جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار، با هدف بررسی و نقد کتابِ نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامة فردوسی، خمسة نظامی و منطق الطیر، نوشتة حمیرا زمردی، استادیار دانشگاه تهران، فراهم آمده است. حاصل این بررسی این است که اولاً، مبنای کار نویسنده در این کتاب، پذیرش بی علت و غیرعلمی نظریه ای است که از جانب برخی غربیان، در باب ادیان و اساطیر و ارتباطشان با یک دیگر و نحوة پیدایی شان ابراز شده است. ثانیاً، روش کار نویسنده مبتنی بر روش علمی و پژوهشی نیست؛ زیرا در سراسر کتاب در هر بخش، نخست مطالبی از اساطیر ملل گوناگون آورده می شود و آن گاه، با تقطیع ابیاتی از شاهنامه یا آثار نظامی و عطار چنین القا می کند که متون نام برده نیز متأثر از همان اساطیر و درواقع، مبیّن آن هاست. ثالثاً، بی توجهی نویسنده به فردوسی، نظامی و عطار از حیث اعتقاد آگاهانه و راسخ ایشان به اسلام و تجلی فرهنگ اسلامی است که در جای جای آثارشان به چشم می خورد و بینونتی تام با اساطیر و نظریات به اصطلاح اسطوره شناسان دارد. در نتیجه، حاصلِ کار نویسنده تلاشی است برای مشابه جلوه دادن متون سترگ ادب کلاسیک فارسی با دیدگاه های ایدئولوژیک اسطوره شناسان غربی و این که این ها چیزی نیست جز همان اساطیر الاولین.

از تجلیات ارزشمند زن در جهان خلقت، نقش مادری است. مادری و زنانگی دو مفهومی است که میان آنها رابطه پیچیده ای وجود دارد. هر چند مادری پایگاه اجتماعی است که به آن بهای زیادی داده می شود و از زنان عمدتا انتظار می رود که این نقش را بپذیرند، اما عملکرد واقعی آن هنوز نامرئی مانده است. در این میان، مذهب و روان شناسی حوزه هایی اند که از دو زاویه تشبیه و تفاوت به جایگاه و نقش مادر در زندگی فرد پرداخته اند. مذهب به مثابه نهادی که فرد اعتقادات خود را بر مبنای آن سامان می دهد، نقش تعیین کننده ای در نقطه عطف زن، در قالب مادری، داشته و نگرشی همراه با تکریم را ارائه می کند؛ در عین حال، حیطه روان شناسی به مثابه علم کاربردی مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی نگرشی چالشی و ابژه محور به حضور مادر در زندگی فرد دارد که از طرفی، آن را موثر و از طرفی، مخل زندگی فرد و باعث اختلال شخصیتی وی می داند. در این مقاله، برآنیم تا نگاهی تطبیقی بر مادری، در دو حوزه دین و روانشناسی داشته باشیم تا به نقاط تشبیه و تاکید و تفاوت آنها دست یازیم.

در قرآن کریم، سه آیه شریفه با تعبیری مشترک از اراده الهی مبنی بر غلبه اسلام بر سایر ادیان خبر می دهند. با توجه به سیاق آیات، وعده مزبور به طور ویژه ناظر بر مغلوبیت نهایی دو دین محرف یهود و مسیحیت است. بنا بر روایات فریقین، تحقق این وعده الهی به دست مبارک امام مهدی (عج) و حضرت مسیح (ع) خواهد بود. البته بنا بر برخی قرائن قرآنی و روایی احتمالا بعد از این غلبه نهایی باز عده ای به صورت پنهانی و منافقانه بر عقاید انحرافی پیشین خود باقی خواهند ماند.

حُسن تفاهم ميان اديان و مذاهب گوناگون، از ضرورت ها و آرمان هاي بشري در دوران معاصر به شمار مي رود، به گونه اي که انديشمندان گفت وگوي اديان، روش هاي متفاوتي براي اين امر اتخاذ مي کنند. روش گفت وگويي «الهيات شکاف»، تلاش دارد در عين پايبندي به سنت ديني خود، بر شکاف موجود ميان سنت هاي ديني، پلي از شباهت ها بنا کند که نتيجه آن، درک بهتر ديگري و برقراري نوعي زيست همراه با کنش اجتماعي است؛ يعني براي برقراري تفاهم ميان اديان و مذاهب، لازم است ضمن پايبندي به اعتقادات خود، بر نقاط اشتراک و موضوعات اجتماعي متمرکز شد و گفت وگو را بر محور مسائل اساسي چون حقوق بشر، آزادي بيان و عقيده و يا اموري چون جنگ، خشونت، و نقش اديان و مذاهب در از بين بردن اين امور در جامعه جهاني قرار داد؛ چيزي که دين اسلام تحت عنوان کرامت ذاتي و حقوق طبيعي انسان ها بدان توجه بسيار داشته است. با عنايت به چنين رويکردي در گفت وگو، به واسطه مشترکات ديني مورد وفاق طرفين، امکان تفاهم هر چه بيشتر و بهبود شکاف ميان اديان و مذاهب فراهم مي گردد. اين پژوهش تلاش دارد، با روش توصيفي ـ تحليلي، ضمن معرفي روش گفت وگوي «الهيات شکاف» بر مبناي کنش اجتماعي و شواهدي از تأييدات آموزه هاي اسلامي، روشي تازه براي گفت وگو ميان سنت هاي ديني ارائه كند.

نقش دین در سیر تحولات تاریخی امری بی‎بدیل است؛ از یک‎سو ادیان دارای تنوع و تفاوت‎های بسیاری هستند و از سوی دیگر در طول تاریخ کشمکش و نزاع‎های طولانی که به نام دین صورت گرفته، گفتگو میان ادیان را به یک ضرورت تبدیل نموده است. اما چگونه می‎توان شیوه و مبانی مدونی را برای گفتگو براساس تعامل بین ادیان دنبال نمود؟ در سال‎های اخیر دربارة شیوة گفتگو بین ادیان نظریاتی ارائه شده و فرصت‎هایی برای به‎کار بستن آنها با هدف ایجاد رواداری، احترام و درک متقابل فراهم گردیده است، اما هنوز تا رسیدن به کمال مطلوب فاصله بسیار است. در این نوشتار به بررسی شیوه‎های چهارگانة گفتگو پرداخته خواهد شد که از کثرت‎گرایی جان هیک و پارادایم‎های سه‎گانة او آغاز می‎شود و با طرح روش گفتگوی مارتین بوبر مبتنی بر اندیشة من ـ تو ادامه می‎یابد و پس از تأکید بر روش کویاما که مبتنی بر اصل بازتاب است، سرانجام به بحث دربارة روش چهارم یعنی گفتگوی مبتنی بر اندیشة عرفانی می‎رسد. روش چهارم، در مقایسه با سه روش دیگر، جریانی مطمئن و انسانی را در گفتگوی بین ادیان طی می‎کند. آنچه در این نوشتار خواهد آمد، بررسی این شیوه‎ها و تحلیل بهترین ابزار و روش در گفتگوی بین ادیان است

کتاب نظرات فی مقارنه الادیان یک کتابی است درباره کلیاتی از دین و ذکر برخی از ادیان قدیمی می باشد. تعریف دین و منشا آن، دیانت مصر قدیم، دیانت هندوسی( یا هندوئیزم) و... در این کتاب ذکر شده است.

"عهدین" از عناوین آشنای مسیحیان است. عنوان مذکور به این باور مسیحیان اشاره دارد که خدا دو عهد و پیمان با انسان بسته است: یکی « عهد قدیم » که در آن خدا از انسان پیمان گرفته که بر شریعت الاهی که پیمان بر سر محبّت خدا و عیسی گردن نهد و دیگری عهد جدید که پیمان بر سر محبّت خدا و عیسی مسیح است. متناظر با این تقسیم، کتا بهای مربوط به دوره اوّل را عهد جدید و کتا بهای مربوط به دوره دوّم را عهد قدیم میخوانند. هر دو قسمت از نظر مسیحیان مقدّس و معتبر است، لیکن یهودیان معتقدند خدا تنها یک پیمان با انسان بسته و آن هم پیمان شریعت است. در این نوشتار به موضوع "عهد" در عهد عتیق و ظهور بنی اسرائیل پرداخته شده است.