جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند متعال در مقام ذات، در حجاب ذات پوشیده بود و حقیقت او هیچ تجلی و ظهوری نداشت و از آنجا که دوست داشت عین خود را در عالم مشاهده نماید، انسان کامل را بر صورت خویش خلق کرد تا از اسماء و صفات و ذات او خبر دهد. خداوند در قرآن کریم از انسان های کامل با نام مصطفین و اخیار یاد نمود. در این میان، ابراهیم (ع) نه تنها خود، که دین او هم اصطفاء شد و برگزیده الهی گردید. ابراهیم (ع) پس از آنکه دارای مقام نبوت، آنگاه، رسالت و در آخر، خلت شد، خداوند به او مقام امامت را نیز عطا نمود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از دانش معناشناسی از پس دو نگاه جزء نگر و کل نگر، به بررسی روابط بینامتنی و مولفه های معنایی موثر در داستان ابراهیم (ع) پرداخته تا در عمق لایه های معنایی قرآن به مفهوم والای حب الهی نائل گردد.

محبت مقامی الهی است. حق تعالی خود را به محبت وصف نموده و به صفت «ودود» خوانده است. این از آن روست که او ابتدا به خود محبت ورزید، آنگاه دوست داشت که خود را در غیر مشاهده کند، پس عالم را به صورت جمال خویش آفرید. به عالم نظر کرد و به آن محبت ورزید. پس خدای تعالی عالم را تنها به صورت خود آفریده است و عالم تماما زیباست و خدای سبحان هم، به زیبایی و جمال محبت می ورزد. اگر عشق و محبت وجود نداشت، پروردگار ودود و مهربان هم شناخته نمی شد. «محبت» به اطلاق ذاتی خود در همه موجودات، چه علمی-غیبی و چه وجودی-شهادی، ساری است، زیرا که خداوند نخست به شئون ذاتی خود بر خود تجلی کرد و اعیان ثابته که ماهیات اشیاءند، در مرتبه علم متعین شدند و دوم اینکه منصبغ به احکام و آثار اعیان ثابته، در عین ظاهر گشت و موجودات خارجی ظاهر شدند. یعنی هر چه ظاهر شده به محبت و عشق ظاهر شده است. با توجه به اینکه نفس رحمانی حق عالم را پدیدار ساخت، اصل و اساس این نفس از محبت است. خداوند از طریق نفس خود، عالم را پدید آورد تا شناخته شود، زیرا اگر شناخته نمی شد، اسما و صفات الاهی متجلی نمی شدند و عالم و هستی در کتم عدم باقی می ماند. بنابراین، همین حب به شناخته شدن اسما و صفات حق، که از طریق نفس الاهی تحقق علمی و عینی یافت، دلیل خلقت و آفرینش عالم است.

این پایان نامه در یک مقدمه و پنج فصل و یک خاتمه تنظیم شده است و عنوان آن تفسیر تطبیقی تولی و تبری و آثار آن از قرآن و حدیث میباشد. مقدمه پژوهش: در مقدمه کلیات موضوع مورد بحث اعم از تبیین موضوع، اهمیت موضوع، تاریخچه و پیشینه پژوهش و طرح سوالات اصلی و فرعی و فرضیه های بدویو اهداف و روش پژوهش ذکر شده اند. فصل اول: در این فصل پس از ذکر مطالب مقدماتی، مفهوم شناسی واژگان اصلی و فرعی و همچنین تولی و تبری در قرآن و حدیث و اقسام آن و در آخر بررسی تطبیقی بعضی از آیات تولی و تبری انجام شده است. فصل دوم: در فصل دوم عوامل و راهکارهای رسیدن به تولی و تبری را زیر بحث قرار دادیم و در این فصل مباحثی مانند محبت خدا و راه رسیدن به این محبت را بیان کرده ایم که یکی از مطالب عمده این فصل را تشکیل میدهد. سپس به برخی از علائم و نشانه ای محبت خدا که در منابع معتبر فریقین بدان اشاره شده است را متذکر شدیم و سپس تولی و اطاعت از رسول خدا و اولیای پاک او را نیز مطرح کرده ایم و نمونه هایی از سیره و منش این معصومین را گشوزد کرده ایم. فصل سوم: در این فصل به یکی از مباحث مهم تولی و تبری که عبارت است از موانع و آسیبهای این دو پدیده مورد پژوهش قرار داده و بیان شد که موانع به اقسام مختلف تقسیم میشوند و اقسام مختلف آنها را از منابع فریقین جمع آوری کرده مورد بررسی قرار گرفت. و بالاخره به این نتیجه رسیدیم که نافرمانی خدا و اولیای پاک او چه پیامدهایی را به دنبال دارد و چگونه انسان را در گمراهی و ضلالت سوق میدهد. فصل چهارم: در ادامه بحث تولی و تبری به یکی ازآثار مهم این دو مقوله که آثار فردی میباشد پرداخته ایم و بیان شد که جلب رضایت محبوب چگونه ممکن است و دایره محبت و دوستی چقدر گسترش دارد و چه پیامدهای خوشایندی را به دنبال دارد و انسان امروزه که یکیه از گمشده های او آرامش روانی اوست چگونه میتواند آن را به دست آورد. فصل پنجم: در فصل آخر این پژوهش که یکی از مهمترین فصلهای این موضوع به شمار می‌آید به آثار اجتماعی تولی و تبری توجه ویژه‌‌ای شده‌است و بیان شد که چگونه می‌توان بین مسلمانان امروزه پیوندهای قلبی و عاطفی ایجاد کرد تا به وسیله این مهمترین عامل وحدت و انسجام مسلمانان را در اقصی نقاط گیتی عمل کرد و این انسجام و اتحاد چه ثمرات نیکویی را به دنبال دارد.

نظریه‌ی وحدت وجود، بیانگر آن است که وجود، عین وحدت است ولی این وحدت از نوع وحدت عددی، نوعی و جنسی و ... نیست، وحدت و اتحاد موجودات به اعتبار وجود واحد مطلق است که حقیقت و باطن همه چیز است و به حقیقت غیر از وحدت هیچ نیست و وجود، یک حقیقت بیش نیست؛ همان حقیقت واحد فرد یگانه که با مراتب و درجات مختلف در جهان تجلی و ظهور می‌یابد. این مسأله یکی از مهمترین بنمایه‌ی افکار شیخ محمود شبستری در برجسته‌ترین اثرش، گلشن راز است. شبستری تلاش نموده تا مفاهیم را در طرحی نو معرفی نماید برای نمونه «اناالحق» را برای عارفی چون حلاج نامتعارف نمی‌داند حتی این امر در نگاه او برای مراتب آغازین خلقت نیز غیر عادی نیست: در آ در وادی ایمـــــن کـــــه ناگـــــاه/ درختــــی گویــــدت «انــــی انــــااالله»/ روا باشــــد انــــا الحــــق از درختـــــی/ چــــرا نبــــود روا از نیــــک بختـــــی این مقاله توانسته است اندیشه‌های وحدت وجودی نهفته در تمامی پانزده یا هفده سؤال پاسخ داده شده‌ی شیخ شبستر بیابد و معرفی می‌کند.