جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ذهن آدمی از دیرینه ترین زمان تاکنون سرشار از آرزومندی و بلندپروازی بوده و تفکر در جهان مادی، خوداندیشی و چشم اندازی بلند و فراتر از خود داشتن، همواره در وجود انسان نهفته بوده است. اگر آدمی می تواند به جایی برسد «که به جز خدا نبیند» نتیجه همین گستره وجودی است. سیر نوسانی صعودی و نزولی یکی دیگر از ویژگی های ذهن انسان است. این حرکت همواره در اسطوره، فلسفه و تاریخ خود را نشان داده است. از آن جا که در اسطوره ذهن آدمی اختیار به نسبت مطلقی دارد، این سیر در آفرینش، گزینش، دگرگونی و تلفیق پدیده های اسطوره ای بیشتر خود را نشان می دهد.کاوه آهنگر، یکی از شخصیت های برجسته شاهنامه می باشد که از این جهت قابل بررسی است و نام وصفت به ظاهر پارادوکس مانند او بیانگر این امر است. او را می توان شخصیتی خدایی دانست که پس از پشت سر نهادن دگرگونی های مختلف، به آهنگری نزول کرده است اما ویژگی ها و اعمالی همچنان بزرگانه و خداگونه دارد. در این مقاله به کاوشی در این زمینه پرداخته می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 147 تا 160

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بحار الانوار المجلد 56 : الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار عليهم السلام

نویسنده:

محمدباقر بن محمدتقی مجلسی

نوع منبع :

کتاب , آثار مرجع

منابع دیجیتالی :

نسخه قائمیه فهرست نسخه متنی قائمیه معرفی کتاب نسخه PDF

وضعیت نشر :

بیروت: دار احیاء التراث العربی,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

جوامع حدیثی , احادیث و روایات , کتب حدیث شیعه

کلیدواژه‌های فرعی :

زمان , مکتوب حدیثی , نحس ایام , آتش , صفات ملائکه , عصمت ملائکه , ملائکه , شهرها , باران , زمان شناسی , جبال , کائنات , معادن , احادیث شیعه , ابر , رودخانه ها , زمان های مقدس , ماهیت زمان , هوا ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

شماره ديويي:

297/212

چکیده :

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود). در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی عناوين و موضوعاتی كه در اين جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: تتمة کتاب السماء و العالم، تتمة أبواب الأزمنة و أنواعها و سعادتها و نحوستها و سائر أحوالها، أبواب الملائکة، أبواب العناصر و کائنات الجو و المعادن و الجبال و الأنهار و البلدان و الأقالیم و...

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی شکل هندسی اجزای جسم از نگاه ذیمقراطیس و پیروانش

نویسنده:

محمدحسین حشمت پور

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

متن نسخه PDF چکیده

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

زمین , آتش , فلسفه ذی مقراطیسی , جسم‌‌ , شکل‌‌

چکیده :

چکیده دربارۀ بساطت و ترکّب جسم‌‌، در فلسفه -که عهده‌دار شناخت واقعیات است - دو قول مطرح شده یکی قول به بساطت که جسم را تنها صورت جسمیّه می‌داند و ترکب آن از ماده و صورت و نیز ترکب از اجزاء صغار را منکر می‌شود. و دیگر قول به ترکّب که صاحبان این قول به دو دسته تقسیم می‌شوند: یکی آنان که جسم را از ماده و صورت (یعنی صورت جسمیه) مرکب می‌دانند. و دیگر کسانی که به ترکب آن از اجزاء صِغار معتقدند. گروه اخیر برای هر کدام از اجزاء سازندۀ عناصر و نیز برای هر کدام از اجزاء سازندۀ افلاک شِکلی را تعیین کرده‌اند که این مقاله دو شکل از آن‌ها را بحث کرده است. توضیح این‌که عناصر بسیط چهارتا هستند و افلاک در نظر آنان شکل مشترک دارد، پس شکل‌هایی که برای اجزاء عناصر و افلاک وجود دارند مجموعاً پنج شکل‌اند. در این مقاله به تبیین دو شکل (شکل اجزاء نار‌‌ و شکل اجزاء ارض) عنایت شده است. در بیان هر یک از این دو شکل - که در تحریر اقلیدس شکل شانزدهم‌‌ و هفدهم مقاله سیزدهم واقع شده‌اند - به نحوۀ ساخت شکل توجه شده و پس از ذکر مفروضات مسئله‌‌، طریقۀ ساخت بیان شده و آنگاه بر صحت طریقۀ ساخت‌‌، دلیل اقامه شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 6 تا 23

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی نمادینگی عناصر طبیعت در شاهنامه

نویسنده:

رحیم کوشش، امیرضا کفاشی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آب , آتش , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , شاهنامه , عناصر طبیعت , اسطوره های ایرانی , باد , خاک , اسطوره و حماسه در شاهنامه , روییدن گیاه از انسان , ایزد گیاهی , آب در اساطیر , گیاه در اساطیر , آتش در آیین زرتشتی , درخت در اساطیر , آتش در اساطیر , باد در اساطیر

کلیدواژه‌های فرعی :

متون کهن ایرانی (اوستا، متون پهلوی) , سیاوش , اسطوره های چینی , ایزدان آب , گذر از آتش , عناصر طبیعت در اشعار فارسی , متون زردشتی , قداست آتش , اسطوره شناسی تطبیقی , دیو باد , آناهیتا (ناهید) , خدای شهید شونده نباتی , اسطوره گیومرث و ریواس , متون کهن فارسی , توتم (مسائل جدید کلامی) , آیه 024 بقره , اکوان دیو , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , درخت کیهانی , اهمیت آتش , توتم در ایران باستان , حاجی فیروز , درخت سرو , درخت گز , درخت در ادبیات ,

چکیده :

اسطوره طبیعت، نماد دوران پیش از دانش و صنعت، و نشان مشخص روزگاران باستان است. طبیعت همواره در پیدایش تحولات مذهبی مردمان باستان و به ویژه آریایی های ساکن ایران و هند، نقشی بی بدیل داشته است. اعتقاد به قوای طبیعت به مرور زمان در میان آریایی ها، به صورت اعتقاد به خدایان مختلف در آمد و کم کم برای عناصری چون خورشید، ماه، ستارگان و باد، علائمی را اختراع کردند و آنها را قوای خدایی نامیدند. اهمیت چهار عنصر آب و آتش و باد و خاک - بارزترین مظاهر طبیعت - از آن نظر بوده که بنابر کهن ترین عقاید و باورهای پیشین، این عناصر نماینده پاکی و سرچشمه زندگی در هستی بوده اند. تعمق در شاهنامه موید تاثیرپذیری فردوسی و غور و تفحص وی در متون کهن ایران باستان و ملل دیگری چون هند، چین و یونان - که وجوه اشتراک اساطیری بسیاری با ما دارند - است. عناصر طبیعت در شاهنامه، بنیانی اساطیری و هویتی منحصر به فرد دارند و صاحب روح هستند که در جای جای داستان، یاریگر قهرمان حماسه اند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 129 تا 156

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عرفان و اسطوره شناسی مرگ

نویسنده:

علی اکبر افراسیاب پور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مکاشفه , آتش , آب حیات , پرواز روح , فنا , اصطلاحنامه عرفان , مراتب فناء(مقابل رتبه بقاء)

کلیدواژه‌های فرعی :

اسطوره , یاد مرگ , اصطلاحنامه تصوف , اسطوره شناسی مرگ , عرفان واسطوره شناسی مرگ ,

چکیده :

عرفان و اسطوره در مواردی با هم اشتراک دارند، یکی از آنها مرگ اندیشی است. آن دو مرگ را مهم ترین دغدغه انسان و جاودانگی را شورانگیزترین آرزوی او معرفی می کنند. با استفاده از مکاشفه و شهود به تاویل و رمزپردازی پرداخته و مرگ را چون خواب و خلسه دانسته اند که با روش هایی می توان بر آن غلبه نمود. در اسطوره و عرفان؛ مرگ آغازی برای زندگی دوباره است وبا فنای در حقیقت، راه به بقا می برد. مرگ اندیشی در اندیشه های مشترک آنها چون فنا و بقا، پرواز روح، آتش، هوم و آب حیات قابل مطالعه است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 13 تا 29

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی بازتاب نمادین آتش در دو داستان مثنوی با رویکرد تطبیقی

نویسنده:

محمد صافحیان ,زکیه رشیدآبادی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آتش , حضرت ابراهیم(ع) , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , سیاوش , اسطوره های ایرانی , گذر از آتش , آزمون آتش , اسطوره شناسی تطبیقی , گذر سیاوش از آتش , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , اهمیت آتش , آتش در اساطیر

کلیدواژه‌های فرعی :

اسطوره های چینی , داوری ایزدی , داستان سودابه و سیاوش , سیاوش و شاهنامه , اساطیر هند , اساطیر یونان , عناصر اربعه , اساطیر ملل , سودابه , هوشنگ , قداست آتش , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , اساطیر مصر , آتش در آیین زرتشتی , آیین های اساطیری , اسب سیاوش , اساطیر عرب , اساطیر سامی ,

چکیده :

آتش از دیرباز به سبب نقشی که در زندگی انسان داشته است، مورد توجه بوده است. یکی از خویشکاری های نمادین آتش، تطهیر است. آتش با وجود این که سوزاننده است، پاکی و طهارت را نیز به ارمغان می آورد. بنا به باور اساطیری، آتش آوردگاه پاکی و پلیدی است. در این جستار ابتدا به بررسی مفهوم نمادین آتش در اساطیر مختلف پرداخته ایم که گذر از آن (آزمون آتش) عروج به مرحله ای بالاتر را در خود نمادینه کرده است. پس از آن با خوانش اسطوره «گذشتن سیاوش از آتش» در شاهنامه، و ناظر به داستان حضرت ابراهیم (ع) در فرهنگ سامی، با رویکردی تطبیقی آن را با داستان «در آتش افکندن کودک» در مثنوی و نیز حکایت «جواب دهری که عالم را قدیم گوید» مقایسه کرده ایم و رویکرد مولانا را به خوانش آثار پیشین خود بررسی کرده ایم. این نوشتار در پی آن است که نشان دهد، مولانا از مفاهیم اسطوره ای و نمادین قبل از خود آگاهی داشته و با تخیل شاعرانه خود به بازآفرینی این مضامین در زمان خود پرداخته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 225 تا 250

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اسطوره «داوری ایزدی» به وسیله آتش در شاهنامه

نویسنده:

نغمه دادور

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آتش , شاهنامه , آیین های ایران باستان , سیاوش , داوری ایزدی , ور , سیاوش و شاهنامه , گذر سیاوش از آتش , آیین (مراسم)

کلیدواژه‌های فرعی :

برودت آتش برای ابراهیم(ع) , رامایانا , ویس و رامین , تریستان و ایزوت , اسطوره و حماسه در شاهنامه , قداست آتش , آیین هندوایرانی , اهمیت آتش ,

چکیده :

از ورای قرن ها تمدن بشری، آنچه امروز از مراسم شگفت داوری ایزدی برای ما به جا مانده است، تنها عبارت «سوگند خوردن» است، درحالی که این رسم در میان اقوام و ادیان در گذشته امری معمول و آخرین محک برای تعین گناهکاری یا بی گناهی متهمان بوده است. با وجود اینکه نمونه های بسیاری از اجرای این مراسم در آثاری چون ویس و رامین، مثنوی، سلامان و ابسال، مخزن الاسرار و... به چشم می خورد، آشناترین نمونه از این نوع داوری در حافظه جمعی ما ایرانیان «گذر سیاووش از آتش» است. دلایل اهمیت و اعتبار اسطوره داوری ایزدی در شاهنامه از موضوعات مورد بحث در این جستار است؛ از این رو، در این مقاله نخست به اجمال، به بیان علل ارزشمندی آتش در باور اقوام و ادیان کهن می پردازیم. پس از آن انواع آزمون های ایزدی عبور از آتش را بر مبنای نمونه های موجود از آن در کتب تاریخی، دینی و ادبی بررسی و طبقه بندی می کنیم و سرانجام ماجرای اسطوره گذر سیاوش از آتش را به عنوان نمونه ای تاثیرگذار و ماندگار از این نوع داوری معرفی می کنیم و به ذکر برتری های آن نسبت به نمونه های مشابه دیگر خواهیم پرداخت.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 43 تا 65

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی آیین های اساطیری «داوری ایزدی» در ایران باستان

نویسنده:

سعید زاویه ,آمنه مافی تبار

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آب , آتش , اسطوره , آیین های ایران باستان , داوری ایزدی , ور , آیین (مراسم) , آداب دین زردشتی (آیین ادیان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , آیین های اساطیری , ور گرم , ور سرد

کلیدواژه‌های فرعی :

اوستا , اعتقادات زرتشتی , گذر از آتش , آیین داوری , قداست آتش , گذر سیاوش از آتش , ایزدان ایرانی , آب در اساطیر , آیین هندوایرانی , آتش در آیین زرتشتی , اهمیت آتش , زرنیخ ,

چکیده :

بشر اولیه با خدای خود ارتباطی نزدیک داشت و وی را از طبیعت می شمرد؛ بنابراین در محاکمی که عقل را در آن راهی نبود، با بینشی اساطیری، عوامل طبیعی را داوران آزمونی قرار می داد و این داوری را شمولی از داوری خدایان می دانست. در ایران باستان، به مثابه یکی از کهن ترین تمدن های جهان، این داوری ها همچون دیگر تمدن ها متداول بود. آن چنان که در محاکم پیچیده این سرزمین، این گونه داوری ها معمولا به مدد قدرت تمییزبخشی آتش، فلز گداخته و آب آمیخته به گوگرد و زرنیخ صورت می پذیرفت. آگاهی از پیشینه این باورها در ایران باستان و بررسی دلایل به کارگیری عناصری چون آب، آتش و گوگرد، می تواند در شناخت اندیشه اقوام این سرزمین موثر باشد؛ لذا مقاله پیش رو مضامین فوق را هدف تحقیق قرار می دهد و می کوشد تا حقیقت اساطیری این آزمون ها را تبیین کند؛ حقیقتی که در ستایش برقراری راستی و عدالت به گونه ای سازمان یافته و اندیشمندانه، بروز می یافت تا ضمن دستیابی به آنچه می بایست، ارزشمندی عناصر طبیعی را نزد آنان خدشه دار نسازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 101 تا 131

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

یزشن، آیینی کهن از دوران هندوایرانی

نویسنده:

صبا لطیف پور

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

آتش , آئین قربانی , یجنه , یزشن , آیین (مراسم) , آداب دین زردشتی (آیین ادیان) , آیین های دین هندو (آیین ادیان) , آیین هندوایرانی

کلیدواژه‌های فرعی :

مناسک و آداب دینی , قربانی انسان , قربانی حیوانی , آتش در آیین زرتشتی , اهمیت آتش ,

چکیده :

دو آیین یزشن در ایران و یجنه در هند با یکدیگر قابل مقایسه هستند. با بررسی شباهت های این دو آیین، می توان وجود ریشه مشترک کهنی را برای آنها اثبات کرد؛ از جمله این شباهت ها می توان به تشابه در واژگان، اهداف برگزاری مراسم، عناصر مهم موجود در مراسم و چگونگی برگزاری آنها اشاره کرد. با بررسی تفاوت های دو آیین نیز می توان به تاثیر فرهنگ های بومی منطقه و نیز شرایط متفاوت اقلیمی بر اجرای مراسم پی برد؛ از جمله این تفاوت ها، یکپارچگی مراسم در ایران و گوناگون بودن آن در هند است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 157 تا 167

مشخصات اثر

ثبت نظر