جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «خصائص الائمة»، به زبان عربی، تالیف سید رضی (م ۴۰۶)، عالم و فقیه بزرگ امامیه است که بر خلاف عنوانش فقط زندگانی و سخنان امیرالمؤمنین، علی علیه‌ السّلام را در بر دارد. سید رضی، در مقدمه، بیان کرده که در راه زیارت کاظمین، شخصی از او پرسیده است چگونه سادات موسوی- که باید واقفی باشند- به دوازده امام معتقدند؟ این موضوع، او را بر این داشته است که درباره زندگانی دوازده امام، کتابی تالیف کند. سید رضی در این کتاب روایاتی را که درباره حضرت علی (ع) است جمع آوری نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایی را از زندگانی آن حضرت ارائه نموده است. در این اثر، در مورد حضرت امیر علیه‌ السّلام، به موضوعاتی چون احوال شخصی و ویژگی‌ ها، نص بر امامت، احتجاجات، کرامات و پیش گویی‌ ها، لزوم ولایت او، پاسخ به پرسش‌ ها و قضاوت‌ ها، سخنان و وصیت‌ ها پرداخته شده است. مؤلف، از منابع خود سخن نگفته و اسناد همه روایات را به طور کامل نیاورده است، بلکه در برخی موارد سلسله اسناد را ذکر کرده و در مواردی بدون سند یا با اشاره به برخی راویان یا با تعبیر «روی» آورده است. از جمله موضوعات كتاب: خصائص امیر مؤمنان علی(ع). معجزات آن حضرت. علم آن حضرت به تنزیل قرآن. جنگ با خوارج در نهروان. سخنرانی پیامبر اسلام (ص) درباره حضرت علی (ع). سخن عمر درباره آن حضرت. سؤالاتی که از آن حضرت شده است. وصیت آن حضرت به کمیل. کلام آن حضرت درباره دنیا.

رئالیسم جادویی به عنوان سبکی نوین در داستان نویسی، در نیمه دوم قرن بیستم پدید آمد. اگرچه زادگاه این سبک آمریکای لاتین است و نویسندگان این منطقه با آثار داستانی خود، عامل جهانی شدن آن شده، و با نوشته های تحلیلی و انتقادی خود اصول و مولفه ها و قواعد این سبک را تئوریزه کرده اند، به گمان برخی اندیشمندان حوزه ادبیات، شیوه یاد شده تنها ویژه این منطقه از جهان نیست و اساسا ریشه های نخست آن را می توان در ادبیات خاور زمین و به ویژه در متون عرفانی جست و جو کرد. تخیل که یکی از مولفه های اساسی رئالیسم جادویی است، باعث گسست علی و معلولی در روایت داستان می شود. این تخیل که ریشه در افسانه ها، اسطوره ها، باورها، حکایات و قصه های مردمی و بومی دارد، در سرتاسر داستان ریشه می دواند. متون عرفانی و به طور مشخص، تذکره های عرفانی که شرح حالی از عارفان و بزرگان و سالکان طریقت است، در اساس، قالبی داستانی و خیالی دارند که رویدادهای شگفت انگیز و خارق عادت را در بستری واقع گرایانه ارائه می دهند. این شیوه، بسیار شبیه گونه روایی موجود در متون رئالیسم جادویی است. نگارندگان این جستار، پس از ارائه تعاریف و ویژگی هایی از رئالیسم جادویی، به جست و جوی ریشه های آن در ادبیات خاور زمین به ویژه متون عرفانی (تذکره ها) پرداخته و در پایان، نمونه هایی از نقاط مشترک میان این دو مکتب با سبک را یاد کرده اند. مهم ترین نقطه های پیوند مشترک متون عرفانی و رئالیسم جادویی را می توان در شکستن مرز میان واقعیت و فرا واقعیت و اتحاد این دو، اجتماع نقیضین، کنش های کرامت آمیز و رفتارهای شگفت و خارق العاده شخصیت های حاضر در حکایت ها، شناخت حقیقت از راه تخیل و ... دانست.

شیخ احمد جام از جمله عارفانی است که پیوند شخصیت و زندگی وی با کرامات سبب شده است که چهره حقیقی و اندیشه وی در لایه هایی از خرافات و هاله ای از ابهام باقی بماند. علاوه بر این، کرامات منسوب به او موجب نوعی تناقض شخصیتی و اندیشه ای در وجودش شده است، چنان که فاصله شیخ جام تصویرشده در مقامات ژنده پیل تا شیخ پدیدارشده در آیینه آثار او، همان فاصله افسانه تا حقیقت است. این معماها و تناقضات در قلمرو شخصیت و اندیشه شیخ، وی را به یکی از بحث انگیزترین چهره های تاریخ عرفان و تصوف مبدل کرده است.در این مقاله ابتدا با ذکر مقدماتی در تعریف کرامات و اثبات آن، به سیر کرامت سازی برای مشایخ صوفیه، از جمله شیخ احمد جام، پرداخته ایم. سپس با ارائه دلایل و شواهدی، ضمن نشان دادن برخی از کرامات شگفت آور مقامات ژنده پیل و بررسی صحت و سقم آنها کوشیده ایم به شخصیت و اندیشه های اصیل و غیرافسانه ای شیخ جام بیشتر نزدیک شویم.

موضوع تحقیق مفهوم عزت نفس و کرامت در قرآن و سنت و پیامدهای فردی واجتماعی آن است. شناخت بیشتر مفهوم عزت نفس و کرامت و عوامل و موانع تربیت و پیامدهای فردی و اجتماعی آن در منظر قرآن و سنت و دیدگاه روانشناسان از اهداف پژوهش می باشد. تعریف و تبیین موضوع و اهمیت و جایگاه آن و بیان مراتب و شناخت منشا و سرچشمه، عوامل و موانع تربیت و پیامدها و آثار دامنه های تحقیق را تشکیل می دهد. منابع و مآخذ استفاده از این تحقیق قرآن، نهج البلاغه، کتب روایی و تالیفات معاصران و مجلات در موضوع مورد بحث می باشد. و روش تحقیق، روش کتابخانه ای است. این مجموعه بر چند فصل تدوین شده است. عزت نفس در لغت به معنای « حالتی است که مانع مغلوب شدن انسان می شود ور در تعریف کرامت، اسمی است که برای بخشش، بزرگواری و بزرگ منشی نهاده می شود و نیز همان نزاهت از پستی و فرومایگی است. و در منظر روانشناسان عزت نفس معمولا به عنوان ارزشیابی شخصی از « خود ارزشمندی» خویش تعریف می شود. آیات قرآن ناظر به دو نوع کرامت است: کرامت تکوینی که منزلت انسان به عنوان یک امر تکوینی مورد ملاحظه قرار می گیرد که اگر انسان فضیلتی هم دارد به اعتبار این است که متعلق تکریمان الهی است و کرامت ارزشی که در نتیجه افعال اختیاری به دست می آید. سرچشمه اصلی عزت خداوند است و تمام عزت ها از آن اوست. همان طور که خود در قرآن اشاره کرده و می فرماید: «مَن کانَ یریدُ العزه فلله العزه جَمیعا» « هر که طالب عزت است بداند که تمام عزت خاص خدا است.» و نیز عوامل و موانع پروش و تقویت عزت نفس به دو دسته قابل تقسیم اند: 1- عوامل و موانع درونی، که از قرآن و روایات گرفته شده. 2- عوامل و موانع بیرونی، که منظور محیط و آن دو محیط خانواده و مدرسه می باشد. عوامل درونی عبارت اند از: 1. طاعت و بندگی 2. تقوا 3. تمسک به قرآن و اسلام 4. ولایت مداری 5. جهاد و شهادت طلبی 6. گذشت و بخشش 7. انصاف 8. دوری از شرارت 9. راستگویی 10. حلم و بردباری 11. بصیرت و آگاهی 12. نیکی به خویشاوندان 13. چشم پوشی از دنیا 14. عدم درخواست نیاز از مردم 15. قناعت 16. وفای به عهد 17. درود و سلام عوامل بیرونی عبارت اند از: 1. محیط خانواده 2. محیط مدرسه از موانع تربیت عزت نفس و کرامت می توان به اتکا به غیر حق، 2. اسارت شهوات 3. گناه 4. دلبستگی به دنیا 5. درخواست نیاز از مردم 6. طمع 7. عدم همبستگی امت اسلامی 8. بازگو کردن درد و رنج در نزد دیگران 9. افراط در عذرخواهی 10. چاپلوسی 11. انتقام گیری نام برد. و از پیامدها و آثار فردی می توان به 1. تقوا 2. تواضع 3. علو همت 4. استغنا و بی نیازی 5. عدم وابستگی 6. اعتماد به نفس، و از پیامدهای اجتماعی به 1. کاهش رفتارهای مجرمانه وبزهکارانه 2. تسلیم ناپذیری در برابر حکومت ظلم 3. ارتباط با انسان ها نام برد. کرامت بهترین بستر و رشد و تربیت آدمیان است و تمام شئون تربیتی باید مبتنی بر حفظ کرامت ها باشد تا زمینه مناسب تعالی انسان ها فراهم شود و بر این اساس رمز بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز تکمیل مکارم اخلاق بشریت معرفی شده است. «بعثتُ لاُتَمم مَکارم الاخلاق» و هرگاه درباره موضوع « عزت و افتخار» سخن به میان می آید ناخودآگاه نظرها به سوی مردی از تبار آل رسول حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام جلب می شود که می گوید اصلا زندگی که با تو سری خوری و زیردستی باشد، مردن از آن بهتر است و مردنی که با پیروزی باشد بر چنین زندگی هزاران بار ترجیح دارد. و جمله معروف ایشان: «هیهات منا الذله» از آن جمله هایی است که تا دامنه قیامت از آن حرارت و نور می تابد، حماسه و کرامت و عزت و شرافت نفس می بارد. «والحمدلله اولا و آخرا»

این پایان نامه در چهار فصل با این مباحث تدوین و نگاشته شده است: فصل اول، عزت از نظر لغوی و اصطلاحی؛ فصل دوم، عزت از دیدگاه قرآن: حقیقت عزت، نقش خدا در عزت و ذلت انسان، عزت خدا؛ فصل سوم، کرامت در قرآن: کرامت چیست؟ تواضع و عزت و ذلت؛ فصل چهارم، عزت از دیدگاه روایات: عزت نفس، طلب عزت در ادعیه