جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان روایات اهل بیت، روایاتی وجود دارد که با این عنوان «احادیث ائمّه، صعب و مستصعب هستند» مطرح شده¬¬اند و محدّثان شیعه در کتب خود این روایات را با اسناد ¬و تعابیر مختلف ذکر کرده¬اند. شارحان حدیثی شیعه در بیان معنا و مفهوم این احادیث، به سه گروه تقسیم شده اند: برخی بر این باورند که این احادیث به بطون مختلف معنایی کلمات معصومان اشاره دارد و نشان از این است که بعضی معانی احادیث، برای همگان قابل فهم نیست؛ عدّه¬ای آن را ناظر به فضایل و کمالاتی می دانند که در وجود معصومان است که درک و اعتقاد به صحّت آن برای تودۀ مردم مشکل است. و دستۀ سوم، ولایت معصومان را مصداق این احادیث می دانند.مقالۀ حاضر سعی بر آن دارد تا با جمع آوری نقل های مختلف این احادیث و استفاده از قرائن موجود در این روایات، کاوشی در ارائۀ نظر صحیح انجام دهد و در این راستا نشان داده خواهد شد که نظر گروه اوّل، ناصواب و نظر گروه دوم، صحیح است و نظر گروه سوم نیز به نحوی از مصادیق مورد دوم است. هم چنین علل به خطا رفتن عدّه-ای از شارحان این احادیث، ذکر می شود تا حدیث پژوهان با دانستن آن علل، خود را از ارتکاب چنین اشتباهاتی حفظ کنند.

در آيات پرشماري از قرآن کريم، آفرينش همة موجودات با فعل «خلق» به خداوند استناد داده شده است؛ ولي در آية 54 سوره اعراف، مالکيت «امر» در مقابل مالکيت «خلق» قرار گرفته و در نگاه نخست تقابل بين «خلق» و «امر» از آن برداشت مي شود. ازاين رو مفسران درصدد تعيين معناي «امر» در برابر «خلق» برآمده اند. اين مقاله، مفهوم امر را از ديد مفسران با هدف تحليل و نقد، بررسي کرده و به اين نتيجه رسيده است که ديدگاه ها در اين زمينه عبارت اند از پنج نظرية 1. فرمان، 2. کلام خدا، 3. تدبير الهي، 4. عالم امر، 5. جنبة امري موجودات، و ادلة اين ديدگاه ها قابل نقدند. در اين ميان تنها ديدگاه علامه طباطبايي در تفسير الميزان راه را براي تفسير قابل دفاع از آيه گشوده است و مقاله حاضر افزون بر تحليل و نقد جامع ديدگاه هاي ديگر مفسران، گامي ديگر در عرضة نظرية مورد توجه علامه طباطبايي در لابه لاي تفسير الميزان برداشته و با ترميم آن به ديدگاهي نو راه يافته است: تفسير امر به جنبة غيرتعيني موجودات.

معروف در لغت: از ماده عرف به معنی شناخته شده و نیک و در اصطلاح: نام هرکاری است که حسن آن توسط عقل یا شرع شناخته شود. منکر در لغت: از ماده انکار و ناشناخته ، زشت و پلید است و در اصطلاح نام کاری است که شرع و عقل آن را ناپسند بشمارند. امر به معروف و نهی از منکر از اهمیت زیادی برخوردار است تا آنجا که اما علی ( ع) می فرمایند:«تمام کارهای نیک و حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر همچون آب دهان در برابر دریای پهناور است.» امر به معروف و نهی از منکر از عالی ترین فرایض و واجبات اسلامی است. در دین مبین اسلام نیز عامل کنترل و نظارت عمومی، امر به معروف و نهی از منکر است و به عموم افراد جامعه تکلیف می کند که نسبت به اجتماع مسئول باشند چنانکه پیامبر اکرم ( ص) فرمودند: « کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» همه شما سرپرست و نگهدارنده یکدیگر و مسئول اداره کردن آنچه در اختیار خود دارید می باشید. امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه همگانی است و بر مسلمین واجب است. با ظلم و ستم و فساد و استکبار، به هر طریق ممکن مبارزه کنند و همچنین واجب است برای گسترش توحید و خداپرستی و دعوت مردم به خیر و صلاح کوشش و جهاد نمایند. پیامبر اکرم ( ص) در تعبیری زیبا جامعه را به کشتی و افراد را به مسافران آن تشبیه نموده است و می فرماید: « اگر در میان مسافران کسی به ادعای آن که به اندازه خودش در کشتی سهم دارد کشتی را سوراخ کند سرانجام کشتی و مسافران آن غرق خواهند شد ولی اگر دیگران با او برخورد کنند و از این عمل ناپسند او جلوگیری کنند خود و او را از هلاکت رهایی بخشیده اند. هرکاری که خداوند متعال بر انسانها واجب می کند دارای فلسفه ای است و فلسفه امر به معروف و نهی از منکر را امام علی ( ع) این طور بیان می کنند: «فرض الله الامر بالمعروف مصلحه للعوام و النهی عن المنکر ردعاً لسفهاء. خداوند امر به معروف را برای اصلاح عامه مردم و نهی از منکر را برای جلوگیری از سفیهان و نادانان واجب فرمود». امر به معروف از فضیلت زیادی برخوردار است. از جمله این که پیامبر اکرم ( ص) فرمودند: «کسی که امر به معروف و نهی از منکر کند خلیفه خدا در زمین و جانشین رسول خداست.» امر به معروف و نهی از منکر دارای شرایطی است که عبارتند از: 1) شناخت معروف و منکر 2) احتمال تأثیر 3) بداند که فرد گناهکار برای ادامه گناه خود مصر باشد. 4) امر به معروف و نهی از منکر مفسده بزرگتری به دنبال نداشته باشد. همچنین دارای مراحل و مراتبی است از جمله 1) انکار قلبی 2) انکار زبانی 3) اقدام عملی امر به معروف و نهی از منکر آثار مطلوبی را به دنبال دارد که عبارتند از 1) حفظ اسلام و احکام آن 2) تقویت مؤمنین 3) عزت 4) برقراری امنیت و آبادی زمین 5) رستگاری 6) نجات از بلاها 7) تضعیف کفار همینطور اگر امر به معروف و نهی از منکر ترک شود آثاری نامطلوب به دنبال دارد که عبارتند از : 1) سلب برکات الهی 2) تسلط بدان 3) عذاب و هلاکت 4) لعنت 5) واژگونی قلب 6) عقوبت. با همه اهمیت و اولویتی که اسلام برای امر به معروف و نهی از منکر قائل شده است بیشتر از هر واجب دیگری ترک می شود و ترک امر و نهی دینی عللی دارد. 1) ضعف ایمان 2) ضعف نفس 3) ترسهای بی مورد 4) موقعیت گنهکار 5) القائات شیطانی 6) مخالفت حکوتها 7) مخالفت دشمنان اسلام 8) وابستگی به گنهکاران. امر به معروف و نهی از منکر در روزگار ما کمرنگ شده است و در جایگاه خودش قرار نگرفته است علل مهجوریت امر و نهی دینی می تواند موارد زیر باشد. 1) آزمندی 2) ترس 3) سوء استفاده ها 4) برداشت نادرست از برخی آیات 5) برداشت نادرست از مفهوم تقیه 6) فهم نادرست شرایط امر به معروف و نهی دینی 7) عزلت و ... امام حسین ( ع) برای احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر قیام کرد و هدف از قیام خود را این طور بیان فرمود: «انی لم اخرج اشدا و لا بطرا و لا ظالما، و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدّی. خرجت لامر بالمعروف و النهی عن المنکر» تمام انبیاء و امامان ( ع) وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را به نحو احسن انجام داده اند. سؤالاتی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده است، که آیا عقلی است یا شرعی؟ کافی است بگوییم عقلی است. آیا عینی است یا کفایی؟ در پاسخ به این سوال کافی است بگوییم کفایی است. دیگر اینکه توصلی است یا تعبّدی؟ در پاسخ به این سؤال هم همین قدر که بگوییم توصلی است کفایت می کند. همچنین به نمونه های موفق در زمینه امر به معروف و نهی از منکر اشاره شده است که از آن جمله امام حسین ( ع) می باشد که در زیارتنامه ایشان می خوانیم « و اشهد انک قد اقمت الصلواه و آتیت الزکاه و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر» شهادت می دهم که تو ( ای حسین بن علی(ع) نماز را اقامه کردی و زکات را ادا نمودی و دستور به خوبی ها دادی و از بدی ها بازداشتی. دیگر نمونه موفق حضرت علی ( ع) می باشند. بعنوان مثال: حضرت علی ( ع) در یک شب مشغول حسابرسی بیت المال بودند که طلحه و زبیر بر حضرت وارد شدند، امیرالمؤمنین ( ع) چراغی را که در مقابلش بود خاموش کرد و چراغ دیگری را روشن نمود. آن دو در نهایت شگفتی و تعجب پرسیدند: چرا چنین کردی؟ فرمود: برای آنکه روغن آن از بیت المال بوده و سزاوار ندیدم که در مصاحبت خصوصی با شما از آن استفاده کنم. و نمونه های موفق زیادی است که ما به همین 2 مورد اندک بسنده می کنیم.

یکی از مسائل مهم و اساسی در راه احیاء و اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، بررسی وکنکاش در علل عدم پذیرش امر به معروف و نهی از منکر است. آسیب شناسی کارنامه امر به معروف و نهی از منکر، نقاط ضعف و موانع مقبولیت را آشکار می سازد. در امر به معروف و نهی از منکر دو موجود مختار و آزاد با هم ارتباط و تعامل دارند. شناسایی ویژگی های احتمالی و ممکن الوجود در شخصیت و رفتار و گفتار «آمر» و «مامور» برای واکاوی و کشف مشکلات و چالش های پذیرش و مقبولیت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ضرورت دارد. در این تحقیق از تجارب شخصی و ارزشیابی های تشخیصی و نظرخواهی ها از دبیران و اعضای شوراهای امر به معروف و نهی از منکر در کارگاه ها و دوره های آموزشی بهره برداری شده است. این پژوهش با مطالعات فردی کتب حدیثی و فقهی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر با روش توصیفی و تحلیلی معطوف به منابع پیرامون این دو فریضه انجام شده است. هدف شناسایی و تبیین علل عدم پذیرش امر به معروف و نهی از منکر در جامعه و فراهم ساختن زمینه برای تلاش در راه رفع آنها می باشد. عوامل عدم پذیرش امر به معروف و نهی از منکر در دو بخش علل مرتبط با آمران به معروف و ناهیان از منکر و علل مربوط به مخاطبان و شنوندگان شایسته طرح و بررسی است. در این مقاله علل کلی و علل وابسته به آمران به معروف و ناهیان از منکر بررسی می گردد.

از مراتب عالی ولایت در مسألة امامت، ولایت معنوی است که با اشراف و تصرّف معنوی امام به اذن الهی در نفوس آماده تحقّق می یابد. مراد از ولایت معنوی نوعی اقتدار و تسلّط معنوی است که با پیمودن صراط عبودیّت و رسیدن به مقام قرب برای امام به اذن الهی حاصل می شود. در دیدگاه علاّمه طباطبائی، ولایت به این معنا غیر از نبوّت، خلافت، وصایت و نیز غیر از امامت به معنی مرجعیّت دینی و یا حتّی زعامت سیاسی است. انسان افزون بر حیات ظاهری، دارای حیات معنوی و باطنی است و برای رسیدن به مراتب عالی در آن نیاز به راهنما و امام و دستورهای خاص دارد. علاّمه طباطبائی امامت را مقامی برتر از نبوّت می داند که پس از پیمودن مراحل مختلف و آزمایش های سخت صلاحیّت آن برای بعضی از انبیاء و افراد خاص به وجود می آید و دارندة آن به امر الهی به هدایت باطنی مردم می پردازد و با تصرّف ولایی، انسان های آماده را به مقصود و مطلوب حقیقی و الهی رهبری می کند. علاّمه این نوع هدایت را هدایت به امر می نامد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیل متن و به شیوة کتابخانه ای درصدد واکاوی هدایت باطنی و ولایت معنوی امام و زوایای آن از منظر علاّمه طباطبائی(ره)و به صورت خاص، در تفسیر المیزان است.

با توجه به اهمیت حفظ و بررسی لهجه های مختلف زبان فارسی، به خصوص لهجه های رو به فراموشی نهاده، و با توجه به نقش گویشهای ایرانی بازمانده در منطقه، در تشخیص و شناسایی زبان دیرین آذربایجان،‌ در این مقاله کوشش شده است که ضمن معرفی روستای کلاسور (Kalasur) و موقعیت جغرافیایی و انسانی و نحوه معیشت مردم، به بررسی گویش تاتی این روستا پرداخته شود. در بخش آغازین سعی شده که درباره واژه تات، مطالب اندکی مطرح شود و در بخش اصلی مقاله با مثالهای کافی چگونگی متعدی ساختن، فعل اسنادی، همکردهای فعلی و چگونگی سوالی کردن و منفی کردن از مطالب اصلی این گفتار است. از نکته های مهم متفاوت بودن شناسه در ساختمان فعل ماضی ساده لازم و متعدی است که با فارسی میانه (پهلوی) ارتباط دارد. همچنین شناسه های نهادی جدا در فعلهای ماضی استمراری و مضارع اخباری که پیش از فعل ذکر می شوند.