جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خلافة محمد صلی الله علیه و آله، پژوهشی پیرامون خلافت نخستین نوشته ویلفرد مادلونگ، اسلام‌پژوه، محقق و مستشرق مسیحی است. وی با استفاده از منابع فراوان، کتاب را درباره جانشینی پیامبر (ص) و بررسی خلیفه واقعی ایشان تألیف کرده است. این کتاب از ماجرای بیعت با ابوبکر آغاز شده و تا آغاز دوره مروانیان را دربرمی‌گیرد. مادلونگ، انگیزه خود را در تألیف کتاب، تجدید نظر در بی‌اعتمادی شدید اغلب مورخان غربی به منابع اسلامی مربوط به صدر اسلام و افسانه کهن شمردن آنها و نگاهی دوباره به تحلیل این رخدادها بر پایه نزدیکترین منابع به آن دوره معرفی و به کوشش خود برای ایجاد توازن مناسب بین اختصار و وفادار بودن به متون و روایات تصریح کرده است. مؤلف ابتدا با نگاهی به موضوع خویشاوندی در قرآن به نقش خانواده‌های پیامبران پیشین در حمایت از انبیاء و هم وراثت آنان می‌پردازد و و نتیجه می‌گیرد که بر اساس قرآن، جانشین طبیعی پیامبر (ص) نمی‌تواند ابوبکر باشد. وی می‌نویسد: تا آنجا که قرآن، افکار محمد (ص) را بیان می‌کند روشن است که او در نظر نداشت أبوبکر جانشین طبیعی او باشد و نه به انجام این کار رضایت داشت. مادلونگ در ادامه مقدمه، دیدگاه‌های دو شاهد واقعه یعنی عایشه و عبدالله بن عباس را بررسی کرده است. این بحث او در حقیقت واکنشی است به گفتار آن دسته از محققان غربی که گزارش‌های این دو را تعصب‌آمیز و تحت تأثیر حب و بغض‌ها معرفی کرده‌اند و مواردی را که به نفع شیعیان است، از جعلیات دوره‌های بعدی دانسته‌اند. وی همچنین در ابتدای کتاب، دو شجره از خاندان هاشم و امیه و همچنین سه صفحه گاهشمار حوادث مهم تاریخ صدر اسلام ارائه می‌دهد. کتاب در ۴ فصل و یک خاتمه ادامه می‌یابد: ابوبکر: جانشین رسول خدا و خلافت قریش. مادلونگ در این فصل، بازگو کننده حوادثی است که در سقیفه بنی ساعده گذشت و به چگونگی انتخاب ابوبکر و دیگر حوادت، مفصلا اشاره می‌کند. عمر: امیر مؤمنان، شایسته سالاری اسلامی، شورا و امپراتوری عربی. مؤلف در این بخش بیشتر درباره چگونگی توزیع قدرت سیاسی از سوی عمر به ویژه در ارتباط با بنی هاشم و علی (ع) بحث کرده است و البته اشاراتی هم به مسائل مهمی جون ماجرای قتل خلیفه و مسأله فتوحات دارد. عثمان: خلیفه خدا و فرمانروایی بنی عبد شمس. محور اصلی مطالب این بخش، مسأله زمینه‌ها و مسائل مربوط به ماجرای قتل خلیفه است که در ذیل دو بخش «اعترافات علیه خلیفه» و «بحران و شورش» سامان یافته است. مؤلف در این بین به دیگر حوادث عصر عثمان اشاره دارد. علی: واکنش بنی هاشم نسبت به خلافت. این بخش با عنوان «اختلاف در جانشینی و جنگ جمل» و با بحث درباره چگونگی به خلافت رسیدن علی (ع) و سپس ورود به ماجرای جنگ جمل آغاز می‌شود و با عنوان «معاویه و صفین» که طبعا ویژه بررسی واقعه صفین است تداوم می‌یابد و سرانجام با بحثی تحت عنوان «حکمیت، شورش خوارج و سرانجام کار» بررسی درباره حوادث عصر امیرمؤمنان و شهادت آن حضرت به پایان می‌رسد. خاتمه: بازگشت نظم به جامعه و تشکیل سلطنت خودکامه. بررسی چگونگی بیعت با حسن بن علی و چاره‌اندیشی معاویه برای روی کار آمدن و حوادث عصر اموی تا مرگ نخستین خلیفه مروانیان مطرح شده است.

اَلمَناقِبُ وَ المَثالِب کتابی به زبان عربی، تألیف قاضی نعمان مغربی (متوفای ۳۶۳ ق)، عالم شیعه اسماعیلی است. مغربی در این کتاب به ذکر مناقب اجداد و خاندان پیامبر(ص) و مثالب (نقائص، عیب‌ها و بدی‌ها) دشمنان ایشان پرداخته است. موضوع مثالب (ذکر نقائص، عیب‌ها و بدی‌ها) همانند مناقب‌نویسی (ذکر فضائل و خوبی‌ها) در میان نویسندگان و مورخان قدیم رایج بوده و آثار زیادی در این باره وجود دارد. قاضی نعمان مغربی عالم شیعی اسماعیلی هر دو موضوع را در کنار هم قرار داده و اثری جدید پدید آورده است. غالب مثالب‌نویسان شیعه به بیان بدی‌های خلفا و دشمنان ائمه و در نگاهی عام به مثالب بنی امیه پرداخته‌اند و از مناقب و عظمت بنی هاشم یاد می‌کنند. قاضی نعمان این کتاب را بر خلاف کتاب شرح الاخبار به شیوه حدیثی نیاورده و گزارش‌ها و حکایات را به صورت پیوسته ذکر می‌کند. مؤلف سعی کرده در برابر هر نفر که از او بدی‌هایی ذکر کرده به خوبی‌های شخص مقابل او بپردازد. کتاب مناقب و مثالب قاضی نعمان، مشتمل بر ذکر مناقب بنی‌هاشم و از میان ایشان اجداد و خاندان رسول خدا(ص) و اهل بیت آن حضرت است. مثالب ذکر شده در این کتاب هم درباره بنی عبدشمس و خاندان ابوسفیان و به خصوص معاویه، یزید، عثمان، مروان و فرزندان اوست. این کتاب نیز در بردارنده شرح حال ائمه با تأکید بر فضائل آنان تا امام صادق(ع) است. برخی از عناوین کتاب عبارتند از: - ذکر مناقب عبدمناف بن قصی - ذکر مناقب هاشم بن عبدمناف - مثالب عبدشمس بن عبدمناف - مناقب عبدالمطلب بن هاشم - ذکر مناقب عبدالله بن عبدالمطلب - مثالب حرب بن امیة بن عبد شمس - ذکر مناقب أبی طالب بن عبدالمطلب و فرزندان - ذکر مناقب أمیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) - مثالب معاویة بن أبی سفیان - ذکر مناقب ائمه اطهار (امام حسن(ع) تا امام صادق(ع).

کتاب حاضر که به صورت مستقل چاپ شده است درباره غدیر و اشعار مرتبط با آن و شاعرانی است که درباره غدیر شعر سروده اند. در این کتاب درباره اشعار سید رضی ره و شخصیت خود ایشان بحث می شود.

کتاب حاضر از علامه ارزشمند امینی ره درباره شعرای غدیر در قرن هفتم می باشد که به بررسی اشعار و شخصیت ایشان می پردازد.

قبیله قریش در آستانه ظهور اسلام مهم‌ترین قبیله عرب بود و در میان سایر قبایل نفوذ داشت. این نفوذ بعد از ظهور اسلام هم از بین نرفت و تأثیراتی بر جامعه اسلامی گذاشت. با اینکه رسول خدا (ص) و امیرالمومنین (ع) خود از بنی‌هاشم قریش بودند، از دست قریش متنفذ اذیت و آزار بسیاری دیدند. افراد متنفذ طوایف مختلف قریش به‌جهت غرور و جایگاه مهمی که در بین اعراب داشتند و به‌علت انتظارات بالا و اینکه امام علی (ع) در دوران رسول‌الله (ص) قهرمانانشان را کشته بود و هم به‌ این دلیل که امام (ع) آنان را با دیگران برابر می‌‌دید و برای آنان اعتباری بالاتر از دیگران قائل نبود، مدام علیه حضرت علی (ع) کارشکنی می‌‌کردند، تا آنجا که ابتدا از خلیفه‌شدن ایشان ممانعت کردند و پس از رسیدن آن بزرگوار به خلافت، به‌ فکر تضعیف قدرتش بودند و بیشترین نقش را در این زمینه داشتند. در این مقاله، با روش تحلیلی ـ توصیفی، به این پرسش پاسخ داده شده است که قریشیان چه نقشی در دور کردن امام علی (ع) از خلافت اسلامی داشتند.

«منهاج الکرامة فى معرفة الامامة» تألیف علامه حسن بن یوسف حلى (م، ۷۲۶ ق) از عالمان بزرگ شیعه است. این کتاب جهت سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) نوشته شده و تأثیر بسزایى در شیعه شدن او و بسیارى دیگر از مردم داشت. مؤلف در این کتاب با آوردن دلایل عقلى و نقلى فراوان به اثبات حقانیت مذهب شیعه و امامت على بن ابى طالب علیه السلام و فرزندانش پرداخته است. این کتاب از کتاب‌هاى تراث شیعى و مشتمل بر شش بخش است.

امام محمد باقر(ع) یکی از برجسته ترین دانشندان عصر خود و در تاریخ ادوار نخستین اسلام بسیار پرنفوذ بود. کتاب حاضر، نخستین توصیف نظام مند از زندگی، کارها و تعلیمات این کوکب درخشان تاریخ اولیۀ اسلام است و برای علاقه مندان به مطالعات مربوط به حقوق، تاریخ، الهیات اسلامی و نیز شیعیان امروزی بسیار سودمند است. -نویسندۀ این اثر، خانم دکتر ارزینا لالانی پژوهشگری است که درباره قرون نخستین اسلامی شیعی تحقیق می کند. او به تدریس آثار مربوط به حدیث در دانشگاه کمبریج اشتغال داشت و اکنون در مؤسسه مطالعات اسماعیلی، لندن، به تحقیق مشغول است. خانم لالانی از دانشگاه ادینبورگ درجۀ دکتری دریافت کرده است. متن انگلیسی این کتاب در آبان 1381 برندۀ جایزۀ کتاب ولایت سال جمهوری اسلامی ایران شد و خانم لالانی برای دریافت جایزه خود به ایران آمدند و در مراسمی که به این مناسبت در شهر یزد برگزارشده بود، شرکت کرد. معرفی حاضر، از محقق اسلام شناس معاصر، دکتر حامد الگار، به مناسبت انتشار ترجمه فارسی کتاب، در اختیار خواننندگان قرار می گیرد. دکتر فریدون بدره ای مترجم این اثر است. وی دارای دکترای زبانشناسی از دانشگاه تهران است. دکتر بدره ای پیش از این کتاب تاریخ و عقادی اسماعیلیه تألیف دکتر فرهاد دفتری را به فارسی ترجمه کرده بود که در 1374 ش برنده جایزه کتاب سال شد.