جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الإشاره إلی مذهب أهل الحق، تأليف أبى‌اسحاق شيرازى(متوفی 476ق)، كتابى است بسيار مختصر و موجز درباره‌ى پاره‌اى از مسائل كلامى؛ چون توحيد و صفات الهى و نبوت پيامبر اسلام و ترتيب افضليت صحابه، كه در قرن پنجم به زبان عربى نوشته است. تحقيق كتاب توسط محمد سيد جليند از اساتید فلسفه اسلامی مصر صورت گرفته است. در اين كتاب بسيار تمسك به مذهب اشعرى نموده و در قضاياى اختلافى بين خودش و مذهب قدريه از ابى الحسن اشعرى يارى جسته است. مؤلف مى‌گويد، چون قومى را مى‌ديدم كه علم را به خود نسبت مى‌دهند، حال آن كه جاهلاند و نمى‌دانند كه چه گروهى بر اين عقيده هستند، و همچنين چيزهايى را به اهل حق نسبت مى‌دهند كه شايسته اهل حق نيست و با اين كار مى‌خواهند قلوب عامه را از حق منحرف سازند و آنها را مورد لعن و تكفير قرار دهند، لذا دوست داشتم به بطلان آنچه به اهل حق نسبت مى‌دهند، اشاره كنم، شروع به تألیف اين كتاب نمودم با اين كه به تقصير و كوتاهى خويش در رساندن حق مطلب معترفم. كتاب با ترجمه‌اى درباره مؤلف شروع گشته كه در آن به ذكر مذهب مؤلف كه بين اشعرى و شافعى است پرداخته و سپس از علم و ورع وى سخن گفته و همچنين از اهم تأليفات او طى 18 مورد نام برده است. بعد از آن در دو صفحه، نسخه خطى اين كتاب به تصوير كشيده شده است. سپس متن اصلى كتاب با مطلبى تحت عنوان اول الواجبات كه مربوط به معرفت به الله عزوجل مى‌باشد، آغاز گرديده است، سپس از حدوث عالم، صفت وحدانيت، صفت قديم و ساير صفات الهى؛ چون علم، قدرت، إراده، سمع، بصر، أزليت، حيات و كلام الهى سخن گفته است. در قسمتى از كتاب، علاقه صفات الهى با ذات خدا را متذكر شده است. سخنى از صفت "استواء" خدا بر عرش گفته و در آن بيان داشته كه مثلا "ثم استوى على العرش" به اين معنا نيست كه خدا ملاصقه يا استقرار بر عرش همچون اجسام دارد، بلكه بلند مرتبه بودن و علو الهى را مى‌رساند، سپس در نبوت پيامبر و ترتيب صحابه در فضل و برترى سخن گفته، كه افضل الناس بعد رسول‌الله، ابوبكر سپس عمر و سپس عثمان و آنگاه على است و اقدم در خلافت بايد مقدم در فضيلت باشد، زيرا كه تقديم مفضول بر فاضل محال است. در پايان فهرست محتويات سه كتاب ذكر شده است.

سنایی غزنوی نقطه آغازین عرفان و تصوف در شعر فارسی است. در میان بزرگان ادب و فرهنگ، بیش از همه ردپای غزالی در آثار وی دیده می شود و می توان گفت که به راستی غزالی در تکامل اندیشه سنایی، تاثیر شگفت انگیزی دارد.این نوشتار، سیری در اندیشه های کلامی و دینی غزالی و سنایی است. تحقیق پیش رو براساس روش کتابخانه ای انجام شده و در آن، افزون بر شباهت زندگانی آن دو، مضامین مشترک مسایل مهم کلامی و عقیده غزالی و سنایی از جمله موارد زیر تا حدی تبیین شده است: صفات خداوند، حدوث و قدم، عاده اله، قضا و قدر، نظام احسن، قرآن، نماز و...