جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ماشینی: اثرات مرتبط با تغییرات آب و هوا و پیامدهای بلایای طبیعی، مانند طوفان هایان در فیلیپین، بر زندگی و معیشت مردم محلی، به ویژه در جوامع فقیر ساحلی، ویران کرده است. این کتاب به پاسخ‌های سطح محلی به اثرات تغییرات آب و هوایی از منظر الهیات بوم‌شناختی و فمینیسم نگاه می‌کند، که رویکردی مبتنی بر راه‌حل و عادلانه جنسیتی برای برخی از مشکلات تغییر آب و هوا ارائه می‌دهد. این بررسی می‌کند که چگونه کارگران محلی و مذهبی در حال مشارکت با جوامع محلی برای تغییر و بازسازی زندگی و معیشت خود در قرن بیست و یکم هستند.

چکیده ماشینی: در الهیات فلسفی معاصر، چارلز تالیافرو و چاد مایستر بر موضوعات کلیدی در الهیات فلسفی معاصر در مسیحیت، اسلام و یهودیت و همچنین هندوئیسم و ​​بودیسم تمرکز می کنند. این جلد با بحث در مورد ابزارهای روش شناختی کلیدی در دسترس الهیات فلسفی، مانند ایمان و عقل، علم و دین، وحی و کتاب مقدس، و مرجعیت و سنت آغاز می شود. نویسندگان از این ابزار برای کشف موضوعاتی از جمله زبان، ناگفتنی، معجزه، شر و زندگی پس از مرگ استفاده می کنند. آنها همچنین با الهیات فلسفی کاربردی، از جمله نگرانی های زیست محیطی، گفتگوی بین مذهبی، و ماهیت و اهمیت ارزش های سیاسی دست و پنجه نرم می کنند. یک بحث پایانی پیشنهاد می‌کند که الهیات فلسفی می‌تواند به تأملات و اقدامات مهم در مورد تغییرات آب و هوایی کمک کند.

یکی از شیوه‌‎های تفحص در باب مفاهیم و مقولات مربوط به «اقتصاد سیاسی محیط زیست»، تتبع در آرای سخنوران و صاحب‌‏نظران این حوزه است. آرایی که هر چند ملهم از مکاتب معینی هستند، اما به رغم آن وجوه اشتراک و تعلقات خاطر، پاره‎‌هایی اضافه یا کم دارند. از این رو در این مجموعه کوشیده‌‏ایم تا در مواجهه با «اقتصاد سیاسی محیط زیست»، به سراغ برخی از ایشان برویم و دنیا را از چشم آنان بنگریم و عیار دعاوی‎شان را به محک نقد منتقدان‎شان بیازماییم.

بحران های زیست محیطی با به خطر انداختن حیات در زمین، موجب شده است تا انسان به ناچار به دنبال راه حل و جلوگیری از گسترش این بحران ها برآید. از آنجا که نقش انسان در بروز بحران های زیست محیطی انکارناپذیر است، برخی معتقدند برای حفاظت از محیط زیست، باید یک چارچوب یا آیین نامه رفتاری برای تعامل درست انسان با طبیعت تدوین شود تا همگان به رعایت آن ترغیب گردند. در این راستا، فلاسفه در چند دهه اخیر سعی کرده اند تا با بسط تفکرات و الزامات اخلاقی به موجودات ماسوای انسان، سهم خود را در تبیین این آیین نامه رفتاری ایفا نمایند. در این بین، انسان شناسی برآمده از اندیشه اسلامی، توان ارائه چارچوب جامعی برای تعامل درست اخلاقی انسان با طبیعت را دارد. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی میکوشد تا شرح جامعی از تبیین رهیافت اخلاق زیست محیطی با نام «خودبوم شناسی» ارائه دهد.

امروزه بایددل نگران طبیعت و زیستگاه انسان بود؛ هرچند فناوری های فریبنده، زشتی خفقان آوری را که فرهنگ تجدد جایگزین هماهنگی، زیبایی و آرامش طبیعت بکر کرده، زیبا جلوه نماید؛ این نوشتارتلاش می کنداین موضوع را با نگرشی تطبیقی بین چشم انداز قرآنی و دیدگاه برخی عالمان علوم جدید بررسی می کند فناوری افسارگسیخته، فزونی جمعیت، فراوانی فراورده های مصرفی، و نظام سرمایه داری مهد انسان را دچار این بحران ساخته و چارة رهایی از آن در کنترل این وضع است. از چشم انداز قرآنی، این معضل، معلول جهان بینی جدید و تغییر نگرش انسان نسبت به خود و طبیعت است؛ نگرشی که ریشه در بنیان های علم جدید و تفکر تجددگرایانه دارد و به فاصله گرفتن انسان از نگاه قدسی و معنوی به طبیعت، و چنگ انداختن تجاوزگرانه و خودخواهانه به آن انجامیده است.

زمینه: آب از جمله با ارزش ترین عوامل زیست محیطی است که سهم بسزایی در حیات و سلامت انسان دارد. مروری گذرا به منابع اسلامی نشان می دهد که استفاده بهینه از این موهبت الهی پیوسته مورد تاکید امامان معصوم بوده است. فقهای مسلمان نیز با بر شمردن دوازده نوع آب کوشیده اند تا بسته به شرایط مختلف اقلیمی از یک سو با طرح الگوی دینی، شیوه درست مصرف کردن آب را به عموم مسلمانان نشان دهند، از سوی دیگر، با تعیین شاخص های دینی، از هدر رفتن و آلودگی آن جلوگیری کنند. پرسش اصلی در بررسی اخلاقی - فقهی بهره وری از منابع آب آن است که آیا می توان رابطه ای منطقی و معنی دار بین اصول اخلاق زیستی، و آموزه های دینی مرتبط با محیط زیست به دست آورد. در این پژوهش بر آن هستیم تا با بهره گیری از منابع فقهی، الگویی اخلاقی - دینی در بهره وری و حفاظت از آب به عنوان یکی از عوامل طبیعی زیست محیطی ارائه کنیم.روش کار: این پژوهش به صورت توصیفی و کتابخانه ای انجام و تلاش شده است، پس از توضیح مفاهیم، مبانی و اصول اخلاق زیستی، جایگاه دو اصل عدالت و ضرر نرسانی در آموزه های دینی (فقهی) مورد واکاوی قرار گیرد و بر اساس آن، چگونگی و پیامدهای بهره وری از منابع آب ارزیابی فقهی - اخلاقی شود.یافته ها: بررسی حاضر بیانگر این واقعیت است که از یک سو، اصول اخلاق زیستی، اصولی جهان شمول بوده و به لحاظ خاستگاه عقلایی آن، از دیرباز مورد تایید رهبران دین مبین اسلام بوده اند و از سوی دیگر، فقهای مسلمان قرن ها پیش از تدوین این اصول، با تکیه به آموزه های دینی (قرآن و سنت)، ضمن توجه به آن ها و در قالب گزاره های فقه محیط زیست، درصدد بیان وظایف انسان ها در برخورد با منابع زیست محیطی از جمله آب های سطحی و زیر سطحی بوده و هستند.نتیجه گیری: دو اصل عدالت و ضرر نرسانی، دو اصل اخلاق زیستی حاکم بر بهره وری از منابع زیست محیطی، از جمله منابع آبی است و هرگونه استفاده از این منابع بدون درنظر گرفتن آن ها، کاری غیراخلاقی و هم زمان، عملی حرام خواهد بود.

مسائل و مشکلات زیست محیطی در عصر حاضر باعث شده تا راهبردهای نرم افزاری (بررسی رفتارهای اخلاقی در حوزه محیط زیست) در کنار راهکارهای سخت افزاری (تولید تکنولوژی های دوستدار محیط زیست) برای حل این مسائل مورد توجه قرار گیرند. از سویی دیگر، تحولات اخیر در نظریه های رفتاری، امیدواری هایی برای فهم مناسب رفتارهای اخلاقی انسانی در ارتباط با محیط زیست به وجود آورده است. در این پژوهش که به شیوه مطالعه تحلیلی - انتقادی صورت گرفته، تلاش بر آن است تا ضمن تشریح و مرور انتقادی نظریه های غربی رفتار اخلاقی در حفاظت از محیط زیست، نظریات اخلاقی متفکران و اندیشمندان اسلامی نیز ارائه گردد. نظریه های مختلفی از سوی اندیشمندان غربی برای تشریح رفتارهای اخلاقی و غیر اخلاقی انسان ها در ارتباط با محیط زیست ارائه شده است، از قبیل نظریه کنش علی (رفتار هدفمند)، رفتار برنامه ریزی شده، الگوی اجتماعی - روانشناسی رفتار نوع دوستانه شوارتز و نظریه ارزش - عقیده - هنجار استرن. علی رغم نشر و به کارگیری زیاد این نظریات رفتاری، این نظریات به دلیل غفلت از ورود متغیرهای اخلاقی، از قبیل هنجارهای اخلاقی و جهت گیری های ارزشی، مورد نقد می باشند. از سوی دیگر، اندیشمندان اسلامی و ایرانی در این زمینه نظریاتی ارائه داده اند که به نظر می رسد سازگاری بیشتری با اخلاقیات و روحیات جوامع اسلامی دارد. در این پژوهش به برخی از این نظریات اسلامی اشاره شده است. پیشنهاد می شود تا محققان اسلامی فعال در حوزه های فلسفه اخلاق و روانشناسی اخلاق، تلاش بیشتری جهت استخراج نظریه های رفتاری از منابع اسلامی داشته باشند و ضمن به کارگیری این نظریات در تحقیقات میدانی و اصلاح ساختاری آن ها، قدرت پیش بینی آن ها را بهبود دهند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

گسترش جوامع انسانی و توسعه شهرنشینی موجب پیدایش پدیده هایی چون تخریب و آلودگی محیط زیست شده است. به دلیل اهمیت بسیار این پدیده در روند حیات انسانی عصر حاضر، در این نوشتار سعی شده است موضع شریعت در برابر تحولات حادث در محیط زیست با استناد به منابع کتاب و سنت و دلیل عقل به دقت مورد شناسایی قرار گیرد. همچنین تلاش شده است با طرح موضوعات متنوعی در قالب مسائل و قواعد فقهی، کلیه مسوولیت های ناشی از آسیب و تخریب محیط زیست تبیین شود. در این نوشتار معلوم می شود مقوله محیط زیست به خوبی مورد عنایت شریعت قرار دارد و احکام و الزامات صریحی در زمینه های مرتبط با آن مطرح است.