جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«الیقین باختصاص مولانا علی علیه‌السّلام بامرة المؤمنین» از آثار سید‌علی بن طاووس (م ۶۶۴) است. موضوع این کتاب روایاتی است در این باره که پیامبر لقب «امیر المؤمنین» را به علی علیه‌السّلام داده و این لقب اختصاص آن حضرت دارد. پیش از او نیز ابن غضائری (م ۴۱۱) کتابی با نام التسلیم علی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام بامرة المؤمنین داشته است. گویا تالیف این کتاب ناظر به سخن کسانی چون ابن ابی الحدید بوده که از شرح نهج البلاغه ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید: « شیعه گمان می‌کنند علی علیه‌السّلام در زمان پیامبر به لقب امیرالمؤمنین خطاب شده و همه مهاجرین و انصار او را به این لقب خطاب کرده‌اند اما این در اخبار محدثان ثابت نشده است». کتاب الیقین دارای مقدمه‌ای مفصل و یک خاتمه و سه بخش با عنوان قسم است. مؤلف در مقدمه فهرست ۲۲۰ فصل کتاب را آورده و سپس در طی سه قسمت با عناوین زیر به بیان روایات پرداخته است: قسم اول، احادیثی که بیان می‌کند علی بن ابی طالب علیه‌السّلام به نام امیرالمؤمنین خوانده می‌شد (شامل ۱۷۷ باب)؛ قسم دوم احادیثی که نامیدن آن حضرت به امام المتقین را اثبات می‌کند (شامل ۲۴ باب)؛ قسم سوم، احادیثی که لقب یعسوب الدین را برای آن حضرت اثبات کرده است (در ۱۹ باب). به گفته خود سید در کتاب التحصین، مجموع روایاتش در کتاب الیقین از ۳۰۰ گذشته است. ألتّحصین لأسرار ما زادَ مِن کتاب الیَقین کتابی حدیثی، به زبان عربی، تألیف سید بن طاووس (۵۸۹-۶۶۴ق). سید بن طاووس در این کتاب احادیثی را در علت نام‌نهادن علی بن ابی طالب(ع) به «اَمیرُالمُؤمنین» و «اِمامُ المُتّقین» آورده است. این اثر، ابتدا به صورت اختصاصی و بعدها به دلیل موضوع مشابه، به همراه کتاب الیقین چاپ شده است. این کتاب از دو قسم تشکیل شده است: قسمت نخست که شامل ۲۹ باب است احادیثی پیرامون نام گذاری علی (ع) به "امیرالمؤمنین" آمده و در هر باب یک روایت ذکر شده است. در باب ۲۹ نیز خطبه پیامبر (ص) در غدیر خم به طور کامل آمده است. قسمت دوم احادیثی در تسمیه علی بن ابی طالب (ع) به "إمام المتقین" است که شامل ۲۷ روایت است و در ۲۷ باب. آخرین باب کتاب نیز روایتی مفصل درباره مناظرات حضرت علی(ع) با جاثلیق یهودی و مسلمان شدن اوست که در ضمن آن قصه اصحاب کهف نیز از زبان امیرالمؤمنین (ع) بیان شده است.

«معرفة المعاد»، یکی از آثار ارزشمند علامه طهرانی بشمار می‌ رود. معاد یکی از اصول عقاید پنج گانه شیعه است و در این زمینه سخنان زیادی گفته شده و کتب فراوانی نگارش یافته است. ایشان با استفاده از آیات قرآنی و اخبار معصومین علیه‌ السّلام و ادله عقلی و مطالب ذوقی کیفیت سیر و حرکت انسان در دنیا و نحوه تبدل و نشأت غرور به عالم حقائق و ارتحال او به سوی خدا را به نحو وافی وافر مطرح کرده‌ اند. مولف همچنین درباره عالم برزخ، نحوه خلقت فرشتگان، نفخ صور، حشر و نشر مردم در صحرای قیامت، حساب و کتاب، میزان، صراط، شفاعت، بهشت و دوزخ بحث مستوفایی به عمل و در خلال مباحث به داستان‌ های جذاب و شیرینی اشاره می‌ کند. این مباحث در حدود ده مجلد خواهد شد که قسمت معاد شناسی از دوره علوم و معارف اسلام را تشکیل می دهد. اهم عناوين و مباحث جلد هفتم عبارتند از: المجلس الحادی و الخمسون: فی حقیقة جهنم، و الصراط و معناه یوم القیامة، المجلس الثانی و الخمسون: فی حقیقة الصراط، و انحصار مصداقه الاعلی بامیرالمؤمنین علیه السلام، المجلس الثالث و الخمسون: صراط جهنم، و الطریق الی الجنة، المجلس الرابع و الخمسون: حقیقة میزان الاعمال یوم القیامة، المجلس الخامس و الخمسون: الانبیاء و الائمة هم میزان الاعمال، المجلس السادس الخمسون: فی کیفیة الحساب یوم القیامة، المجلس السابع و الخمسون: اختلاف طبقات الناس فی یسر الحساب، المجلس الثامن و الخمسون: عمومیة الحساب والسؤال یوم القیامة

کتاب «ضیاء العالمَین فی بیان إمامة الائمة المصطفَیْن» نوشته ابوالحسن بن محمد طاهر شریف عاملی فتونی، از فقیهان و محدّثان بزرگ قرن یازدهم و دوازدهم است که این کتاب را در آخرین سال های عمر خود نگاشت. این کتاب شامل هفت جلد است. مهمترين مباحث جلد چهارم كتاب شامل بیان فضایل و مناقب اهل بیت علیهم السلام است که امامت آن بزرگواران را در پی دارد که خلاصة آن چنین است: آن بزرگ مردان الهی، در هر باب، عالِم  ترین مردم زمان خود هستند؛ آن  هم به علوم پیامبر، نه به رأی و نظر شخصی. در ویژگی  های دیگر مانند عبادت، تقوا، زهد، ورع، شجاعت و سخاوت نیز از همه برترند؛ در اخلاق حسنه و صدور معجزات و کرامات مانند پیامبران هستند؛ حقوق فراوان بر مسلمانان دارند؛ خداوند مودّت آنها را اجر رسالت قرارداده است؛ جنگ و صلح با آنها جنگ و صلح با پیامبر است و به همین دلایل بر دیگر اصحاب برتری دارند و باز به همین دلایل مورد حسد دیگران قرار گرفتند.

کتاب «مائةُ مَنْقَبَة» معروف به فضائل ابن شاذان کتابی است تالیف ابوالحسن محمد بن احمد بن علی، معروف به ابن شاذان قمی و از بزرگان شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری است. در این کتاب، صد کرامت و فضیلت درباره حضرت علی (ع) برگرفته از منابع مختلف، ذکر شده است. مؤلف از میان اخبار متعدد، یک‌ صد روایت را گلچین کرده و این امر باعث شده روایاتی بسیار زیبا و بشارت دهنده به شیعیان جمع‌ آوری گردد. مهم‌ تر از آن، مقبولیت کتاب نزد مخالفان است. چنانکه بزرگانی از اهل تسنن به آن اعتماد کرده و مطالب و روایات آن را در کتاب‌ هایشان آورده‌ اند.

کتاب «خصائص الائمة»، به زبان عربی، تالیف سید رضی (م ۴۰۶)، عالم و فقیه بزرگ امامیه است که بر خلاف عنوانش فقط زندگانی و سخنان امیرالمؤمنین، علی علیه‌ السّلام را در بر دارد. سید رضی، در مقدمه، بیان کرده که در راه زیارت کاظمین، شخصی از او پرسیده است چگونه سادات موسوی- که باید واقفی باشند- به دوازده امام معتقدند؟ این موضوع، او را بر این داشته است که درباره زندگانی دوازده امام، کتابی تالیف کند. سید رضی در این کتاب روایاتی را که درباره حضرت علی (ع) است جمع آوری نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایی را از زندگانی آن حضرت ارائه نموده است. در این اثر، در مورد حضرت امیر علیه‌ السّلام، به موضوعاتی چون احوال شخصی و ویژگی‌ ها، نص بر امامت، احتجاجات، کرامات و پیش گویی‌ ها، لزوم ولایت او، پاسخ به پرسش‌ ها و قضاوت‌ ها، سخنان و وصیت‌ ها پرداخته شده است. مؤلف، از منابع خود سخن نگفته و اسناد همه روایات را به طور کامل نیاورده است، بلکه در برخی موارد سلسله اسناد را ذکر کرده و در مواردی بدون سند یا با اشاره به برخی راویان یا با تعبیر «روی» آورده است. از جمله موضوعات كتاب: خصائص امیر مؤمنان علی(ع). معجزات آن حضرت. علم آن حضرت به تنزیل قرآن. جنگ با خوارج در نهروان. سخنرانی پیامبر اسلام (ص) درباره حضرت علی (ع). سخن عمر درباره آن حضرت. سؤالاتی که از آن حضرت شده است. وصیت آن حضرت به کمیل. کلام آن حضرت درباره دنیا.

«تفضيل اميرالمومنين (ع)» اثر شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ ق) است. موضوع کتاب درباره فضایل امیر مؤمنان حضرت علی (ع) و اثبات برتری اوست. شیخ مفید در این اثر با استناد به احادیث شیعه و سنی، فضیلت علی (ع) بر همه پیامبران جز پیامبر اسلام را به اثبات رسانده است. اين كتاب، اثرى نفيس و گنجينه‏ اى گران‏بها از آثار شيخ مفيد، دانشمند سرشناس شيعه است. مؤلف در اين كتاب، با سبك و شيوه ‏اى كه در دوران خود بى‏ نظير بوده با عباراتى ساده و روان به بررسى فضايل امير مؤمنان، على (ع) پرداخته و فضيلت و برترى آن حضرت را بر تمام بشر، به جز خاتم الأنبياء، حضرت محمد (ص) به اثبات رسانده است. وى در اين كتاب، به اين مباحث اشاره كرده است: 1. نظريات گروه ‏هاى مختلف شيعه در باره مقام و منزلت امير مؤمنان، حضرت على (ع). 2. استدلال به آيه مباهله بر تفضيل على (ع) بر همه انسان‏ها به غير از حضرت رسول خدا (ص). 3. استدلال به سخن حضرت رسول خدا كه فرموده است: «اى على! دوستى با تو، دوستى با من و دشمنى با تو، دشمنى با من و جنگ با تو، جنگ با من است». 4. حديث «طير مشوى». 5. استدلال به مقام حضرت على (ع) در آخرت بر مقام آن حضرت در دنيا. 6. استدلال به روايات شيعه. 7. استدلال به روايات اهل تسنن. 8. استدلال به جهاد آن حضرت بر مقام او.

«آینه یقین» ترجمه‌ ای از آقای سید مجتبی علوی بر کتاب «کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام» اثر نفیس و ارزنده شخصیت بزرگ عالم تشیع، ابو منصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی می‌ باشد که حقا در فن خود بی نظیر و از یک سو ستاره درخشانی است که از قرن ششم هجری به بعد، در پهنای آسمان علم و فضیلت همچنان می‌ تابد. این کتاب حاوی بیش از پانصد فضیلت و منقبت، از فضائل و مناقب امیرالمؤمنین علیه‌ السّلام از مصادر اهل سنت است. مؤلف، کتاب را به یک مقدمه و ۴ فصل تقسیم کرده است: فصل اول درباره فضائل امیرالمومنین (ع) قبل از ولادت. فصل دوم درباره فضائل امیرالمومنین (ع) هنگام خلقت و ولادت. فصل سوم در فضائل آن حضرت در دوران کمال و بلوغ، که خود به دو باب تقسیم شده است: الف - اوصاف و فضائل درونی و شخصی، ب - فضائل بیرونی مانند: آیات نازله در شان حضرتش و روایات پیامبر (ص) در مورد ایشان. فصل چهارم در فضائل امیرالمؤمنین (ع) بعد از وفات.

کتاب «تَذکِرَةُ الخَواصّ» نوشته یوسف بن قزاوغلی مشهور به سبط ابن جوزی (متوفای ۶۵۴ق) از مشهورترین عالمان اهل سنت قرن هفتم هجری قمری است. مؤلف، این کتاب را در شرح حال علی بن ابی طالب (ع) و فرزندان ایشان در دوازده باب نوشته است. کتاب، با مقدمه ای از مؤلف در حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبر (ص) و عترت پاکش بالاخص امیر مومنان (ع) آغاز شده است. وی به ترتیب از امام اول (ع) تا حضرت حجة بن الحسن (عج)، به بیان مناقب و حوادث دوران ایشان می‌ پردازد. مؤلف بیشتر کتاب را به شرح زندگانی و فضائل امیرالمؤمنین (ع) و حسنین (ع) اختصاص داده و زندگانی نه امام بعدی را به‌ طور فشرده و با اختصار بیان نموده است.