جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الجمل او النصرة في حرب البصرة یکی از کتاب‌های تاریخی-کلامی شیخ مفید است که دربارهٔ نبرد جمل و آرای گوناگون کلامی و حوادث این جنگ نگاشته شده است. گفته می‌شود که شیخ این کتاب را به درخواست فردی نگاشته است. شیخ مفید اعتقاد داشت کتاب‌هایی که پیش تر دربارهٔ جنگ جمل نوشته شده بودند آشفته و پر از اشتباهات فراوان اند و حقیقت در آن‌ها گم شده است. او این کتاب را در دو بخش تنظیم کرده است. در بخش اول، این واقعه از جنبه کلامی بررسی شده است و در بخش دوم، به تاریخ آن و گزارش این واقعه پرداخته است. این کتاب تنها کتابی محسوب می‌شود که فاصله زمانی کمی با جنگ جمل دارد. در عین حال یکی از کتبی است که این جنگ را به صورت کامل روایت کرده است. شیخ مفید در این کتاب به بیعت فردی به نام کلیب نیز اشاره کرده است که به سبب رفتار آزادمنشانه علی بن ابی‌طالب بوده است. همچنین شیخ مفید در این کتاب به شیوه نظارتی علی بن ابی‌طالب در حکومت نیز اشاره کرده است. همچنین این کتاب سرشار از استدلال‌های منطقی است و نکات تاریخی در آن به وفور دیده می‌شود. از دیگر ویژگیهای کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: - نویسنده کتاب، شیخ مفید، از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین اندیشمندان جهان اسلام و از راویان بزرگ حدیث به شمار می‌آید؛ مخصوصا با توجه به این نکته که وی این کتاب را در اواخر عمر (اوج شهرت علمی وی) نگاشته است. - این کتاب، حلقه‌ای ارزشمند میان پژوهشگران معاصر و بسیاری از منابع مهم تاریخی است که به دست پژوهشگران معاصر نرسیده و در اختیار نویسنده کتاب بوده است، مانند کتاب جمل، نوشته ابومخنف، کتاب جمل واقدی، کتاب جمل مداینی، کتاب جمل ثقفی و بسیاری از کتابهای ارزشمند تاریخی که از طریق این کتاب می‌توان از محتوای آنها مطلع شد. - این کتاب، در نوع و سبک خود نمونه و بی‌نظیر است و بسیار کامل به جزییات حوادث پرداخته و تمام زوایای جریان را مورد بررسی قرار داده است. - شیخ مفید، بدون هیچ‌گونه تعصب، تمام نظریات و سخنان را با امانت کامل آورده، حتی سخنان مخالفین علی بن ابی‌طالب را نیز آورده و این خود بر ارزش و اعتبار کتاب می‌افزاید. نویسنده در این کتاب، به بسیاری از منابع مهم اهل سنت نیز اشاره دارد. - نگارنده در این کتاب به روایات و سخنانی از علی بن ابی‌طالب اشاره دارد که در دیگر کتابهای روایی پژوهشگران اخیر موجود نمی‌باشد و این دلیل بر آن است که نگارنده به منابعی که به دست ایشان نرسیده، دسترسی داشته است.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یکم: الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة؛

کتاب «وقعة الجمل» نوشته محمد بن زكريا بن دينار غلابي، از تاریخ نویسان شیعه بصره -که کتاب دیگری به نام الجمل المختصر نیز داشته است - دربردارنده گزارش‌های جنگ جمل است که در منطقه بصره اتفاق افتاد. این کتاب، در عین اختصار، حاوی مستندات مهم تاریخی در این رابطه است که آن را جزو منابع اولیه تحقیق و پژوهش در سیره حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السّلام قرار داده است. این کتاب، به زبان عربی بوده و تحقیق آن توسط جناب آقای محمد حسن آل ياسين صورت گرفته است.