جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سرمایه ایمان کتابى است که در مورد علم کلام و اصول اعتقادات نوشته شد است. کتاب مذکور، برخی اصطلاحات منطقی مثل قضیه، تناقض، بدیهی، غیر بدیهی و ... را بیان می کند که به اصول عقاید شیعه اشاره می کند.

گنجینه بزرگ و ماندگار امثال و حکم فارسی، سرشار از اصول و مبانی معرفتی، دینی، اخلاقی و فلسفی همچنین مشتمل بر برخی از نظریه های علومی چون روان شناسی، جامعه شناسی، منطق، سیاست و غیره است. از این رو نباید آنها را تنها در حوزه ادبیات بررسی کرد. بررسی جنبه های گوناگون مثل ها می تواند افق های جدید و ابعاد تازه تری را بر روی پژوهشگران بگشاید و موجب شود تا به این ثروت عظیم ملی تنها به چشم آثار ادبی نگریسته نشود.در نوشتار حاضر، امثال فارسی با رویکردی منطقی بررسی شده و از آنجا که برخی از ادب دوستان و ادب پژوهان در وادی امثال، جایگاهی برای علم منطق قائل نیستند، ابتدا بر تثبیت این جایگاه دلایل لازم اقامه و سپس بر اساس اصول و قواعد منطقی، سبک های مختلف مثل های مغالطه آمیز شناسایی شده است. نگارنده به هیچ وجه حذف مثل های غیرمنطقی را از مجموعه امثال پیشنهاد نمی کند به همین دلیل، توصیه نامه منطقی تدوین مثل های فارسی ارائه خواهد شد تا تدوین کنندگان فرهنگ ها با رعایت مفاد این توصیه نامه، مخاطبان را به برداشت صحیح و کاربرد درست مثل های منطقی و نیز اجتناب از کاربرد مثل های مغالطه آمیز رهنمون سازند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

پجایگاه فلسفه در تمدن اسلامی و به طور خاص در ایران و ارتباط آن با اعتقادات دینی همواره مدنظر محققان بسیاری بوده است. غربیان می پندارند که پس از انتقادات غزالی و با مرگ ابن رشد فلسفه در سرزمین های اسلامی خاموش شد. اما سیر فلسفه در ایران تا امروز بطلان این نظر را نشان می دهد. در واقع از یک طرف غزالی با نقد کلامی خود نظر فلاسفه را به طور روزافزون به مبانی دینی جلب کرد و از طرف دیگر عرفا با نقد روشمند خود از فلسفه و با توجه به اشراق و طریق عملی همراه با سلوک فردی و مبانی اعتقادی در شکل دادن نظام جدید فلسفی در ایران که در آن مبانی کلامی، فلسفی و عرفانی در حکمت متعالیه سازمانی نو و بدیع یافت، یاری بسیار رساندند. در این مقاله، نگارنده سهم شیخ محمود شبستری شاعر و عارف بزرگ ایرانی را در ایجاد این طریق جدید بررسی کرده و نشان می دهد که این متفکر با نقد ایجابی و روشمند فلسفه مشابی از دیدگاه عرفانی و معرفت شناسی اشراقی، و با توجه به سلوک فردی همراه با مبانی اعتقادی و زبان رمزی، و با طرح حکمت در مقابل فلسفه مشایی در این امر نقش مهمی داشته است.

عقلانیت به معنای سازگاری، ارتباطی مستقیم با استنتاج منطقی دارد. این ارتباط که جنبه صوری منطق را در بر می گیرد، اندیشه پنهان در برهان خلف است.

جهان همچون اراده و تصور (به آلمانی: Die Welt als Wille und Vorstellung) مهم‌ترین اثر آرتور شوپنهاور فیلسوف آلمانی است. این کتاب اولین بار در سال ۱۸۱۸ در یک جلد به چاپ رسید. در ۱۸۴۴ ویراست دومی از این اثر در دو جلد منتشر شد که جلد اول آن در واقع چاپ مجدد ویراست نخست و جلد دوم حاوی پنجاه فصل مباحث تکمیلی دربارهٔ جلد اول بود. آرتور شوپنهاور در تابستان ۱۸۱۳ رساله دکترای خود را تحت عنوان «ریشه چهارگان اصل دلیل کافی» به ثبت رساند و مدرک دکترای خود را از دانشگاه ینا دریافت کرد. او سپس رساله دیگری با نام «در باب بینایی و رنگ‌ها» در ۱۸۱۶ منتشر کرد. پس از آن بود که شوپنهاور مشغول نوشتن اثر برجسته خود، جهان همچون اراده و تصور، شد. او معتقد بود که در این اثر تنها «یک اندیشه واحد» را از چشم‌اندازهای گوناگون مورد بررسی قرار می‌دهد. وی فلسفه‌اش را در چهار کتاب (محتویات جلد اول) در باب‌های معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، زیبایی‌شناسی و اخلاق پرورش داده و ضمیمه جلد اول را به نقد فلسفه کانتی اختصاص می‌دهد. فلسفه شوپنهاور، به عقیده شخصی خود او، «تداوم و مکمل طبیعی» فلسفه کانت است، چرا که وی ایدئالیتهٔ مکان و زمان و شی فی نفسه کانتی را به‌عنوان بنیان نظام فلسفی خود اتخاذ کرده و می‌گوید جهانی که انسان‌ها تجربه می‌کنند (جهان اشیا در فضا و زمان که از طریق علیت مرتبط می‌شوند) تنها یک تصویر ذهنی، یک «re-presentation» یا تصور، از داده‌هایی‌ست که حواس انسان جمع‌آوری کرده‌اند. این تصور در عین حال که با پندار صرف تخیل کلا متفاوت است، وابسته به سوژه شناسا بوده و نمی‌تواند به عنوان جهانی که فی نفسه وجود دارد شناخته شود. بر این اساس، دانش انسان از اشیا در واقع دانش او از پدیدههای صرف است، و نه اشیا فی نفسه. شوپنهاور شی فی نفسه (ماهیت درونی همه‌چیز) را به عنوان «اراده» می‌شناسد و می‌نویسد: «نزد من ارادهٔ بی‌شناختْ بنیان واقعیت امور است.» او اراده را «یک میل مفرط کور مقاومت‌ناپذیر» می‌خواند که هنگامی که در خودش بررسی شود عاری از شناخت بوده و به حیات و اندام‌یابی نیز گره نخورده‌است؛ «از این رو امر غیرآلی نیز دارای اراده‌ای است که مظاهرش تمام کیفیات اساسی آن‌اند.» به این ترتیب، جهان همچون تصور در حقیقت عینیت‌یابی اراده است. آرتور شوپنهاور پس از انتشار «جهان همچون اراده و تصور» در ۱۸۱۸، باقی‌مانده عمر خود را صرف پالایش و تفسیر اندیشه‌های منتشر شده در ویراست نخست همین کتاب کرد، اما هیچ‌گاه تغییری اساسی در فلسفه‌اش ایجاد نکرد. اثر برجسته شوپنهاور تا سال ۱۸۵۱ و تا زمان انتشار «متعلقات و ملحقات» مورد بی‌توجهی کامل قرار گرفته بود.

«تهذيب المنطق و الكلام»، تفتازانى رساله‌اى است مشهور از تفتازانى در منطق و كلام به زبان عربى كه تفتازانى آن را در 789ق، به پایان رسانده است. اين رساله با همه فشردگى و اختصار، از متون معتبر در حوزه‌هاى آموزشى قديم بوده، و بر آن شرح‌ها و حواشى فراوان نوشته شده است. وى تهذيب را براى پسرش نوشته و ازاين‌رو از ابتدا، نگارش آن به قصد تعليم بوده است. نام كامل اين رساله «غاية تهذيب الكلام في تحرير المنطق و الكلام و تقريب المرام من تقرير عقايد الإسلام» بوده و تفتازانى در آغاز كتاب، آن را راهنمايى براى طالبان حقيقت و آگاهى معرفى كرده است.[۲] ديگر ويژگى مهم تهذيب همراهى دو موضوع منطق و كلام است كه بايد آن را از پيامدهاى توجه متكلمان به منطق و فلسفه دانست؛ چراكه در اين دوره، برخلاف سنت كلامى متقدم، جايگاه منطق و تا حدودى فلسفه ارسطويى تثبيت شده بود. پيش از تفتازانى، همنشينى علم كلام با مباحث امور عامه فلسفى در متن واحد سابقه داشته است كه از آن جمله مى‌توان به «المحصل» فخرالدين رازى، «المقاصد» خود تفتازانى و «المواقف» قاضى عضدالدين ايجى اشاره كرد. بااين‌همه، بخش‌هاى فلسفى اين متون هيچ‌يك به‌عنوان اثر مستقل موردنظر نبوده‌اند. بنابراین كار تفتازانى را با توجه به تعليمى بودن اثر مى‌توان شيوه‌اى جديد و گواه اين دانست كه از ديدگاه او، منطق ابزارى معتبر و كارآمد براى همه كسانى است كه قدم در راه يادگيرى روش‌هاى استدلالى و جدلى علم كلام مى‌نهند. وجود اين ديدگاه درباره نسبت منطق با كلام موجب مى‌شده است كه در برخى تحريرهاى آموزشى ديگر، كليات اين دو رشته را در متن واحدى بگنجانند؛ چنان‌كه دو اثر مجزاى «تجريد المنطق» و «تجريد الكلام» از خواجه نصيرالدين طوسى (د 672ق) در منظومه‌اى واحد تلخيص شده‌اند.

کتاب حاضر یک تحقیق و تعلیق و حاشیه ای است بر کتاب ضوء المشرق علی سلم المنطق شنقیطی‌ که توسط عبدالحمید انصاری انجام گرفته است و درباره منطق می باشد. و خود کتاب هم که توسط شنقیطی تالیف شده است درباره کتاب سلم المنطق اخضری می باشد.

این کتاب که به زبان عربی نوشته شده شرح و توضیح عبارات و اصطلاحات کتاب "منطق" تالیف شیخ محمدرضا مظفر است که شارح توضیحات خود را به صورت پاورقی ذیل متن اصلی کتاب آورده است. این مجلد شامل مباحث مدخل (منطق و تعریف آن، علم و تعریف و انواع آن) مباحث الفاظ، مباحث کلی (کلی و جزئی، متواطی و مشکک، مفهوم و مصداق)، معرف، و موضوعات مربوط به تعریف و اقسام آن است. محتوای مجلد حاضر درباره قضایا و احکام آنها می باشد.