جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این نوشتار با اشاره به جایگاه ابن عربی در حیات عقلانی عالم اسلام به غفلت پژوهندگان غربی از این جایگاه می‏پردازد و دلایل آن را ارزیابی می‏کند. سپس به دوتلقی از معارف دینی در اسلام که بر اساس یکی از آنها نگاه به دین نگاهی جزمی و انعطاف‏ناپذیر و دیگری نگاهی با قدرت انعطاف و تساهل بیشتر است پرداخته، موضع عرفان وتصوف دراین مورد را بررسی می‏کند. سپس با اشاره به این معنا که نگاه ابن عربی به مسأله کثرت ادیان نگاهی خاص خود اوست، در عین حال که ازدرون سنت عرفان اسلامی برخاسته است، به اختصار مبانی هستی شناختی و معرفتشناختی رای او در باب کثرت ادیان مطرح و وقوع این کثرت را در جامعه بشری امری موجه می‏داند، در عین حال که نظریه ابن عربی را در این باب عیناً قابل انطباق بر موضع پلورالیستها نمی‏داند و دلیل آن را نیز پیشفرضهای متفاوت آن دو و مآلاً نتایج مختلف آنها قلمداد می‏کند.

از جمله کارکردهای دین در عرصة اجتماعی، کارکرد انتقال معارف دینی به جوامع بشری است. با آنکه در برخی از ادیان، این کارکرد ظهور خارجی کم رنگی دارد، در برخی از ادیان مانند اسلام، این کارکرد برجسته است. در اسلام، برای ارائة معارف دینی، قرائت های گوناگونی مانند اهل سنت و تشیع به چشم می خورد که به تناسب توان، ظرفیت و قابلیت، به جوامع بشری عرضه شده است. در این مقاله، ضمن بهره گیری از روش نقلی ـ تحلیلی به بررسی چگونگی انتقال معارف شیعیان در جوامع غیراسلامی با هدف دستیابی به میزان تأثیرپذیری آن از یک سو، و کشف نقاط آسیب و مانعِ در مقابل آن از سوی دیگر، پرداخته شده است. نوآوری مقاله در حوزة رویکردی به این مسئله، توجه به شرایط فرهنگی ـ اجتماعی ادوار گوناگون اسلامی است. اینکه تا چه حد تفکر شیعی توانسته است در جوامع غیراسلامی پایگاه اجتماعی پیدا کند، نتیجه ای است که از فحوای مقاله قابل استنتاج است.

نعمت خوشگواریِ زندگی و نیکو بودنِ حال و مرحمت و به معنی، احسان و نیکی است که خداوند بر بندگانش عطا فرموده است: «وَ ما بِکُمْ مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنَ اللَّه» (نحل/53) و غیر قابل شمارش است «وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها» (ابراهیم/3). هیچ کسی نمی‌تواند به تنهایی آن را به بنده دهد. نعمت، تنها شامل جنس انسان، موجودات ناطق (جن و انس و ملک) و موجودات با شعور می‌شود؛ زیراکه موجود متنعم با شعور قدرت تشخیص امور سودمند از زیانبار را دارد و غیر او، فاقد چنین تمییز و تشخیصى است. نعمت‌ها دو نوع دنیوی و اخروی هستند که به دو نوع معنوی و مادی تقسیم می‌شود. نعمت‌های مادی دنیا مانند آفرینش، خانواده، تملکات مادی، آسمان‌ها و زمین و هرآن‌چه در آن‌هاست و موارد فراوان دیگر، کم یا زیاد در اختیار هم? بندگان قرار می‌گیرد. از نعمت‌های معنوی دنیا مانند هدایت، نصرت و الطاف الهی و موارد فراوان دیگر، انسان‌ها با توجه به اعمال خود می‌توانند بهره‌مند شوند. البته اهل ایمان و عمل صالح تنها بهره‌مندان از نعمت‌های اخروی هستند. به دلیل این‌که خداوند حکیم است از اعطای این نعمت‌ها به انسان نیز اهداف فراوانی مانند معرفی خود، هدایت و بیداری انسان، آزمایش و یا سنت استدراج را دارد. انسان‌ها در قبال این نعمت‌ها موظف می‌شوند که اصول دین را بپذیرند و سپاس نعمت‌ها را به جا آورند و به دیگران نیز کمک کرده، از ناسپاسی، نافرمانی و حسدورزی خودداری نمایند. برخی از بهره‌مندان وظایف خود را به خوبی انجام داده و سپاس نعمت را به جا می‌آورند، لیکن برخی دیگر ناسپاسی نموده و بر خلاف وظیفه عمل می‌کنند. خداوند نیز با توجه به عملکرد هریک از این دو گروه آنان را به جزای اعمالشان می‌رساند. علاوه بر این انسان‌ها با عملکرد خود می‌توانند نقش مهمی در بقا و زوال نعمت‌های الهی داشته باشند. یکی از مهم‌ترین نعمت‌های الهی بر انسان‌ها که وسیل? هدایت آنان و زمینه بهره‌مندی هرچه بیشتر از نعمت‌های مادی و معنوی و دنیوی و اخروی را ایجاد می‌کند، بر اساس روایات نعمت وجود معصومان (ع) به ویژه نعمت ولایت آنان است که کامل‌ترین مصداق نعمت در قرآن است.

یکی از آموزه هایی که در امامیه و مسیحیت کاتولیک دارای اسمی مشترک است، آموزة grace، لطف یا فیض الهی است. همان گونه که قاعده لطف، از مهم ترین قواعد در کلام امامیه است، از مسئلة فیض نیز به عنوان هستة مرکزی، برای اثبات سایر آموزه های الهیات کاتولیک، استفاده می شود. از منظر دو مذهب، لطف و فیض الهی نوعی مداخله و تدبیر خداوند در زندگی انسان است که موجب دوری فرد از گناه، و رساندن او به رستگاری و نجات می شود. با وجود این، دو آموزه مبانی واحدی ندارند. برای بررسی این ادعا لازم است نسبت میان این دو، مورد تأمل قرار گیرد. این مسئله ابعاد گوناگونی دارد.این مقاله با رویکرد نظری و بررسی اسنادی به بیان مبانی، شباهت ها و تفاوت های این دو قاعده به صورت بررسی تطبیقی می پردازد. در این پژوهش نشان دادیم که آن دو، از حیث مبانی و پیش فرض ها تفاوت بنیادین دارند هرچند اندک شباهتی در میان مبانی آن دو مشاهده می شود.

رحمت الهی از جمله صفات خداوند متعال است. او دارای صفات و اسمای نامتناهی است که از میان آنها، خودش را با«رحمان» و«رحیم» به انسان معرفی نمود. (بسم الله الرحمن الرحیم) قبل از آنکه دست به آفرینش موجودات بزند، رحمتی را بر خود واجب نمود که بر غضبش سبقت گیرد. رحمت عام او بر همه چیز سایه افکنده«و رحمتی وسعت کل شیء) و رحمت خاصش را نصیب مطیعان و مؤمنان واقعی می کند. هر آنچ در دنیا به انسان می رسد، اعم از خوشی ها و نیکی ها و یا تلخ کامی ها، نشان از توجه و عنایت و رحمت واسعه او دارد. فاصله میان مهربانی و رأفت در خداوند متعال با عطوفت و مهربانی که در انسان ها به چشم می خورد، به اندازة فاصله میان شرق و غرب عالم و با زمین تا آسمان است. او فقط یکی از صد رحمت را میان مردو تقسیم کرده است که به واسطة آن به همدیگر رحم می کنند و 99 تای دیگر را جهت عفو و مغفرت برای روز حسابرسی و محشر کبرا ذخیره نموده است. در آن روز خداوند متعال به واسطة برترین مخلوقاتش آن قدر عفو و رحمتش را شامل حال انسان ها می نماید تا آن برگزیدگان معصوم(ع) راضی شوند«و لسوف یعطیک فترضی».

این پژوهش با موضوع « رحمت و رأفت در آینه ی آیات و روایات» بر آن است که با نگاهی علمی به آثار و ثمرات مهرورزی، در صورت حضور و عدم حضور آن در حیات فردی و اجتماعی بشر بپردازد. همچنین سعی شده، سفارشاتی که قرآن کریم و سنّت نبوی نسبت به موضوع فرموده اند نیز عنوان شود. از این رو پژوهش حاضر با هدف تبیین زوایایی از رحمت و رأفت، به منظور ترویج آن در جامعه پرداخته است. این تحقیق، با توجه به نوع هدف، توسعه ای می باشد و موضوع آن اخلاقی است. فعالیت انجام شده در روند تحقیق کتابخانه ای است که با فیش برداری از اسناد و مدارک معتبر و موجود در کتابخانه ها در چهار فصل نگارش یافته است که به اختصار به توضیح هر یک از فصول می پردازیم. فصل اول: مهرورزی و مهرورزترین ها: آشنایی با ضرورت و اهمیت امر خطیر مهرورزی، و معرفی مهر ورزترین ها اموری است که جزء اصل ها و ریشه های این فصل به حساب می آید. فصل دوم: انواع و آداب مهرورزی و اوصاف مهرورزان: مواردی که نیاز به مهرورزی است، شناسایی انواع رحمت، بیان برخی از اوصاف مهرورزان، وظیفه ی انسان در مقابل آنها، همچنین آگاهی از آداب و شرایط مهرورزی مباحثی است که در این فصل به آنها پرداخته شده است. فصل سوم: آفات و موانع مهرورزی و پیامدهای عدم رحمت و رأفت: این فصل به آفات مهرورزی و موانع بروز آن اشاره کرده است؛ علاوه بر این به طور گذرا و اجمالی به بیان مهمترین پیامدهای عدم مهرورزی در بعد فردی ( دنیوی و اخروی) و اجتماعی اختصاص یافته است. فصل چهارم: آثار و برکات رحمت و رأفت: این فصل با تفصیل بیشتری به آثار و فوائد فردی ( اعتقادی، نفسانی، دنیوی، اخروی) و اجتماعی تقسیم بندی شده است. از رهگذر این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که رحمت و رأفت در قرآن و سنت از اهمیت خاصی برخوردار است و گویی تمام دستورات و فرمانهای آنها به نوعی از مهرورزی سخن می گوید. چراکه محبّت و مهرورزی، یکی از مسائل بسیار حیاتی در جهان خلقت است و از نیازهای درونی مهم انسانهاست. و در واقع، ریشه ی اصلی شجره ی اخلاق و مایه ی اساسی سجایای انسانی است. از طرف دیگر بشردوستی و مهر ورزیدن به دیگران، دین و مرام مسلمانی است. بنابراین کمتر عملی پس از اعتقاد به اصل دین به پایه ی مهرورزی رسیده و آثار نفیس آن را خواهد داشت. لذا فیض دنیوی و اجر اخروی، دستاورد این خدمت است.

این پژوهش با هدف نشان دادن جاذبه های دین اسلام از طریق معرفی مظاهر رحمت الهی و شناساندن انذارها جهت رهایی از عذاب الهی به نگارش درآمده است. آن در پنج فصل با این مباحث تنظیم و تدوین شده است: فصل اول، معانی و مفاهیم رحمت و عذاب در قرآن و نهج البلاغه; فصل دوم، رحمت و عذاب در قرآن: موجبات، آثار و اقسام و اوقات رحمت و عذاب; فصل سوم، الگوهای رحمت و عذاب الهی; فصل چهارم، رحمت و عذاب در نهج البلاغه: بررسی ابعاد، موجبات، آثار رحمت و عذاب در نهج البلاغه; فصل پنجم، جدول های مشخصات و آثار قرآن.

این مقال، شرحى است بر مناجات ذاکرین امام سجاد علیه السلام. در یکى از فرازهاى این دعا، امام علیه السلام به طلب آرامش و سکونت دل با یاد خدا اشاره دارند؛ زیرا اضطراب، نگرانى و دلواپسى لازمه زندگى دنیایى است. یاد خدا، بالاترین لذایذ است. وقتى انسان به عمق این لذت پى مى برد، از اشتغال به لذایذ گذراى دنیایى به درگاه خدا دل به شکوه گشوده، استغفار مى کند. از سوى دیگر، یاد خدا دوطرفه است، این گونه نیست که فقط ما باید به یاد خدا باشیم؛ خدا نیز هرگز از ما و احوالمان غافل نیست. این یادِ دوسویه، لذتى بى نهایت براى انسان دارد؛ اینکه ما بدانیم خالق و خداى مهربانمان نیز به یاد ماست و لحظه اى از رحمت و برکات خود نسبت به ما دریغ ندارد، لذتى مضاعف دارد.