، به این نتیجه دست یافت که قاعدة لطف در امامیه بر استدلال های عقلی محکم استوار است، درحالی که آموزة «فیض» در مسیحیت کاتولیک، بر مجموعه ای از پیش فرض های درون دینی محض، که پولس و پدران کلیسا وجود آنها را مسلّم گرفته اند، مبتنی است. ازاین رو اثبات عقلانی آن دشوار است.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی و نقد صدق و معقولیت باور به خدا براساس براهین وجودی از دیدگاه پلانتینگا

نویسنده:

عبدالرضا باقی

نوع منبع :

مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

صدق , باور , پلانتینگا , منطق موجهات , براهین وجودی , معقولیت

چکیده :

پلانتینگا از دو منظر به موضوع خدا توجه نموده است: بعد اثباتی و بعد توجیهی. ما در این مقاله به بعد اثباتی دیدگاه وی پرداخته ایم. در این بعد پلانتینگا دو گام مهم برداشته است: در گام نخست ضمن بررسی، تحلیل و نقد براهین جهان شناختی، غایت شناختی و وجود شناختی، به نقد تقریرهای براهین مزبور پرداخته است؛ و در گام دوم، با ارائه تصویری نو از برهان وجودشناختی بر مبنای «منطق موجهات» کوشید نتیجه بگیرد، اگرچه این برهان، صدق اعتقاد به وجود موجودی ضروری را اثبات نمی کند، می تواند پرده از معقولیت باور به خدا بر گیرد؛ ازاین رو در این نوشتار، ضمن بحث و فحص در جوانب مختلف برهان وجودی از منظر پلانتینگا، در پایان به نقد برخی از زوایای نگاه او به برهان مزبور، پرداخته ایم.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی انتقادی نظریة «نحوة معیشت» ویتگنشتاین و عمق نفوذ آن در تفکر دینی

نویسنده:

قاسم پورحسن

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

معقولیت , ویتگنشتاین , معناداری , زبان دین (مسائل جدید دین شناسی) , جریان زندگی , سنجة زبانی , زبان‌ دین

چکیده :

معنا داری زبان دین در نزد ویتگنشتاین، یعنی شرکت در یک حیات و داشتن صورت زندگی. بدون «صورت حیات» و شراکت در نحوه ای از این صور، زبان و گزاره های دینی برای فرد معنای خاصی ندارند و فرد نمی تواند آن ها را درک کند. ادراک و داوری یک باور دینی، تنها در پرتو صورت حیات برای فرد امکان پذیر است. آن چنان که کای نیلسون در مقالة معروفش «ایمان گرایی ویتگنشتاینی» (1967) شرح می دهد، اگر به صورت حیات به مثابة یک کل نگریسته شود، انتقاد ی به آن وارد نخواهد بود؛ زیرا صورت حیات همان است که باید باشد و معیار خاص خود را دارد. به عبارت دیگر، صورت حیات در شکل کلی معیار خاص خود را برای خرد پذیری/ خرد گریزی و فهم پذیری/ فهم گریزی دارد.ویتگنشتاین نظریة «جریان زندگی» را با هدف محدود کردن ایمان در چهارچوب فردی و پیوند برقرار کردن میان ایمان با نحوة زندگی و نحوة معیشت مطرح کرده است. چراکه ایمان و دین نزد او با نحوة زیستن پیوند خورده اند. مراد ویتگنشتاین از صورت حیات همان کنش ها، اعمال، تجربه ها، فرهنگ، و به عبارتی تمام زمینه هاست. یک فرد تا در صورت خاصی از زندگی (ایمان دینی) شرکت نکند یا با آن همدلی نداشته باشد، زبان و کلمات برای او معنای محصلی نخواهند داشت و فرد نمی تواند آن ها را درک و فهم کند. به هر میزانی که شرکت در یک زندگی و صورت حیات بیش تر باشد، آدمی واجد صورت نیرومند تری دربارة آن حیات می شود و در نتیجه، صاحب باور عمیق تر و ژرف تری خواهد شد که همان «عمق نفوذ» است.در نوشتار حاضر نشان می دهیم نظریة جریان زندگی از سه ایراد اساسی رنج می برد؛ شخصی یا ذوقی بودن، فراسنجه بودن زبانی، و خرد گریز بودن.

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید